تاریخچه تولید چینی و بلور در ایران

تاریخچه

تاریخچه تولید چینی و بلور در ایران بسیار کهن است و از قرون گذشته هنرمندان ایرانی در این زمینه کوشیده و آثار بسیار نفیس و ارزشمندی از خود بجای گذاشته اند. در عصر حاضر نیز تولید کنندگان چینی و بلور با
بهره گیری از تکنولوژی جدید و استفاده از پیشینه تاریخی خود در این عرصه گام های بزرگی برداشته اند.

هنگامی که شاه اسمعیل در سال  1501 میلادی پس از 850 سال فرمانروایی بیگانگان بر تخت نشست و نخستین شاه دودمان صفویه گردید، بزرگی و عظمت ایران آغاز گردید؛ و تا دویست سال ادامه داشت . در زمان شاه عباس بزرگ این عظمت به اوج خود رسید(1587-1620 میلادی ) آوازه شکوه و جلال دربار شاهنشاهی او به دربارهای اروپا رسید، و سفیرانی از بسیاری از کشورهای اروپا به پایتخت وی یعنی اصفهان آمدند. شاه عباس خود صنعتکار و بازرگانی باهوش بود. استادان فن را از امپراتوری پهناور خود جمع کرد و در اصفهان یا پیرامون آن جای داد و کارگاه های صنعتی شاهی بی شماری بنیاد نهاد. به پیشه وران جزء و صنایع خصوصی نیز کمک
می کرد. هنگامی که از بازرگانان و نمایندگان کمپانی هند شرقی هلند که دژی در جزیره هرمز در خلیج فارس داشتند، شنید که آنها مشغول تجارت ظروف چینی کشور چین هستند؛ از بازرگانان چینی دعوت کرد که
چینی های زیبای خود را از راه خشکی برای صادرات به اروپا به کشور وی بفرستند و بدین ترتیب کمپانی هلندی را از میدان خارج کرد. خود شاه گردآورنده تعداد زیادی ظروف زیبای چینی بود؛ مجموعه چینی های وی هنوز در آرامگاه خانواده شیخ صفی در اردبیل وجود دارد. این امر نفوذ صنعت چین را دوباره برگرداند و سفال سازان ایرانی بار دگر در کار چینی سازی کوشیدند و شیوه کارشان را کامل کردند و کائولین سفید نرمی را که در نائین و علی آباد پیدا شده بود بکار بردند و با لعاب خمیر شیشه قلیایی که قبلاً گفتیم درهم آویختند.

چون سفال های ایرانی بدل چینی بود شاه عباس 300 کوزه گر چینی را به ایران دعوت کرد تا سفال سازان ایرانی در صنعت چینی سازی آموزش دهند. رهبر این عده مردی بود که در افسانه های ایرانی به نام ” من اوهر” شناخته شده است. جهانگردان اروپایی که در آن زمان به ایران مسافرت کرده اند، مرغوبیت و جنس اعلای فراورده های داخلی را تحسین کرده اند.

در سده هجدهم و نوزدهم که شاهان و فرمانروایان ایران ضعیف بودند، سقوط کلی در بیشتر صنایع و حرفه ها پدید آمد ؛ ولی سفال سازان به ساخت
ظرف های زیبای خود ادامه دادند؛ به طوری که در دوره شروع نوسازی ایران، زمان رضا شاه ( 1925-1941 میلادی) توانستند بیشتر کاشی ها که از سردرها و گنبدهای مسجدهای و امامزاده های قدیمی ریخته بود با
کاشی هایی به مرغوبیت کاشی های قرون وسطی تعمیر کنند.

امروزه استفاده از عکس برگردان جهت ایجاد طرح یا نقش، روی چینی آلات و بلور تکنولوژی جدیدی است که با پیشرفت صنعت چاپ سیلک رونق یافت و به سرعت جایگزین روش های قبلی شد.

با توجه به عدم پیشینه تولید این محصول در داخل ، در ابتدا، تولید، با
بهره گیری از متخصصین خارجی آغاز گردید و هم اکنون با بومی کردن این صنعت در حوزه تولید و فنون ، شرکت های داخلی ، افتخار ساخت این نوع عکس برگردان و تأمین نیاز ده ها کارخانه و کارگاه تولیدی محصولات و ظروف چینی، سرامیکی و بلور را دارد.

امروزه که  محصولات تولید داخلی نه تنها بخشی از نیاز داخلی را فراهم آورده بلکه در خارج از کشور نیز ، زینت بخش تولیدات صادراتی می باشد.

طرز تهیه مواد شیمیایی و چگونگی ساخت ظروف چینی

مواد شیمیایی برای تولید ظروف چینی که در جدول ها نیز نام برده شد. (مرند، فلدسپار و … )

که تولید خاک داخل از استانهای همدان، تبریز ، ابهر، مرند و غیره می باشند. غالباً بخشی از مواد شیمیایی مورد استفاده در این صنعت به دلیل هزینه سنگین از داخل تولید می شوند. مواد مصرفی با توجه به نوع ساخت قطعه مورد نظر و از نظر کمی و کیفی با آمار و ارقام خاصی در دستگاه بارمیل (همزنهای بزرگ ) مخلوط و آب و آب شیشه نیز در این مرحله اضافه می شود که باعث تولید گلوله های اولیه می شود. در مرحله بعدی گلوله ها در داخل بارمیل آنقدر هم می خورند که به صورت دوغاب در می آیند و به قسمت ریخته گری وارد می شود. در قسمت ریخته گری قالب های ساخته شده به دو صورت می باشد:

1- قالب های دستی

2- قالب اتوماتیک

قالب دستی

شامل اشیایی می شود که در کل شکل منظمی ندارند. مانند: ( قوری، درب قوری، نمک پاش و غیره ) ریخته گری به صورت دستی انجام می شود.

قالب اتوماتیک

قالب اتوماتیک که از قالب گچی ساخته می شود و روی دستگاه پرس نصب می شود. قالب این گونه گچ که از گچ الوند ساخته می شود هر یک ماه یک بار تعویض می شود. بعد از این مراحل مرحله فرم بشقاب که توسط دستگاه فیلتر پرس می شود و به صورت صاف برای فرم دادن آماده می شود. با دستگاه برش، برش می خورد و حالت می گیرد .

زمان خشک شدن ظروف ساخته شده ( کاسه ، قندان و … ) 24 ساعت طول می کشد. بعد از خشک شدن در کوره بیسکویت در دمای   حالت سرامیک را به خود می گیرد و در حالت بعدی دوغابی شل تر روی قطعه ریخته می شود که به رنگ سفید در می آید.

در مرحله آخر وارد قسمت دکور می شوندکه نقش و نگارها با دستگاه های عکس برگردان و دستگاه چاپ سیلک تزئین می گردد. بعد به قسمت انبار برای بسته بندی و کارتن برده می شود.

نتیجه گیری :

با توجه به آمار داده شده و نتایج جداول و با احتساب سود و کسر مالیات حاصله در طی یک سال می توان نتیجه گرفت که این پروژه قابل راه اندازی است .

منابع و ماخذ

استفاده از جزوات موجود در شرکت چینی سروش شیراز