مجموعه عکسهای تاریخی و کمیاب از مسجد کبود تبریز

یکی از شاهکارهای معماری دوره اسلامی که در شهر تبریز قرار گرفته مسجد کبود است. این بنا با نامهای مختلف از جمله گوی مسجد (به ترکی همان مسجد کبود)، مسجد شاه¬جهان، عمارت و مسجد مظفریه معروف و مشهور بوده است. متاسفانه این بنا در زلزله سال 1193ه¬ ق تبریز ویران شد تمام سقف فرو ریخت و تمامی دیوارها را خراب کرد ولی آنچه از این بنا باقی مانده در نوع خود بی نظیر است و به علت کاشیکاری معرق و تلفیق آجر و کاشی و رنگهای بسیار متنوع کاشیها لقب فیروزه اسلام گرفته است. علاوه بر کاشیکاریها سردر بسیار بلندش توجه اکثر سیاحان و باستانشناسان را به خود جلب کرده است. از قسمتهای دیدنی این مسجد قسمتی از سقف است که طلا و لاجورد با یکدیگر کار شده است و در نوع خود بی نظیر است. در داخل مسجد قسمت شبستان کوچک سردابی است که در آن جای دو قبر است که احتمال می‌دهند از آن جهانشاه و همسرش باشد.

مسجد کبود (به ترکی آذربایجانی: Göy Məscid – گوی مچید) یا مسجد جهانشاه از مسجدهای تاریخی تبریز است.

این مسجد طبق کتیبهٔ سردر آن در سال ۸۴۵ هجری شمسی و در زمان سلطان جهانشاه مقتدرترین حکمران سلسله قراقویونلو و به دستور دختر او صالحه خانم بنا شده‌است. پاسکال کوست در کتاب خود (در سال ۱۲۲۰ شمسی) از این مسجد با عنوان مسجد سنی یاد می‌کند و اولیا چلبی در سفرنامه‌اش (در سال ۱۰۲۰ شمسی) تصریح می‌کند که شیعیان تمایلی به استفاده از این مسجد نداشته‌اند.

زلزله سال ۱۱۵۸ شمسی (۱۷۸۰ میلادی) آسیب فراوان به مسجد زد و در اثر آن گنبدهای مسجد فرو ریخت. تعمیرات و دوباره‌سازی مسجد به منظور حفاظت و بازسازی بخش‌های باقی‌مانده شامل طاق‌ها و پایه‌ها از سال ۱۳۱۸ آغاز شد و در ۱۳۵۵ کارهای ساختمانی آن به اتمام رسید بازسازی گنبد اصلی توسط مرحوم استاد رضا معماران انجام شد. بازسازی کاشیکاری داخلی و خارجی هنوز ادامه دارد.

تنوع و ظرافت کاشی‌کاری و انواع خطوط به‌کاررفته در آن و به‌خصوص به دلیل رنگ لاجوردی کاشی‌کاری‌های معرق آن سبب شده‌است که به «فیروزهٔ اسلام» شهرت یابد. سبک معماری این بنا به شیوه آذری است.از مصالح اصلی بکاررفته در این بنا آجر می باشد.مسجد کبود دارای صحن مربع شکلیست که حوضی برای وضودر آن قرار دارد و شبستانهایی نیز جهت پناهگاه مستمندان، و درس خواندن در آن وجود دارد.

سردر اصلی این مسجد که با کاشی‌کاری‌های معرق تزئین شده‌است، کتیبه‌ای دارد به خط رقاع که به سال ۸۷۰ (قمری) نصب شده‌است. این کتیبه و دیگر کتیبه‌های سردر مسجد به خط نعمت‌الله البواب خوشنویس مشهور سده نهم است و سرکاری و نظارت بر ساخت آن با عزالدین بن ملک قاپوچی بوده‌است.