آسیاب آب رباط کریم

آسیاب آب رباط کریم

آسیاب آب رباط کریم یکی از منحصر به فردترین آسیاب های تهران از نظر معماری و وسعت بوده و در صورت تغیر کاربری می تواند سند زنده ای از چگونگی نحوه آبیاری و انتقال آب به اراضی اطراف دوره قاجار باشد و از سوی دیگر عامل موثری در جذب گردشگری به شهرستان رباط کریم گردد. این آسیاب دارای تزئینات آجرکاری بسیار هنرمندانه و منحصر به فرد می باشد.

از گذشته آب شهری که در زمین های رباط کریم جریان داشته وارد مجرایی با ارتفاع 25 سانتی متر می شده و به این ترتیب، چرخ آسیاب را به حرکت درآورده و سپس توسط مجراهایی به خارج از آسیاب برای آبیاری زمین های اطراف انتقال داده می شده است. این آسیاب آبی با شماره ثبت 10812 در میراث فرهنگی استان به ثبت رسیده است.

موقعیت: در طول جغرافیایی ً8/54، 27َ، 35 درجه و عرض جغرافیایی ً4/11، 5َ، 51 درجه و ارتفاع 1058 متر از سطح دریا در جنوب شرقی محله بازارک قرار دارد.

قدمت: قاجاریه

فضای داخل آسیاب شامل دو اتاق و یا انباری و درگاه ورودی با دیوارهای آجری می باشد. در انتهای جبهه شمال غربی فضای مرکزی تنوره آسیاب که در عمق زمین تعبیه شده است. در ضلع غربی بنا یک منبع ذخیره آب به صورت مدور با عمق 80/2 مدور وجود دارد، که محل ذخیره سازی آب و استفاده برای انداختن سنگ آسیاب می باشد.

مصالح بکار رفته در ساختمان آسیاب بیشتر شامل آجر در ابعاد 4×20×20 سانتی متر است که قسمتهای عمده بنا از دیوارها گرفته تا طاق و قوس ها و فضای مرکزی و دیوار مخزن ذخیره آب و تزئینات آجرکاری را دربرمی گیرد و از خشت در پوشش سقف های اطاق های درگاه ورودی و در بخش های محدودی از دیوار بیرونی آسیاب استفاده می شده است که ملاط بکار رفته در بنا شامل گِل، آهک، گچ و ساروج می باشد. (طرودی پازوکی، 1380، صص 338-337)

تپه یقه

موقعیت: در طول جغرافیایی 59ً، 32َ، 51 درجه و عرض جغرافیاییً7/31، 2َ، 51 درجه و ارتفاع 1130 متر از سطح دریا، در فاصله تقریباً 600 متری جنوب غربی روستای یقه قرار گرفته است.

قدمت: هزاره اول قبل از میلاد

بررسی سفال ها:

1. سفال های سطح تپه: سفالهای جمع آوری شده از سطح تپه شامل طیفی از سفال های ساده آجری و خاکستری است که معرف ظروفی در اشکال و ابعاد مختلف کی باشد. همچنین یک قطعه سفال نفوذی منقوش به نقوش هندسی نیز مشاهده گردیده است.
   
2. سفال های محوطه شرق تپه: مجموعه از سفال های خاکستری و آجری و انواع ظروف در اشکال و ابعاد بدست آمده که با توجه به نمونه سفالهای جمع آوری شده از این بخش از حریم تپه، سابقه تاریخی آن به هزاره اول قبل از میلاد می رسد. این تپه به شماره ثبت 2887 در آثار میراث فرهنگی استان به ثبت رسیده است. (طرودی پازوکی، 1380، صص 209 – 208)
   

تپه سیاب

موقعیت: در طول جغرافیایی ً7/18، 32، 35 درجه و عرض جغرافیایی 14ً،َ5 ،51 درجه و ارتفاع 1108 متر از سطح دریا در فاصله تقریباً هزار متری شمال شرق تپه کیکاور 1 و 1200 متری جنوب غرب روستای کاظم آباد واقع شده است.

قدمت: این تپه به صورت مدور با قطر تقریبی 75 و ارتفاع 9 متر دارای سفال های ساده و لعابدار دوران اسلامی و تاریخی می باشد.

بررسی سفال ها: سفال های بدست آمد از سطح تپه شامل طیفی از سفال های ساده و تعدادی سفال لعابدار دوره اسلامی می باشد با توجه به نوع سفال های بدست آمده قدمت تپه به قبل از اسلام و اواسط دوران اسلامی باز می گردد.

این تپه به شمار ثبت 2886 در آثار میراث فرهنگی استان به ثبن رسیده است.(طرودی پازوکی، 1380، صص 168-167)

تپه کیکاور 1

موقعیت: در طول جغرافیایی 49ً، 31َ، 35 درجه و عرض جغرافیاییً6/55، 4َ، 51 درجه و ارتفاع 1104 متر از سطح دریا، فاصله تقریبی 1300 متری شمال شرق روستای کیکاور و ما بین تپه سیاب و تپه کیکاور 2 و در یک خط فرضی شمال شرق به جنوب غرب قرار گرفته است.

قدمت: این تپه به صورت یک تپه مصنوعی می باشد و از لایه های مختلف انباشته شده بر روی هم تشکیل گردیده است، بطوریکه حتی در بدنه دیوارهای شکافته شده آن نیز اثری از مواد فرهنگی مشاهده نمی شود. اما در ضلع شمال و شمال شرق تپه پراکندگی سفال های مختلفی متعلق به دوران اسلامی در محوطه ای که بصورت زمین کشاورزی می باشد، مشاهده می شود.

بررسی سفال: در اطراف تپه در شمال و شمال شرق آن تعدادی سفال لعابدار اسلامی بدست آمده، و همچنین تعدادی سفال نخودی و آجری ساده و چهار قطعه سفال خاکستری مشاهده گردیده است. این سفال ها در طیفی از ظروف کوچک و متوسط با ویژگی های ظریف تا خشن می باشد. لذا بر اساس سفال های فوق قدمت محوطه اطراف تپه کیکاور را می توان متعلق به دوران هزاره اول تا اواسط دوران اسلامی دانست. (طرودی پازوکی، 1380، صص 179-178)

نتیجه گیری

با کنار هم قرار دادن تمام آنچه که در فصلهای پیشین از ویژگی های بالقوه و بالفعل شهرستان رباط کریم بیان گردید می توان چنین نتیجه گرفت که این منطقه استعدادهای ویژه ای جهت تبدیل شدن به یک منطقه توریستی در میان مناطق حومه پایتخت دارا می باشد.

شهرستان رباط کریم را می توان به معنای واقعی یک شهرستان تاریخی دانست که با توجه به مساحت و وجمعیت و تمام ویژگی های خاص این گونه شهرستان ها در مقایسه با شهرستان‌های همجوار خود با دارا بودن این تعداد بالا از آثار و فرهنگ تاریخی با قدمت های طولانی گوی سبقت را از آنان ربوده است که با اندکی توجه و دلسوزی اشخاص دلسوز علاقمند می تواند به یک قطب تورسیتی در میان توابع پایتخت درآید همانگونه که تا به امروز هم به پشتوانه این ویژگی‌های درخشان دارای جایگاهی شایان توجه در پایتخت می باشد.

منابع:

1. اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان رباط کر یم. آمار واطلاعات پیرامون کتاب خانه ها و مراکز فرهنگی شهرستان رباط کریم 1384
   
2. اداره میراث فرهنگی شهرستان رباط کریم . اطلاعات و اسناد موجود در پرونده آثار فرهنگی –تاریخی شهرستان رباط کریم 1384
   
3. سایت اینترنتی شهرداری رباط کریم
   
4. سایت اینترنتی فرمانداری رباط کریم
   
5. سیرو، ماکسیم.کاروانسراهای ایران و ساختمانهای کوچک میان راه. ترجمه عیسی بهنام، چاپ سازمان مکلی حفاظت آثار باستانی ایران،قاهره، سال1949
   
6. طرودی پازوکی، ناصر. گذارش پژوهشی قلعه سنگی رباط کریم. ج 1 . پائیز سال 1383