خشم در کودکان

 

چکیده

خشم یک واکنش عاطفی در کودکان است زیرا در محیط کودکان محرکهای خشم انگیز بسیار وجود دارد و کودکان خیلی زود در می یابد که خشم راه وسیله خوبی برای جلب توجه ورسیدن به آرزوست عواملی که باعث خشم می شود:

1- مقایسه نامناسب بین کودک با دیگران

2-اذیت کردن آنان

3-ایراد گرفتن دائم از آنان

4- در کودکان بزرگتر قطع فعالیتهای در حال پیشرفت و…  است .در واقع علت یا عوامل یا محرک خشم هیچ اهمیتی ندارد مهم آن است که بدانیم خشم حالتی بیمار گونه است وبه هیچ وجه معقول و موجه نیست در واقع خشم و عصبانیت از یک خواسته کودکانه نشات می گیرد ودر هنگام خشم تغییراتی بارزی در فرد دیده می شود که عبارت از:

1-تغییر در حالت عادی

2- فشردن دندانها ودندان قروچه

3- چین وچروک در پیشانی وصورت و… است می توانیم به کودک خود آموخت که در موقع خشم شعر یا تفریحات وبازیهای مورد علاقه خود سرگرم کند و می تواند بچه ها با شخص مورد اطمینان خود دردل کند تا خشم در او فرو نشانده شود.

 

 

مقدمه

خشم را نوعی عاطفه می دانند که در انسان ها بیش یا کموجود دارد ودر همه مراحل حیات باشدت و ضعف با آدمی همراه است برخی از روانشناسان آنر ا به عنوان غریزه ای طبیعی در انسان می شناسند که دارای منشا زیستی  و فیزیولوژیکی است ودرجه ضعف یا شدت آنر ا به میزان ترشح غده های درونی میدانند این حالت هر چند گاه یکبار در زندگی ما بروز می کند و موجب پدید آمدن دگرگونی در احوال ورفتار وتنوع در زندگی می شود آدمی در سایه آن قدرت ونیرویی در خود می یابد که آن را در راه هدف ومقصدی که خواستار آن است به ک ار می برد وجود آن به میزان متعادل و کنترل شده در آدمی ضروری است ولی وقتی صورت افراطی به خود بگیرد نوعی ابتلا وگرفتاری و موجد رنجها و نابسامانیهاست وباید درمان گردد آن چه که مایه  ناراحتی والدین  ومربیان یمی گردد همین خشم افراطی است . دکتر علی قائمی ص 138) وقتی فرزندتان در دوره نوزادی به سر می برد خشم خود رابه شکل ؟ یکی نشان می دهد هم چنان که بزرگ تر شد شاید شما روی احساساتش اسم گذاشتید(تو عصابنی هستی) هرگاه که شروع به ضربه زدن کرد با گفتن (نه) یا این جمله که (زدن کار خوبی نیست ) برای او محدودیت قایل شدید وبه جای آن اور ا تشویق کردید که بگوید(من عصبانی هستم) یکی از مولفه های اصلی روبه رشد کودک در این سن آن است که یاد بگیرید چگونه پرخاشگری خودر ا کنترل کند و خشم خود را به روش مثبت بیان کند با این همه برای او بسیار مشکل  است که به این نحو رفتار کند و او باز هم گاه گاهی چیزی را پرت می کند واز خود خشونت نشان یم دهد شما می توانید به او نشان دهید که عصبانیت خود را بیان کند از آنجایی که کودک چهارساله بسیار احساساتی است ممکن است یک لحظه شما را دوست داشته باشد و لحظه ای دیگر از شما متنفر شود. تا کنون کودکتان راهی طولانی را در زمینه رشد  عاطفی پیموده است اگر به خاطر داشته باشید که رشد عاطفی در او به طور دائم در حال پیشرفت است و او هنوز خیلی کوچک است و انتظارات خودر ا متناسب با شرایط او هماهنگ کنید بردبارتر  خواهید بود وزمینه پرورش رشد عاطفی مثبتی را در فرزندتان به وجود خواهید آورد. (مری والاس ص 50-49)

تعریف خشم

خشم بیش از سایر حالات عاطفی در بچه ها دیده می شود در ابتدا ناراحتی های بدنی ،دخالت در فعالیت های بچه ، منحرف ساختن توجه به از امر مورد علاقه او، پوشاندن لباس به بچه و شست وشوی او سبب بروز خشم دروی می شود ابتدا خشم به صورت تجاوز وحمله نمایان می شود و لی بتدریج اعمال ورفتار دیگر خشم بچه را ظاهر می سازد تا دو سالگی بچه خشم خودرا با دور انداختن اشیاء،گازگرفتن ،زدن نشان می دهد .در سه یا چهار سالگی زبان جای فعالیت های بدنیرا می گیرد. در 5یا 6سالگی بچه ها خشم خودر ا به صورت کنار گرفتن از دیگران با طرد نمودن آنها ظاهر می سازند .در 8یا9سالگی خشم بچه ابتدا جنبه درونی واحساس پیدا میکند یعنی احساسات او جریحه دار می شود یا دیگران را می رنجاند و بعد به صورت  نزاع و کشمکش با دیگران ظاهر می گردد .گاهی نیز بچه ها خشم خود را از راه بلند کردن ،بخود بالیدن ،خشونت وگستاخی در مقابل بزرگسالان وبچه های هم سن ورقابت با دیگران ظاهر می سازند. بچه ها قبل از ورود به مدرسه ودر دوره ابتدایی اغلب در مقابل توقعات والدین ومعلم دچار خشم می شوند اصرار والدین برای یاد دادن بازی ها وچاره ای از مهارت ها به بچه ها آنها را خشمگین می سازد عواملی که سبب بروز خشم در بچه ها می شود در دوره بلوغ نیز کم وبیش افراد را خشمگین می سازد.

خشم نیز مانند ترس در افراد بالغ گاهی مستقیما ظاهر می شود زمانی که بچه گاز می گیرد به سروصورت خود یا دیگران می زند، لگد می اندازد در این گونه موارد خشم خود را مستقیما ظار می سازد افراد بالغ گاهی خشم خود را به صورت یاوه – سرائی و گریه کردن نشان می دهند دخترها برای ابراز خشم خود آزادی بیشتری دارند اما پسرها از ترس والدین یا سایر بزرگسالان نمی تاونند خشم خود را مستقیما ظاهر سازند بنابراین خشم خود رابه طور غیر مستقیم خود می نشاند. (دکتر علی شریعتمداری ص 104-102)

فواید خشم

خشم را اگر به صورت عاطفه یا غریزه ای در انسان بدانیم باید بگوئیم که وجودش برای زندگی ضروری است فایده اش این است که ادمی را در ادامه حیات کمک می دهد وسبب دفاع از وجود خودواجتماع وحفظ وبقای نسل می شود.

اگر خشم وجود نداشت حیات آدمی دچار مخاطره می شد انسان نیم توانست جان خود را از خط حفظ کرده و از خود دفاع می کند و درنتیجه مفاسد و شرور بر اج نسان ها غلبه می کرد ونسل را دچار مخاطره می ساخت .وجود خشم سبب پدید آمدن نیرویی می شود که در سایه آن آدمی موفق به ادامه ومبارزه در عرصه حیات می شود حب ذات وخود پرستی آن را تشدید می کند.  (دکتر علی قائمی ص 143-142)

 

زیان های خشم

خشم اگر از حد اعتدال خارج شود موجب پدید آمدن زیانهایی است در جنبه بودن موجب افزایش ضربان قلب ،تنفس سریع وعوارض آن ،لرزش و تشنج در اعضاء ، اختلال در خواب واستراحت ،اختلال در هضم غذا ،پدید آمدن خستگی مفرط ،سوء هاضمه ودل درد می شود در جنبه روانی هم موجب اختلال در جنبه های عقلی وروانی واز دست دادن حالت شادابی ونشاط می گردد.

خشم های شدید وافراطی آدمی را به تصمیم گیری های سریع وزود گذر می کشاند و مشکلات سختی را به وجود می آورد در موارد سخت وشدیدش  ممکن است آدمی را به آزار و شکنجه خود وادار کرده و یا به مرحله خودکشی بکشاند.

جنبه ارادی خشم

خشم را می توان از روی اراده پدید آورد آنها که می خواهند خشمگین شوند می توانند از طریق به خاطر آوردن محرومیت ها ،ضعف هاوناکامی هت واحساس تبعیض ها خودرا وضع وموقعیتی قرار می دهند که عصبانی شده وآماده حمله وتلافی گردند و نیز قصد وتصمیم بر صدمه زدن به دیگران خود می توانند سبب پدید آمدن خشم گردد ولی در عین حال باید  بگوییم که خشم در همه ی موارد دارای جنبه ارادی نیست از موارد بروزش دقیقا خبر نداریم گاهی ناخود آگاه در ما بوجود می آید و پس از گذشت دوران وحالت آن تازه در می یابیم که دچار چه وضعی شده بودیم .(دکتر علی قائمی ص 143-139)

حالت آنها که گرفتار خشم هستند حالات وتظاهراتی دارند که به صورت کینه ،پرخاش ،عداوت ،غضب توهین ،اوقات تلخی ، خشونت نسبت به دیگران ،کتک زدن اطرافیان وزمانی خودش،وحشیگری ،بدگمانی،ضربه زدن براشخاص واشیاء خود را نشان می دهد.

انواع خشم

خشم ها را از لحاظ منشا به دونوع می توان تقسیم کرد نوعی که دارای صورت طبیعی و غریزی در انسان است واز این بابت همه انسانها مساویند وکسی نیست که این حالت را داشته باشد زیرا در غیر این صورت او قادر به دفاع از خود نتواند بود نوعی دیگر از خشم است که در اثر وضع جسمانی خاص ،ترشحات غیر طبیعی غده های درونی ویا در اثر حالات اکتسابی پدید می آید ونوع دوم ان خشم به سادگی قابل کنترل نیست کودکان  که خشم غیر طبیعی ،ناشی از وضع بدجسمانی دارند دارای نشانه هایی هستند خواب درستی ندارند شبها بزحمت می خوابند هنگام خواب اغلب بهانه گیری وآزاد دیگران است از همه جا می ترسند با کمترین صدا از خواب می جهند نمی توانند از پدر ومادر جدا باشند چون آنها همیشه سعی دارند به پدر ومادر نزدیک باشند.(دکتر علی قائمی ص 140-138)

عوامل کاهنده خشم

عواملی که سبب کاستن خشم آدمی وتبدیل او می گردند عبارتند از:

1)زندگی در محیط آرام و طبیعی از لحاظ آب وهوا ،برخورداری از نعمت ها و…

2) برآورده بودن خواسته ها ونیازهای او در جهات متعدد…

3) سلامت ورشد وقوت بدن به خصوص ازآن بابت که در مواجهه با مسائل احساس ضعف نکند.

4) قدرت اراده ورشد روانی ومعنوی که سبب تسلط آدمی برخویشتن است

5) تربیت صححی در دوران کودکی

6) وجود معاشران ودوستان که محیط شادابی در معاشرت ایجاد می نماید

 

عوامل تشدید کننده

عواملی که باعث تشدید وافزایش خشم کودک می شوند عبارتند از :

1) شکست ها  2) حساسیت ها 3) سوابق دردناک  4) فشارها   5) احساس بی مهری 6)افزون شدن محرومیت   7) خستگی   8) بیخوابی       (دکتر قائمی ص 154-149-148-147)

درمان پزشکی

سرانجام ذکر شده که برخی از کودکان خشمگینند ازآن بابت که بیمارند مثلا غده های داخلی کار نمی کند،بیماری عصبی دارند،جسمی رنجبر ونزاع دارند،دائما بیمارند،به غداهایی علاقمند هستند ولی برای مدتی طولانی از مصرف آن محروم اندو.. در چنین مواردی لازم است که از طریق درمان پزشکی وارد شویم اختلالات مربوط به نارسایی جسمی را در او بررسی می کنیم ،احیانا اگر عفونای در گلو یا بینی ویا قسمت های دیگر بدن وجود دارد از بین ببریم بدیهی است پزشکان عادی و گاهی متخصصان اعصاب وروان می توانند به آنها کمک کنند واز طریق  دارو ودرمان به ؟ اقدام نمایند.(دکتر علی قائمی ص 154)

خشم کودکان

کودکان نیاز دارند والدین به آن ها کمک کنند  خشم آنها را بشناسند تا بتوانند دنیای درونی خودر ا بهتر درک کنند .کمتر وحشت زده شوند رفتارهای خودر ا بیشتر کنترل کنند اگر والدین احساس کودک خودرا با گفتن این عبارت بپذیرند ع صبانی شدن قابل قبول است کودک نیازی به پنهان کردن احساسات خود ندارد .(مری والاس ص 176)

به کودک اطمینان ببخشید ومشکل او را برطرف کنید

فایده اش این است که شما مستقیما به حل و فصل مشکل پرداخته اید و کودکتان احساس می کند که دیگران اورا درک کرده اند و دوست دارند وبه همین دلیل دیگر نیازی به بدرفتاری نمی بیند وهم چنین به او مهارت هایی را آموخته اید که در آینده برای مسلط شدن بر خشم خودبه آنها نیاز پیدا می کند. (مر والاس ص 180-179)

عوامل پدید آورنده خشم

1-محرومیت

محرومیت برای کودکان از عاوملی مهم ایجاد خشم است کودکی که از مهر مادری محروم است خواستار استفاده از مواد غذایی است ولی از آن محروم می باشد مثلا کودکی دوست دارد شکلات وشیرینی ب خورد ولی به علت فقر زندگی وچیزهایی دیگر ومراقبت های پزشکی اورا از آن محروم کرده اند.

2- ضعف وناکامی

گاهی خشم به علت ضعف در رسیدن به خواسته وناکامی در وصول به اهداف مورد نظر است کودکان در وصول به اهداف خود عجز وناتوانی است در این صورت کودکی رادر نظر می گیریم که میل به غذا دارد و چون گلو درد دارد نمیتاوند آن غذارا بخورد وناراحت می شود در این صورت کودک چون نمی تواند بهخواسته هایش دست یابد خشمگین خواهد شد.

3- نارضائی ها

کودک خواستار آزادی است دلش می خواهد به هر جا که خواست برود هر چیزی که دوست دراد بخورد وبه هر چیزی که علاقه دارد لمس کند در این جا است که والدین و مربیان به خاطر حفظ مصالحی چنین آزادی را به او نمی دهند.

 

 

4- احساس بدگمانی

گاهی  خشم به آن علت است که بدگمانی براحساس او غلبه کرده است اوبه مقتضای امکان وقدرتش کاری را انجام داده وخواستار آن است که از او قدردانی وحق شناسی به عمل آید.

5- احساس  تهدید

کودک و حتی خود بزرگسالان در مواردی احساس می کند که منافعش به خطر افتاده ودر معرض تهدید است ویا والدین واطرافیان به نظذ او دارند برای او مخاطره می آفرینند معمولا سع یدارند که به مقابله علیه وضع موجود برخیزد.

6- احساس تبعیض

گاهی کودکان و بزرگسالان رادر اجتماع می بینیم که شاهد تبعیض هاونابرابری هائی هستند وبه مقتضای فطرت عدالتخواه  خود در برابرآن می ایستند مثلا کودکی در خانه می بیند که پدر ومادرش به کودک خردسال بیشتر توجه دارند بین آنها فرق قائل می شود.

 

 

7- برخوردبا خود

کودکان خردسال در مواردی به علت برخورد با خود خشمگین می شوند توضیح مساله این است که می خواهد چیزی را بخورد ولی به خاطر گلو درد نیم تواند یا می خاوهد چیزی را از جای بلند کند ولی نمی تواند.

8- عیبجوئی

میدانیم کودکان با همه ضعف هائی که دارند به خود مغرورند دوست دارند از آنها تعریف کنند همه جا از حسن او سخن گویند.

9- منع ها و نهی ها

کودک بیش از هر کس براساس فطرت پاک و دست نخورده اش خواستار استقلال وآزادی است.

10- بیماری

در مواردی هم عامل بسماری ونقاهت سبب خشم می شود وهم بیماری های ناشی از عدم توازن در ترشح غدد داخلی وبیماری ها عفونی و غیر عفونی که در جمع حوصله او را محدود میکنند و صبر وتوانائی وقدرت تحمل را از او می گیرند او دردوران نقاهت هم نیم تواند فردی عادی باشد وهمه امور و جریانات را تحمل کند بهمین دلیل  زود از کوره در می رود و خشمگین می شود. (دکتر علی قائمی ص 147-146-145)

به طور کلی محرکهائی که منجر به واکنشهای خشم آلود می شوند عبارتند از :

1) ایجاد محدودیتهای جسمی و حرکتی کودک ، خواه وسیله دیگران ویابراثر توانیهای خود او 2) جلوگیری از انجام فعالیتهای در جریان او ،ایجاد مانع در رسیدن اوبه خواستها ،برنامه ها و هدفهایش وبالاخره 3) مجموعه ای از ناراحتیهائی که موجب ناکامی کودک می شود 4) در کودکان بزرگتر قطع فعالیتهای در حال پیشرفت 5)ایراد گرفتن دائماز آنان 6) اذیت کردن آنان 7) مقایسه نامناسب بین کودک با دیگران و 8) سخنرانی ونصایح پیاپی به آنان ،از مواردی است که بهخشم ک ودک منجر می گردد مطالعات نشان می دهد که متداول ترین مواردی که فرد خشمگین می شود و نارضایتی اجتماعی کودک ، سرزنش کردن او به خاطر کاری است که انجام نداده است. .

یکی از ویژگی های برجسته کودکان خشمگین آن است که واکنشهای آنان با عوامل و محرکهائی که آنانرا به خشم آورد هاست چندان تناسبی ندارد ومعمولا شدیدتر است.کودکان بزرگتر با دعوا کردن،لگدزدن،سنگ پرانی واذیت وآزار کردن،خشم خودر ا نشان میدهند وبه تدریج واکنشهای خشم الود دیگری را که بیش از کتک زدن ،اجتماع پسند است مانند فحش دادن ،مسخره کردن ،قسم خوردن ،بی ادبی وغیره جایگزین آنها می کنند.(دکتر شکوه نوابی نژاد ص 78)

مهمترین علل خشم در دانش آموزان دبیرستان وراهنمایی

محرک خشم در نوجوانی بیشتر اجتماعی است به نظر می رسد مهمترین علل خشم در بین دانش آمزوان دوره راهنمائی عبارتند از: سربه سرگذاردن ،رفتار غیرعادلانه بزرگسالان، تحمیل عقیده ،زورگوئی خواهر یا برادر ،دروغ گفتن به نوجوان،پزدادن به او،با گوشه وکنایه وتمسخر با او حرف زدن و… برای دانش آموزان دبیرستانی احتمالا مهمترین علل خشم عبارتند از: تبعیض معلم ،والدین واعضای خانواده ودوستان ونیز رفتار غیرمنصفانه آنان.

علاوه بر علل اجتماعی خشم عوامل دیگری چون قطع فعالیتهای عادی چون مطالعه و خواب ونیز شکست وناکامی در فعالیتهاوطرحهای انجام شده نیزدر نوجوانان خشم می آفریند .پاسخهای ناشی از خشم ،حرف زدن و صحبت کردن متداول ترین واکنش نوجوان عصبانی است .او به فحاشی  وناسزاگوئی به طرفی که او را خشمگین کرده می پردازد.او سعی می کند انتقام بگیرد،اما نه با کتک زدن (مانند یک کودک) بلکه با تحقیر وتمسخر دیگران .دروان نوجوانی همزمان با خشم ،رفتار کودکانه ای در نوجوان مشاهده می شود، اوگهگاه پایش را به زمین می کوبد، لگد می زندیا چیزی پرتاب می کند و دختران نیز غالبا گریه می کنند. در اواخر نوجوانی جز گریه ولگدزدن غالب این رفتارها از بین می رود.(دکتر شکوه نوابی نژاد ص 92-91)

نکاتی درباره خشم

1- علت یا محرک خشم هیچ اهمیتی ندارد، مهم آن است که بندانیم خشم حالتی بیمار گونه است وب ه هیچ وجه معقول و موجه نیست .در واقع خشم وعصبانیت از یک خواسته کودکانه نشات می گیرد ،یعنی این تصور که زندگی باید مطابق با خواسته  ما باشد ودر این مورد حتی اگر خواسته های ما نوع دوستانه باشند نیز ازاین قاعده مستثنا نیستند، مثلا وقتی به کسی می گوییم : (تودیگر نباید مشروبات الکلی  مصرف کنی) در یان حالت نیز به شکلی بیمار گونه اصرار می کنیم که خواسته ما باید برآورده شود. دو تصوری که بلافاصله  قبل از احساس خشم و عصبانیت به ذهن فرد خطور می کند عبارتند از : الف) من فلان چیز را می خواهم ،دوست دارم، یا آروز میکنم (این تصوری بی ضرری است که شاید فقط به ناکامی ،ناراحتی وناامیدی مختصری منجر شود) .

ب) چون آن چیز را می خواهم ، پس باید آن را داشته باشم (این تصوری نادرست است که به نفرت و خصومت منتهی می شود.اگر چه ناکامی ناشی از این تصور، به اندازه همان ناکامی درآرزو ،یعنی مورد اول است ،اما از آنجایی که در مورد دوم ،آرزو به یک ضرورت تبدیل می شود، عواقب وخیمی در بردارد).

2)همیشه به یک کودک ،عصبانی یادآور شوید که اگر از خشم وعصبانیت اجتناب کند میتوان به راحتی اشتباه خود را جبران کند یا بالاخره  راه حل مناسبی بیابد.این واقعیتی است که احساس خشم به همراه کاری که درباره ناکامی وناراحتی انجام می گیرد، اغلب موفقیت آمیز است ، اما مسئله اینجاست که در یان حالت خود آن کار موجب موفقیت بوده است واحساس خشم ،نفرت یا خصومت کاملا  غیر ضروری است وبه راحتی می توان آن را کنار گذاشت چرا که تاثیری در حصول نتیجه ندارد.اگر استفاده از زرو وبازو ونیریو جسمی لازم به نظرمی رسد،می توانید آنرا نیز با آرامش وطمانینه به کار برید، درست مثل یک مشت زن حرفه ای که می داند چگونه از قدرت بازوان  خوداستفاده کند. در واقع والدین نیز اغلب بی آنکه پریشان و خشمگین بشوند ،فرزندان خودر ا تنبیه می کنند (مثلا پشت دست کودک زدن) بنابراین توجه کنید که سرکوب خشم به معنای تسلیم در برابر کودک نیست. مشکل اینجاست که خشم و کارهای انجام شده آنچنان با یکدیگر همراه می شوند که ما به اشتباه  تصور می کنیم این دو جدایی ناپذیرند.

3)نظریه های  سابق درباره هیجانات معتقد بودند که شخص نباید خشم وعصبانیت را درون خود سرکوب کند زیرا سرکوب این هیجان مشکلاتی درونی از قبیل فشار خون بالا را موجب می شود. به همین دلیل سال هابه مردم توصیه می کردند که احساسات خصمانه خود را تخلیه کنند. این ادعا تا حدودی درست است زیرا همه ما وقتی خشم خودرا برسرکسی یا چیزی خالی می کنیم ،احساس بهتری پیدا می کنیم .مثلا با کوبیدن برکیسه مشت زنی خشم وغضبمان از بین می رود .اما چقدر بهتر است که در همان وهله نخست اجازه ندهیم از رسیدن مشکلبات وناکامی هایمان به جایی که موجب خشم وعصبانیت شود جلوگیری کنیم.

4)در آموزش کودک برای مهار احساسات خصمانه ،باید به او خاطر نشان کرد که اگر بهدنبال انتقام وکینه جویی باشدع جز اینکه به خود صدمه وآسیب برساند هیچ نتیجه دیگری نخواهد گرفت ومشکلاتی که از اینر اه برای آرامش  فکر و ساختمان جسمش به وجود می آید بسیار قابل ملاحظه خواهد بود.باید به او ثابت کرد که اهمیتی ندارد چه چیزی باعث خشم وخصومت او شده بلکه مهم آن است که هر چه زودتر به این حالت خاتمه دهد .زیرا کودک در چنین حالتی بسیار بی رحمانه تر از کسی که او را ناکام یا ناراحت کرده است با خودش رفتار می کند .هیچ کس دیگری به جز خودش ،نیم تواند چنین نگرانی واضطراب فکری برایش به وجود آورد.وقتی کودک خشمگین وعصبانی می شود حتی بیش از ناراحتی اولیه رنج وعذاب می بیند، در واقع  به برطرف کردن ناراحتی خود هیچ کمکی نکرده است در چنین حالتی او فقط از کسی که موجب عصبانیتش شده است ،ناراحت تر وخشمگین تر می شود.نفرت ، با بخشش وگذشت،منافات دارد. اگر کودکی دلش می خواهد سرکسی را با کاکتوس خرد کندباید بدانید که خودش نیز از درد و ناراحتی رنج خواهد کشید ،زیرا خارهای کاکتوس در درجه اول به خود او آسیب می رسانند.

5) تصورات غیر عقلانی وباطل خاصی که در پشت پرده خشم وعصبانیت پنهان می شوند عبارت از:

تصور باطل شماره 3: برخی از افراد شرور و بدذات هستندو برای اصلاح باید به شدت تنبیه و مجازات شوند.

تصور باطل شماره 4:همه کارها باید مطابق میل ما پیش برود در غیر اینصورت اوضاع وحشتناک خواهد بود.

تصور باطل شماره 5: ناراحتی های عاطفی –هیجانی از طریق محیط بیرونی به وجود می آید.

تصور باطل شماره 1: ما از رفتارهای اشتباه دیگران ناراحت ونگران می شویم.

(پل هاک ص 160-159-158-157)

خشم وشرارت

تنبیه بدنی به کودک می آموزد که هر وقت خشمگین شدی شرارت کن.

برای درک خشم بهتر است بدانیم که نه تنها کودکان بلکه بسیاری از بزرگترها غالبااز (عصبانی بودن خویش ) بی خبرندخشم را بعضی  ها مانند تب یا توفانی می پندارند که در بدن ایجاد می شود (افلاطون وشکسپیر وفروید (خشم)را چون (اسبی سرکش ) نامبرده اند که (دلیل) برآن سور است ) هر کس به هنگام خشم دستخوش تغییرات روحی جسمی می شود که بارزترین این تغییرات عبارتند از:

1-تغییر در حالت عادی (ایستادن ونشستن)

2- تغییر در وضعیت حرارت بدن (داغ شدن ،یخ کردن، عرق کردن ولرزش)

3-چین وچروک در پیشانی وصورت

4- فشردن دندانها  ودندان قروچه

5-متورم شدن پلکها وگشادگی دریچه چشم

6- جمع کردن بازوها ومشتها

7-رنگ پریدگی چهره

8-موی بربدن راست شدن ودانه دانه شدن سطح پوست

9- احساس انقباض عضلانی وبی حسی و خفگی ،عواملی را که برشمردیم در اغلب کودکان در اثر تنبیه های مکرر مشاهده می شود .می توان به کودکان آموخت که در این طور موارد برای فرونشاندن خشم شعری را یا نصایح بزرگان را در ذهن مرور کنند یا با تجربیات وبازیهای مورد علاقه خود سرگرم شوند. بچه ها می توانند با شخص  مورد اطمینان خود در دل کنند وبرای درد خود تسکینی بیابند.بی توجهی وستم رواداشتن ،کودک را به شرارت وخشونت می کشاند وامرونهی های مکرر وسختگیریهای پی درپی آنها را به غلیان می آورد و خشمگین وشرور می کند. (دکتر عبدالله  مجوزی ص 86-85)

 

 

نتیجه گیری

نتیجه می گیرریم خشم در کودکان بصورت غریزه و عاطفه است در بعضی از موارد میتوان خشم را درکودکات مهار کرد می توانیم به کودکان بیامزویم در موقع خشم بهتر است موسیقی ،شعر ،پازل ،خمیر بازی خودر ا سرگرم کنند یا این که یک کودک باید مربی خود درددل کند تا تاز این طریق خشم کودک فروکش شود.در دوره بلوغ کم و بیش از افراد خشمگین می شوند فایدهای که خشم دارد این است می تواند کودک از خود دفاع کند خشم جنبه ارادی نیست ناخودآگاه است عواملی که باعث از بین رفتن خشم است این است که:

1) برای کودک یک زندگی آرام ،پر از محبت ،صمیمی در نظر بگیریم.

2) برآوردن خواسته ها ونیازهای کودک است .

3) وجود دوستانی وهمسالانی پرنشاط ،شاداب ،در معاشرت ایجاد کرد باید به حل وفصل مشکل کودک پرداخته او را درک کرد کودک بیاد نشان دهیم که او را دوست داریم باید به کودک گفت که دنیای درونی خودر ا بهتر درک کند  کمتر وحشت زده شود تا بتواند رفتارهای که باعث بروز خشم است جلوگیری کرد.

 

فهرست منابع و مآخذ

نام کتاب  : چرا تنبیه ،نام ونام خانوائگی نویسنده : دکترعبدالله مجوزی ،انتشارات :انجمن اولیا ومربیان ،شهر:تهران  سال چاپ :پائیز 1385

نام کتاب : خانواده ودشواری های رفتاری کودکان،نام ونام خانوادگی :دکتر علی قائمی ،نام انتشارات :سازمان انجمن واولیاومربیان ،شهر :تهران سال چاپ :بهار 1378

نام کتاب :روانشناسی تربیتی ،نام ونام خانوادگی نویسنده : دکتر علی شریعتمداری ،نام انتشارات :امیر کبیر  شهر: تهران سال چاپ:1382

نام کتاب :رفتارهای بهنجار ونا بهنجار ،نام ونام خانوادگی :دکتر شکوه نوابی  نژاد ،نام انتشارات :انجمن اولیا ومربیان شهر:تهران  سال  :زمستان 1383

نام کتاب :کلیدهای رفتار با کودک چهار ساله ،نام ونام خانوادگی نویسنده :مری والاس،نام مترجم :مینا اخباری آزاد ،نام انتشارات :انتشارات صابرین شهر:تهران سال:1383

نام کتاب : موفقیت در تربیبت فرزندان ،نام ونام خانوادگی نویسنده :پل هاک ،نام مترجمان :حسین صیفوریان و محمد طاهر ریاضی ارسی ،نام انتشارات :انتشارات رشد،شهر:تهران ،سال : 1383