دانلود رایگان مطالعات جغرافیایی و اقلیمی استان خوزستان و شهرستان اهواز

1- مطالعات جغرافیایی و اقلیمی

1-1- محدوده جغرافیایی و موقعیت استان خوزستان و شهرستان اهواز

بررسی محدوده جغرافیایی و موقعیت استان و شهرستان اهواز به شرح زیر است:

1-1-1- موقعیت استان خوزستان [1]

استان خوزستان با مساحتی بالغ بر 67282 کیلومتر مربع بین 47 درجه و 41 دقیقه تا 50 درجه و 29 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و 29 درجه و 57 دقیقه تا 32 درجه و 40 دقیقه عرض شمالی از خط استوا قرار دارد . از شمال به استان ایلام و  لرستان و اصفهان از مشرق به استان های چهار محال بختیاری و کهکیلویه و بویر احمد از جنوب به استان بوشهر و خلیج فارس و از مغرب به کشور عراق محدود است . مرکز استان خوزستان شهر اهواز است و شهرستانهای تابع آن عبارتند از آبادان _ اندیمشک _ باغملک _ ایذه _ بندر ماهشهر _ بهبهان _ خرمشهر _ شوشتر _ دزفول _ دشت آزادگان _ رامهرمز _ شادگان _ شوش _ مسجد سلیمان .

[1] طرح تفصیلی بخش مرکزی اهواز- مهندسین مشاور پژوهش و عمران

نقشه 1-1: نقشه موقعیت استان درکشور

 

1-1-2-  موقعیت شهرستان[1]

شهرستان اهواز دارای دو شهر اهواز و حمیدیه با جمعیت های 966/619  و 057/16 نفر  می باشد . این شهرستان دارای یک بخش مرکزی و پنج دهستان است .

شهر اهواز مرکز استان خوزستان در موقعیت 31 درجه و 20 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه و 40 دقیقه طول شرقی واقع گردیده است ، مساحت آن 556/10 کیلومتر مربع می باشد که 16 درصد کل سطح استان است . اهواز در بخش جلگه ای پست خوزستان واقع شده که از شمال به دزفول و شوشتر از شرق به رامهرمز و از جنوب به ماهشهر و شادگان و خرمشهر و از غرب به سوسنگرد محدود است .

پستی و بلندی های شهر اهواز بجز در ارتفاعات کارون و بستر رود کارون از خصوصیات عمومی دشت خوزستان تبعیت     می کند و از 4/0 تا 6/0 در هزار از شمال شرقی به جنوب غربی می باشد ، تنها بخش مرتفع این جلگه ارتفاعات کارون است که ارتفاع آنها حداکثر در شهر اهواز به 100 متر می رسد . رود کارون با عبور از میان شهر آن را به دو بخش تقسیم نموده ، ارتفاع بخش غربی شهر از 10 متر تا 20 متر نسبت به سطح دریا متغیر می باشد . در کناره غربی بیرون شهر تپه های  فولی آباد با 30 متر ارتفاع قرار دارند . مرتفع ترین اراضی شرقی ارتفاعات کارون می باشد که بتدریج با حرکت به جنوب ، این اراضی تا 11 متر ارتفاع تنزل پیدا می کند . بطور کلـی شهر اهواز به نسبت وسعت خود دارای اختلاف ارتفاع قابل توجهی در نقاط مختلف خود نمی باشد .

2طرح تفصیلی بخش مرکزی اهواز- مهندسین مشاورپژوهش و عمران

1-1-3- مطالعات جغرافیایی

شهر اهواز از نظر تقسیمـات اکولوژیکی جزو مناطق نیمه بیابانی ( در قسمت جنوبی ) و استپ گرم                               ( در قسمت  شمال شرق ) محسوب می شود که‌در منطقه اول آب تحت الارضی بالا و خاک آن شور قلیایی بوده و پوشش گیاهی آن را بوته های شور و مقاوم به خشکی مثل انواع گز تشکیل می دهد . خاک منطقه دوم دارای شوری کمتر ، حاصلخیز تر و پوشش گیاهی آن نیز غنی تر از قسمت نیمه بیابانی است . عمده اراضی کشاورزی اهواز نیز در این منطقه قراردارد. زیستگاههای متعدد در اهواز و حومه آن پذیرای پرندگان و حیوانات زیادی است که حاشیه رودخانه کارون با توجه به دارا بودن شرایط زیستی مساعد یکی از این زیستگاهها محسوب شده و گونه هایی از این حیوانات را در خود جای داده است . این جانوران به ترتیب کثرت تعداد عبارتند از انواع مرغابی ( مهاجر) ،  قمری ( مهاجر) ، دراج ( بومی) ، خرگوش      ( بومی) ، خوک وحشی ( بومی) ، روباه ( بومی) و انواع آبزیان مثل ماهی بنی ، خمری ، شیربت  و غیره .

1-2 – موقعیت طبیعی[1]

شهر اهواز در زمین مسطحی در طرفین رودخانه کارون بنا شده است ، در قسمت شمال و مرکزی شهر جلگه‌ حاصل حاصلخیز و هموار قرار دارد. در حاشیه‌های شرق و غربی شهر تپه‌‌های ماسه ای و شنی قرار دارند، که جهت آنها به موازات ارتفاعات زاگرس جنوبی و از سمت شمال غرب به سمت جنوب‌شرقی می‌باشد. در قسمت جنوبی و جنوب‌شرقی جلگه‌ خشک و بی‌حاصل مارون قرار دارد که  دارای منابع عظیم گاز و نفت است. به علت وجود تپه‌های ماسه و شنزارهای فراوان که در شمال‌غرب و جنوب‌شرقی شهرستان قرار داشته همه ساله بر اثر وزش بادهای موسمی شن‌های مزبور در سطح وسیع‌ شهر به حرکت در آمده و جابه جا می‌شوند.

[1] کتاب جغرافیای استان خوزستان.زیرنظر کارشناسان گروه جغرافیای دفتر برنامه ریزی و تالیف کتابهای درسی. سال 1381

1-2-1- زمین‌شناسی

منطقه سلسله کوههای زاگرس روی کمربندی زلزله خیر جهان قرار دارد . از جمله عوامل مهم ایجاد حرکتهای زلزله در نواحی خوزستان ، یکسری گسلهای معکوس است که امتدادشان ، شمال غرب – جنوب شرق یا شرق  –  غرب می‌باشد . این گسل‌ها حاصل رانده شدن صفحه تکتونیک عربستان بر روی صفحه ایران هستند .

گسل فرعی معکوس اهواز از حاشیه جنوبی پل معلق در شهر اهواز عبور می‌کند . امتداد این گسل ، شرق – غرب یا شرق- شمال ، غرب – جنوب غرب بوده و تنها گسل موجود در محدوده طرح این گسل می‌باشد. طول این گسل حدود 32 کیلومتر است.

این گسل شامل چین‌خوردگی‌های بند کرخه ، حمیدیه و زین‌العباس می‌باشد . آخرین تاریخ تغییر مکان این گسل مشخص نیست. سن این گسل از دوران کواترنری می‌باشد ولی این گسل بعنوان فعال در نظر گرفته نخواهد شد . زیرا  اطلاعات زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی مبین این امر است وجود لایه دست نخورده دوران چهارم در روی این گسل تاییدی بر غیرفعال بودن آن می‌باشد .

در منطقه خوزستان گسلهای متعددی وجود دارد که مهمترین آنها گسل آغاجاری ، گسل نفت سفید ، هفتگل ، گسل مارون و خط بهبهان می‌باشند . بعضی از این گسلها قابلیت ایجاد زلزله‌های شدید را دارند .

طبق منطقه‌بندی آئین‌نامه 2800 زلزله ایران ، اهواز و قسمت عمده‌ای از خوزستان در ناحیه با خط متوسط زلزله قرار دارد. این آئین‌نامه ایران را به سه منطقه با خطر نسبی بالا ، متوسط و پایین تقسیم‌بندی می‌کند . قسمت بزرگی از جنوب غربی خوزستان در ناحیه با خطر پایین قرار گرفته است . شتاب مبنای طرح ( شتاب حداکثر مورد انتظار زمین ) در ناحیه اهواز     ( با خطر نسبی متوسط ) معادل 25/0 گرم است . این نکته بدان معنی است که نیروی زلزله طراحی برای ساختمانهای طرح حدود 70 درصد نیروی زلزله طراحی ساختمان در تهران است.

1-2-2- سیل

رود کارون بصورت محوری است که شهر اهواز در دوسوی شرقی و غربی آن بنا گردیده و این رودخانه عریض و پر آب به دلیل اختلاف ارتفاع اندک آن با اراضی مجاور خود در هنگام بالاآمدن سطح آب بسیاری از نقاط شهر را در معرض تهدید سیل قرار می‌دهد. عامل اصلی دیگر در ایجاد سیل انباشته شدن رسوبات معلق در آب، در بستر رودخانه می‌باشد. به دلیل اینکه رودخانه کارون پس از ورود به دشت دارای شیب بسیار ملایمی از4% تا 6% در هزار می‌باشد، سرعت عبور آب کاهش یافته و مواد خود را در کف بستر رسوب و تدریجی با افزایش مقدار رسوبات عمق بستر تقلیل یافته و ظرفیت انتقال آب آن نیز به تناسب کاهش می‌یابد. بطور کلی نقاط کم‌ارتفاع غربی و شرقی و جنوبی کارون قسمتهای سیل‌گیر شهر می‌باشد.

 

1-2-3- آبهای زیرزمینی [1]

با توجه به جنس خاک در شهر اهواز که عموماً از خاکهای رسوبی دانه ریز و آبدار تشکیل گردیده آبهای زیرزمینی در اراضی مسطح عموماً بالا بوده و از 1 تا5 متر متغیر است. بطور کلی آبهای زیرزمینی در شهر ارتباط مستقیم با سطح آب رودخانه کارون داشته و در هنگام طغیان به بالاترین حد خود می‌رسد. آبهای زیرزمینی اهواز بدلیل جنس خاک دارای املاح محلول مختلف و عمدتاً مایل به قلیابی می‌باشند.

1-2-4- جنس خاک

شهر اهواز در دشت خوزستان واقع گردیده است  .سطح  این دشت از رسوبات آبرفتی جدید پوشیده شده و در آن تشکیلات قدیمی زمین شناسی مشاهده نمی‌شود. اما بررسی‌های ژئو فیزیکی نشان می‌دهد که در زیر لایه‌های رسوبی سطحی، تشکیلات سطحی آن را ماسه‌های با دی و رسوبات کویری و رسوبات دانه‌ریزی آبرفتی جدید(شن و رس و ماسه) تشکیل می‌دهد. برجستگیهای کم ارتفاع واقع در دشت اهواز که توسط باد فرسایش شدید یافته‌اند و متعلق به دوران میوسن فوقانی و از نوع ماسه سنگی می‌باشند و تا حدی نیز می‌توان آنها را به دوارن نئوژن و فسیلهای سیلسی مرتبط دانست. دشت خوزستان بسیار مسطح بوده و اختلاف سطح آن از خلیج‌فارس تا پایه کوه‌های شمالی و شمال‌غربی آن بیش‌ از 100 تا 170 متر نیست و این یکنواختی فقط در برخی نقاط در جهت شمال‌غربی و جنوب‌غربی بوسیله دنباله‌های کم ارتفاع چین خوردگی‌های زاگرس که جنوبی‌ترین آنها نیز از اهواز گذشته در جهت جنوب‌شرقی- شمال‌غربی ادامه می‌یابد قطع می‌گردد. دشت خوزستان نماینده حوزه چین‌خوردگی‌های کم‌ارتفاع و فرورفتگی‌های حاصل از این دگرگونیها تکنیکی است که به استثنای چند برجستگی توسط رسوبات دوران چهارم پر شده است.

[1] کتاب جغرافیای استان.زیر نظر گروه گارشناسان گروه جغرافیای دفتر برنامه ریزی و تالیف شهری

فرمت فایل: Word (قابل ویرایش)

تعداد صفحات: 33

دانلود رایگان با لینک مستقیم

حجم: 3.42 مگابایت

هزینه دانلود: 10 صلوات هدیه به روح حضرت فاطمه (س) و سلامتی و ظهور آقا امام زمان (عج)