پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
| خرگوش | ||||||||||
| طبقه‌بندی علمی | ||||||||||
|
||||||||||
خرگوش
خَرگوش پستانداری است علفخوار، از خانوادهٔ خرگوشان (Leporidae) و به اندام گربه، دارای گوشهای دراز ولبهای شکافدار. دستهای وی از پاها کوتاهتر است. وبسیار تند رود، وآن دارای اقسامی مختلف است. در حدود ۶ تا به ۸ بچه می‌گذارد.خرگوشی است که در نیمکره شمالی ودر نقاط قطبی یافت می‌شود در هنگام زمستان نیز وجود پوست سفید یافت او را در برف دشوار می سازد تغییر رنگ پوست این حیوان مارا به شگفت می‌آورد یعنی درزمستان سفید شدن پوست این جانور و درتابستان خاکستری یا قهوه‌ای شدن آن . می‌توان این خرگوش را مانند آفتاب پرست دانست که او نیز تغییر رنگ می‌دهد. خرگوش قطبی سوراخ هایی به عمق 2متر در برف حفر می‌کند که این مکان جای مناسبی برای مخفی کردن کودکان به هنگام خطر است.
خاستگاه اصلی این جانور اسپانیا و آفریقای شمالی است اما به بعضی از کشورهای دیگر هم مهاجرت کرده است. این خرگوش گیاهان بومی را می خورذ و باعث می‌شود که سایر جانوران گرسنه بمانند. این جانور همچنین محصولات کشاورزی را منهدم می‌کند و برای خود سوراخهای زیرزمینی حفر می‌کند.
یکی از گونه‌های خرگوش٫ خرگوش آنقوره می‌باشد. با توجه به میانگین ۵ تا ۶ بچه در هر زایمان می‌توانند ۵۰الی ۶۰ بچه در سال تولید کنند. این نوع خرگوش می‌تواند از سه ماهگی باردار شود.
خرگوش اهلی (Oryctolagus Cuniculus)حیوانی از راسته خرگوش شکلان (Lagomorpha) و خانواده Leporidae است و خاستگاه ابتدائی آن غرب اروپا و شمال غرب آفریقا می‌باشد.
در حال حاضر از نژادهای مختلف آن به منظورهای گوناگون از جمله تولید پشم و گوشت، انجام تحقیقات‌بیولوژیکی و بعنوان حیوانات خانگی استفاده می‌شود.
رفتار غیر تهاجمی و آرام خرگوش آنرا بعنوان یک حیوان خانگی ایده‌آل مطرح نموده است. با این وجود جهت‌نگهداری مناسب آن، آشنائی با خصوصیات آناتومیکی، فیزیولوژیکی و رفتاری این حیوان ضروری است.
ویژگیهای کالبد شناسی و فیزیولوژیکی
سر: مهمترین ویژگی آناتومیکی حیوان در سر، گوشها می‌باشند. بخش خارجی گوشها یعنی لاله گوش‌خصوصیت برجسته این حیوان بوده و علاوه بر نقش آن در شنوائی، به لحاظ وجود شبکه وسیع عروقی در زیر پوست‌این ناحیه، تأثیر مهمی درتنظیم حرارت بدن دارند. لاله‌های گوش نرم و بسیار حساس می‌باشند و نباید از آنها برای‌گرفتن و مقید کردن حیوان استفاده نمود.
چشمها به نسبت اندازه سر بزرگ و دارای زاویه دیدی حدود 190 درجه می‌باشند. مردمکها قدرت اتساع‌زیادی دارند و بدین علت حساسیت بینائی حیوان به نور را در مقایسه با انسان 8 برابر افزایش می‌دهند. پلک سوم دراین حیوانات رشد قابل ملاحظه‌ای دارد که در هنگام خواب از گوشه داخلی چشم حرکت نموده و سطح قرنیه رامی‌پوشاند.
دندانهای خرگوش رشد دائمی دارند، بعنوان مثال دندانهای پیشین در طول سال بیش از 10-12 سانتیمتر رشدمی‌نماید بنابراین بیماریهای دندانی نظیر رشد بیش از حد دندانها و یا وجود دندانهای نابجا و بد شکل از موارد متداول‌در خرگوشها می‌باشند.
قفسه صدری: حجم قفسه صدری در مقایسه با گنجایش محوطه خیلی کوچک است. قلب نیز کوچک است وبر خلاف سایر پستانداران دریچه دهلیزی – بطنی سمت راست سه لختی (Tricuspid) نبوده و دو لختی Bicuspid))است.
محوطه بطنی: طول روده‌ها حدود 10 برابر طول بدن است و بخش مهمی از آن را (از نظر گنجایش و عملکرد)روده‌کور (Cecum)تشکیل می‌دهد که باقیمانده هضم نشده مواد غذائی پس از عبور از روده باریک وارد آن شده وتوسط میکروفلور موجود در آن مورد تجزیه قرار می‌گیرند و ترکیبی غنی از پروتئین و ویتامین را ایجاد می‌کنند.
خرگوش بطور طبیعی و غریزی رفتاری تحت عنوان مدفوع خواری دارد. این حیوانات دو نوع مدفوع تولیدمی‌کنند که یک نوع آن بشکل دانه‌ای و نوع دیگر بحالت خمیری است. نوع دوم غنی از ترکیبات پروتئینی و ویتامینی‌است و حیوان فقط این نوع مدفوع را مورد تغذیه قرار می‌دهد. این عمل معمولا صبح زود انجام می‌شود و حیوان‌مدفوع را مستقیما از مخرج خود می‌گیرد و بدین ترتیب بخشی از نیاز بدن به پروتئین و ترکیبات ویتامینی را تامین‌می‌نماید.
ادرار خرگوش بواسطه مصرف جیره غذائی گیاهی دارای PH قلیائی حدود 8/2 است و رنگ آن از زرد روشن تانارنجی پر رنگ یا قهوه‌ای متمایل به قرمز متغیر است که میزان رنگ بر اساس دهیدراتاسیون و قلیائی بودن ادرار تغییرمی‌کند. همچنین بخاطر وجود نمکهای کربنات کلسیم و فسفات آمونیم و منیزیم ادرار کدر است. رسوب این ترکیبات‌بر سطح میله‌های قفس، تمیز کردن لانه را با اشکال روبرو می‌سازد.
درجه حرارت طبیعی بدن بین 37 تا 39/4 درجه سانتیگراد و به طور متوسط 38/3 درجه سانتیگراد می‌باشد.
با توجه به وجود نژادهای مختلف وزن حیوان بالغ می‌تواند از حداقلkg 9/0 در نژادهای کوچک (آلمانی،لهستانی) تا kg 8/1 در نژادهای متوسط (نیوزیلند) و kg 3/7 در نژادهای بزرگ (فلاماندری بزرگ) متغیر باشد. متوسططول عمر این حیوان حدود 5 تا 6 سال و حداکثر طول عمر قابل انتظار 15 سال است.
جثه بزرگتر از گربه اهلى، گوشها بلند، با انتهاى گرد و نوک سیاه، چشمها درشت و دم کوتاه، دستها داراى 5 و پاها داراى 4 انگشت هستند که به ناخن هاى قوى ختم میشوند. کف دست و پاها از مو هاى زبر و برس مانند پوشیده شده که باعث چسبیدن و جلوگیرى از اصطکاک آنها مى گردد. پاها به طور مشخص بلندتر از دستها هستند. رنگ موهاى پشت متفاوت، از خاکسترى روشن تا قهوه اى و زیر شکم سفید است، موهاى دم بلند و نرم اند. بالاى دم سیاه و زیر آن سفید است. طول سر و تنه 40 تا 65 سانتى متر، دم 7 تا 11 سانتى متر، پا 5/11 تا 15 سانتى متر، گوش 5/8 تا 14 سانتى متر، وزن 5/1 تا 6 کیلوگرم است. اکثرا در زیستگاهایى اعم از جنگلى، کوهستانى، بیابانى و استپى یافت می شوند.
خصوصیات آناتومیکی خرگوش
تاریخ فسیل کشف شده خرگوش 40 ـ 30 میلیون سال پیش می‌باشد ولی زمان واقعی اهلی شدن این حیوان به دوران راهبان کاتولیک فرانسوی اولیه، بازمی‌گردد. آنها نژادهایی از خرگوش را که امروزه با عنوان نقره شامپانی (Champagne De Argent)می‌شناسیم، با اصلاح نژاد، ایجاد نمودند.
چشمها
چشمها در خرگوش بسیار درشت بوده و در کنار سر قرار گرفته‌اند که این امر موجب می‌گردد تا زاویه دید وی بسیار وسیع باشد (هر چشم حدود 190 درجه از زاویه دید را پوشش می‌دهد)، بنابراین خرگوش براحتی می‌تواند پشت سر خود را نیز ببیند. توانایی تشخیص رنگها در خرگوش بسیار محدود است، اما می‌تواند حرکات را به راحتی از فواصل دور تشخیص دهد. قدرت دید خرگوش در نور کم بسیار بیشتر از انسان است، بدلیل اینکه مردمک چشم این حیوان قابلیت استاع بیشتری (حدود 8 برابر) نسبت به چشم انسان دارد. خرگوش برای شناسایی صاحبش از شکل، بو و صدای او برای بدست آوردن تصویری از وی استفاده می‌نماید. در ضمن چشمهای نوزاد خرگوش، 10 ـ 7 رزو پس از تولد گشوده میشوند.
گوشها
گوشهای خرگوش خیلی بزرگ است که به حیوان کمک می‌کند تا بتواند اصوات را از جهات مختلف بشنود، در ضمن خرگوش قادر است در آن واحد، اصوات را از دو جهت مختلف بشنود. از مزایای دیگر این گوشهای برگ و پر عروق این است که در تنظیم درجه حرارت بدن خرگوش نقش دارند، بدین ترتیب که در دمای بالا، عروق گوش متسع شده و حرارت از این طریق دفع می‌شود، دامنه شنوایی گوش خرگوش نسبت به انسان کمتر می‌باشد. بدلیل ظرافت و عروق فراوان گوش در این حیوان توصیه می‌شود که هیچ وقت برای بلند کردن وی از گوشهایش استفاده نگردد.
بینی
خرگوشها حدود 100 میلیون گیرنده برای درک بوهای مختلف دارند، پس حس بویایی آنها نسبت به انسان (که فقط 6 ـ 5 میلیون گیرده دارد) بسیار قویتر است.
خرگوش می‌تواند از طریق بو کشیدن صاحب خود را شناسایی کند و یا وقتی حیوانی غریبه وارد قلمرواش می‌گردد، آنرا تشخیص دهد. این حیوان به منظور افزایش میزان در معرض بودن گیرنده‌های بینی خود، حدود 120 ـ 20 بار در دقیقه بینی خود را تکان می‌دهد.
دندانها
فرمول دندانی خروگش بصورت )33M ( و )23P ( و C (%) و )121( می‌باشد. تمامی دندانهای این حیوان در تمام طول عمر آن رشد دائم دارند. میزان رشد دندانهای قامی حدود 5/12 سانتیمتر و دندانهای آسیا حدود 10 ـ 5/7 سانیتمتر در سال می‌باشد. خرگوش احتیاج به جویدن چیزهای سخت مانند قطعات چوب و شاخه‌های درخت سیب دارد تا بتواند از رشد بیش از حد دندانهای خود جلوگیری کند.
زبان
زبان خرگوش حدود 800 جوانه چشایی دارد، بنابراین از خوردن غذاهای خوشمزه و متفاوت لذت می‌برد.
قفسه سینه
قفسهئ سینه و قلب این پستاندار، نسبتآ کوچک بوده و دریچه دهلیزی ـ بطنی سمت راست نیز 2 لتی می‌باشد.
محوطه شکمی
شکم در خرگوش نسبت به بدن خیلی حجیم بوده و طول روده‌هایش 10 برابر طول بدن است. وی دارای معده غده‌ای، با ترشح اسید و آنزیم، می‌باشد. سکوم در خرگوش بزرگ بوده و عقده‌های لنفاوی اطراف آن برجسته و مشخصند.
خرگوشها برای هضم غذا نیاز به مقداری علوفه با کیفیت در جیره غذایی خود دارند آنها شبیه نشخوارکننده (Pseudorominant) هستند، یعنی فیبرهایی که با هضم آنزیمی در معده و روده تجزیه نمی‌شوند، توسط میکروفلور سکوم (که از نظر عملکرد مشابه شکمبه در نشخوارکنندگان است) هضم میشوند. این حیوان دو نوع مدفوع، مدفوع نرم که با موکوس پوشیده شده است و مدفوع به صورت پلتهای سفت، از خود دفع می‌کند. خرگوشها مدفوع نرم خود را که حاوی مواد غذاییغنی شده است و معمولا در شب آنرا تولید می‌کنند، جهت تأمین بخشی از نیازهای غذایی خود، مستقیمآ از مقعد خود می‌خورند که به این فعالیت، کوپروفاژی (مدفوع‌خواری) گفته می‌شود. در ضمن مدفوع سفت خرگوشها از بهترین کودهای باغچه، بشمار می‌رود.
پاها
در مورد قدرت پاهای خرگوش جالب است بدانید که نیروی حاصل از لگد زدن این حیوان می‌توند باعث شکستن استخوان پشت آن گردد. یک خرگوش وحشی به هنگام فرار از دست شکارچی می‌تواند تا حدود 6/3 متر بپرد. خرگوشها به منظور خسته نمودن شکارچی می‌توانند بصورت زیگزاگ بدوند.
ادرار
ادرار حیوان در حالت طبیعی، غلیظ و کدر است که این امر بدلیل وجود مواد کریستالی مانند فسفات کلسیم و فسفات آمونیوم است. PH ادرار در حالت طبیعی، قلیایی (حدود 2/8) می‌باشد که بدلیل عفلخوار بودن آن است. رنگ آن نیز زرد روش تا قهوه‌ای تیره است.