پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
مقدمه
آبزیان از گذشته بعنوان غذای بسیار مهمی از حیث دارویی مطرح بوده است. در دهه های اخیر نیز
با توجه به رشد روزافزون جمعیت و وجود سوء تغذیه در بسیاری از نقاط دنیا آبزیان می توانند در مقام تأمین پروتئین مصرفی مردم از جایگاه ویژه ای برخوردار باشند. غذای پر ارزش به غذایی گفته می شود که دارای مواد و عناصر غذایی لازم برای بدن و فاقد مواد غیر لازم و مضر باشد. غذاهای دریایی عملا جزء این گونه از غذاها به حساب می آیند زیرا علاوه بر داشتن اسیدهای آمینه ضروری و کافی محتوی انواع متعدد و مقادیر مناسبی از ویتامینها و مواد معدنی بوده و هر چه در رژیم غذایی انسان ماهی و سایر آبزیان بیشتر باشد بدلیل دریافت عناصر غذایی ضروری بیشتر، درصد ابتلاء به بسیاری از انواع بیماریها کاهش خواهد یافت.
ارزش غذایی جانوران آبزی و اثرات اعجاب آور اسیدهای چرب امگا-3 موجود در گوشت و روغن آبزیان، آنها را به عنوان غذای سلامتی در تمام دنیا شناسانده است به طوریکه امروزه در حدود 25 درصد از سهم پروتئین حیوانی کل جهان از آبزیان تامین می شود. آبزیان با دارا بودن بیشترین درصد پروتئین در مقایسه با گوشت قرمز (18 تا 24 درصد)، قابلیت هضم 96 درصد (به دلیل بافت پیوندی کمتر و فقدان الاستین)، اسیدهای چرب غیر اشباع ضروری مانند امگا 3 ، اسید آمینه های ضروری بدن مانند لیزین، ویتامین ها از جمله ویتامینهای محلول در چربی و مواد معدنی مهم به ویژه آهن، ید و کلسیم از نظر غذایی دارای ارزش بسیار بالایی هستند و در درمان بسیاری از بیماریهای گوارشی ، عروقی و… به عنوان دارو مطرح می باشند.
در مقابل میزان انرژی در گوشت ماهی در مقایسه با سایر انواع گوشتها بسیار کمتر است بنابراین عوارضی همچون چاقی ناشی از مصرف انرژی زیاد در استفاده از گوشت آبزیان بسیار کمرنگتر خواهد بود. اسیدهای چرب غیر اشباع موجود در گوشت آبزیان در تنظیم عمل سلولهای بدن، محافظت بدن در برابر تومورها، فشارهای عصبی، رسوب کلسترول در جداره رگهای خونی، ایجاد لخته خون و رشد غدد سرطانی، بهبود گردش خون مویرگی و کاهش فشار خون و … مؤثر می باشد و به صورت کلی می توان گفت که گوشت آبزیان در تامین نیازهای روزانه پروتئین خانوار، سلامتی جامعه و پیشگیری از بیماری ها دارای اهمیت بسیار زیادی است لذا به منظور کاهش مشکلات و بیماریها لازم است اقدامات مؤثری جهت تشویق مردم به مصرف ماهی انجام گیرد و بایستی تلاش نمود تا آبزیان در جیره غذایی کلیه افراد جامعه تثبیت شوند.
سرانه مصرف آبزیان در دنیا
در مقایسه سهم سرانه مصرف آبزیان درکشورهای توسعه یافته و در حال توسعه اختلاف مصرف بین آنها بسیار زیاد می باشد. متوسط سرانه مصرف ماهی و سایر آبزیان در ایران کمتر از 8 کیلوگرم برای هر نفر در سال می باشد و این در حالیست که متوسط سرانه مصرف آبزیان در جهان 4/16 کیلوگرم می باشد
و این رقم در برخی کشورها نظیر ژاپن به طور میانگین در حدود 64 کیلوگرم ذکر شده است و همین امر باعث گسترش و پیشرفت چشمگیر صنایع شیلاتی اعم از تولید و بسته بندی آبزیان در کشور مذکور
و سایر کشورهای آسیای شرقی شده است بنابراین در کشور ایران نیز به منظور تقویت تولید و حمایت
از تولید کنندگان باید میزان مصرف و در نتیجه تقاضا را بالا برد نه میزان عرضه زیرا افزایش بی رویه عرضه باعث کاهش قیمت فروش و در نتیجه کاهش سود خالص پرورش دهندگان و در نهایت تولید خواهد شد. کارشناسان تغذیه میزان مصرف هفتگی ماهی را حداقل 200 تا 400 گرم توصیه می نمایند که در 2 تا 3 وعده غذایی هر هفته بایستی گنجانده شود.
میزان سرانه مصرف آبزیان در ایران در سالهای اخیر پیشرفت بسیار چشمگیری داشته است که دلیل آن وجود تبلیغات دولتی به ویژه تبلیغات سازمان شیلات و وزارت بهداشت ، افزایش تولید انواع ماهی ها به ویژه قزل آلا در سالهای اخیر و افزایش تنوع در عرضه و بسته بندی بوده است. در شهرهای غیر ساحلی ایران بیشترین مصرف ماهی مربوط به گونه قزل آلای رنگین کمان می باشد که دلیل آن بالا بودن تولید و عرضه قزل آلا، کم بودن نسبی قیمت آن در مقایسه با سایر ماهیها و همچنین ترویج جایگاههای زنده فروشی این ماهی می باشد که این عوامل توانسته اند در انگیزه و تصمیم خرید مصرف کنندگان موثر باشند.
با اینحال باید متذکر شد با وجود افزایش چشمگیر مصرف سرانه طی سالهای اخیر در کشور در مقایسه این مصرف با سرانه مصرف جهانی (4/16 کیلوگرم) رقم بدست آمده بسیار کم می باشد. محققین بسیاری
در مقایسه مصرف ماهی ایران با سایر کشورهای دنیا، ایران را از نظر مصرف گوشت ماهی فقیر معرفی نموده اند. مصرف ماهی در ایران حتی از کشورهای کم در آمد و فقیر نیز کمتر برآورد شده است بنابراین تهیه یک برنامه اصولی به منظور افزایش سرانه مصرف آبزیان در کشور ضروری می باشد. جدول شماره (1) میزان سرانه مصرف چند کشور دنیا را بر اساس گزارشات سازمان خوار و بار جهانی (FAO) نشان میدهد که با بررسی این جدول می توان به فقر مصرف ماهی در ایران پی برد.
34 صفحه فایل ورد