پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
نوشابه
نوشابه، نوعی نوشیدنی شیرین گازکربنیک دار است که به عنوان نوعی نوشیدنی خنک و معمولاً برای برطرف نمودن تشنگی و یا به همراه غذا، مورد استفاده قرار می گیرد. اغلب نوشابه ها حاوی کافئین هستند. در برخی مناطق به دلیل گاز موجود در نوشابه مثل کالیفرنیا و فلوریدا، به آن سودا (بی کربنات دو سود) می گویند. در اکثر مناطق کانادا، به نوشابه پاپ می گویند. معمولاً پاپ، نوشابه ایست که درون بطری قرار دارد؛ در حالی که سودا درون قوطی می باشد. البته در بیشتر نقاط دنیا به این نوع نوشیدنی، همان نوشابه می گویند.
برای طعم دادن به نوشابه از وانیل، دارچین، کارامل و همچنین اسانس انواع مرکبات، مخصوصاً پرتقال و لیمو ترش استفاده می کنند. از آنجا که بخش اعظم نوشابه آب بوده و سایر مواد افزودنی، بخش ناچیزی دارند، این نوشیدنی را نوشابه نام نهاده اند.
نوشابه ها اغلب کافئین دار هستند. البته انواعی از آن بدون کافئین هم تهیه می شوند. نوشابه ها را با شیره ی ذرت یا شکر شیرین می کنند. برای تهیه ی نوشابه های رژیمی، از مواد شیرین کننده مصنوعی همچون ساخارین استفاده می کنند که این مواد، اگرچه مزه شیرینی ایجاد می کنند، اما کالری یا مواد مغذی ندارند و سبب چاقی هم نمی شوند.
معروف ترین کارخانجات تولید نوشابه در جهان، پپسی و کوکا کولا هستند که محصول خود را به تمام نقاط دنیا صادر می کنند و همچنین در بسیاری از نقاط دنیا شعبه دارند.
در سال ۲۰۰۲م، نوشابه ای به نام نوشابه مکه (مکا کولا)، در فرانسه مخصوص مسلمانان تولید شد. گفته می شود که کارخانه تولید این نوشابه، ایده ی خود را از کارخانه ی نوشابه ایرانی زمزم، گرفته است. بخشی از سود حاصل از فروش این نوشابه به عنوان کمک های محلی، برای کمک به مردم فلسطین مورد استفاده قرار می گیرد.
- چند نمونه نوشیدنی که در ایران هم تهیه می شود
▪ سینالکو: آلمانی، نوعی لیمو ترشناد که در ایران، انواع طعم های آن یافت می شود.
▪ زمزم: کشور ایران، این نوشابه را در طعم های مختلف تهیه نموده است. کارخانه زم زم، یکی از بزرگ ترین کارخانجات تولید نوشابه در ایران می باشد.
▪ میریندا: اسپانیایی، که معمولاً طعم آن پرتقالی است.
▪ سون آپ: آمریکایی، معمولاً لیمویی است.
▪ کانادا درای: کانادایی
▪ کوکا کولا: آمریکایی
▪ فانتا: نوشابه ای که کارخانه کوکا کولا آن را تهیه می کند.
پپسی: آمریکایی
نوشابه عامل کوتاهی قد
مصرف بی رویه نوشابه در میان نوجوانان , شیوع پوکی استخوان را در این گروه سنی افزایش می دهد.
به دلیل ان که این نوشیدنی سرشار از فسفر, مواد افزودنی و گاز مونو کسید کربن است, ضمن آسیب رساندن به دستگاه گوارش, از جذب کلسیم که در رشد استخوان نقش دارد نیز جلوگیری می کند. به این ترتیب شیوع شکستگی دست و پا و کوتاه قدی در میان نوجوانان افزایش می یابد.
مضرات نوشابه های گازدار
امـروزه مصرف نوشابه های گازدار بطور فزاینده میان مـردم باب گردیده است. اما آیـا مـصـرف كنـنـدگان از مـضرات این نوشابه های رنگارنگ با خبرند؟
امـروزه مصرف نوشابه های گازدار بطور فزاینده میان مـردم باب گردیده است. اما آیـا مـصـرف كنـنـدگان از مـضرات این نوشابه های رنگارنگ با خبرند؟ پیـش از آن كـه جـــرعه ای دیـگر از نـوشـابـه خـود را بــنوشید بهتر است این مـقاله را مطالعه نمایید:
پــژوهشگران مضرات مصرف نوشابه های گازدار را چـنـیـن برمیشمارند:
۱- پـوسیدگی دندانها: تمام نوشابه های گازدار خاصیت اســیدی داشته و سبب فرسایش مینای دندانها میگردند. همچنین میزان قند بالای این گـونه مـحــصولات پوسیدگی دندانها را تسریع میكنند.
۲- چاقی: نوشابه های گازدار عمدتا از آب تصفیه شده، افزودنیهای مصنوعی و شكر تصفیه شده تهیه میگردند. بنابراین فاقد هرگونه ارزش تغذیه ای بوده و تنها به خاطر میزان قند بالایشان دارای كالری زیادی میباشند كه سبب چاقی در فرد مصرف كننده میگردند. در نوشابه های رژیمی نیز جای شكر معمولی از آسپارتام استفاده میكنند كه در ضمن آنكه یك ماده اشتها آور میباشد برای سلامتی نیز مضر بوده و مصـرف آن میگرن، سرگیجه و كاهش توان حافظه را بدنبال دارد.
۳- سوء تغذیه: افرادی كه به مصرف نوشابه های گازدار اعتیاد دارند و از طرفی كه این محصولات موجب كاهش اشتها میگردند بنابراین فرد معتاد تنها به مصرف نوشابه های گازدار روی آورده و دچار سوء تغذیه میگردند.هنگامی كه شما در بطری یك نوشابه گازدار را میگشایید بلافاصله حبابها و گازهای موجود در آن به بیرون جهیده وظاهر میگردند.گاز اینگونه محصولات بسبب وجود اسید فسفریك و دی اكسید كربن در تركیباتشان میباشد كه سبب اسیدی گشتن اینگونه محصولات نیز میگردند.PH نوشابه های گازدار بین ۲.۵ تا ۳.۵ میباشد كه موجب پدید آمدن محیطی اسیدی در معده میگردند. در كل مسیر سیستم گوارش تنها معده قادر به مقاومت در برابر چنین محیط اسیدی میباشد. اما در دیگر اعضای سیستم گوارش بدن مانند دهان، گلو و مری در پی مصرف نوشابه های گازدار محیط اسیدی ناهنجاری ایجاد میگردد. چراكه مخاط دهان، گلو و مری بسیار در برابر اسید حساس و آسیب پذیر میباشند. اسید فسفریك موجود در این نوشابه ها نیز با رقابت با اسید هیدروكلریك معده عملكرد صحیح معده را تحت تاثیر قرار میدهد. هنگامی كه معده ناكارآمد میگردد غذای مصرفی گوارش نیافته باقی مانده و سبب سوء هاضمه و نفخ میگردد. افرادی كه از زخم معده و سوزش سر سینه رنج میبرند باید از مصرف نوشابه های گازدار جدا خودداری كنند.
۴- تاثیر بروی كلیه ها: هنگامی كه میزان اسید فسفریك خون افزایش می یابد كلیه ها قادر بدفع سریع آن نمیباشند بنابراین فشار مضاعفی بروی كلیه ها تحمیل میگردد. مصرف نوشابه های گازدار سبب میگردد تا كلسیم از استخوانها برداشته شده و درون خون جریان یابد این امر موجب رسوب كلسیم اضافی در كلیه ها گردیده كه در نهایت منجر به سنگ كلیه میگردد.
۵- تاثیر بروی پوست: خون اسیدی بروی عملكرد گلوتایتون تاثیر میگذراد. گلوتایتون یك آنزیم با خاصیت آنتی اكسیدانی میباشد. علاوه بر آن نوشابه های گازدار فاقد هرگونه مواد معدنی و ویتامین میباشند. افرادی كه نوشابه مصرف میكنند معمولا مصرف آب میوه، شیر و حتی آب را كاهش میدهند و بدن خود را از ویتامینها و مواد معدنی كه برای سلامتی پوست ضروری میباشند محروم میسازند. بنابراین پوستشان بیشتر دچار چین و چروك میگردد.
۶- تاثیر بروی استخوانها: اسید فسفریك موجود در نوشابه های گازدار ماده ای بسیار سمی میباشد. در صنعت از اسید فسفریك بعنوان سختی گیر آب استفاده میگردد. به این طریق كه اسید فسفریك سبب زدودن كلسیم و منیزیوم از آب سخت میگردد. اسید فسفریك در بدن نیز دارای عملكرد مشابهی میباشد. یعنی یون كلسیم را از استخوانها بر داشته و پوكی استخوانها را سبب میگردد.
۷- تاثیر كافئین: به نوشابه های گازدار عمدا كافئین افزوده میگردد تا ایجاد اعتیاد و وابستگی در مصرف كنندگان خود كنند. كافئین موجود در نوشابه های گازدار با سرعت بیشتری نسبت به دیگر نوشیدنیهای حاوی كافئین مانند قهوه و چای جذب بدن میگردد. كافئین سبب برهم خوردن نظم خواب گردیده، علایم پیش از قاعدگی را تشدید كرده و سبب كم آبی در بدن میگردد. به خاطر داشته باشید كه بیماریها یك شبه پدیدار نمیگردند بلكه در طی سالها بر اثر پیروی از رژیمهای غذایی نامناسب ایجاد میگردند.بنابراین مصرف نوشابه های گازدار را به حداقل ممكن رسانده و در عوض به نوشیدن آب وآب میوه های طبیعی روی آورید. هرگاه هم كه هوس مصرف نوشابه های گازدار را كردید حتما از نی استفاده كنید تا از تماس مستقیم نوشابه با دندانها خودداری كرده باشید.
نوشابه، دوستی خطرناك
تمام نوشابه‌های گازدار خاصیت اسیدی داشته و سبب فرسایش مینای دندانها شده و همین‌طور میزان قند بالای این نوشابه‌ها باعث پوسیدگی دندانها میشود.
این روزها و در فصل گرمای تابستان مصرف نوشابه‌های گازدار به‌طور فزاینده‌ای در میان مردم باب شده است. ولی در این میان سوالی مطرح است، آیا كسانی كه از این نوشابه‌های گازدار استفاده میكنند از مضرات آن اطلاعی دارند یا نه؟
در ذیل به اختصار مضرات مصرف نوشابه‌های گازدار را بیان می‌كنیم كه خواندن آنها شاید زنگ خطری باشد برای كسانی كه بیش از حد نوشابه‌های گازدار استفاده میكنند:
۱) چاقی:
نوشابه‌های گازدار به علت افزودنیهای مصنوعی و شكر تصفیه شده فاقد هرگونه ارزش غذایی بوده و تنها به خاطر میزان قند بالا، دارای كالری زیادی میباشند كه سبب چاقی در فردی كه از این نوشابه‌های استفاده می‌كند میگردد.
دكتر علی‌اكبر یزدانی رییس انجمن دندانپزشكی ایران در این زمینه میگوید: در یك شیشه نوشابه ۲۰۰ سی‌سی، ۱۲ قاشق شكر وجود دارد كه این مسئله میتواند منجر به بروز بیماری دیابت شود.
۲) پوسیدگی دندانها:
تمام نوشابه‌های گازدار خاصیت اسیدی داشته و سبب فرسایش مینای دندانها شده و همین‌طور میزان قند بالای این نوشابه‌ها باعث پوسیدگی دندانها میشود.
۳) تاثیر بر روی استخوانها:
اسید فسفریك موجود در نوشابه‌های گازدار ماده‌ای بسیار سمی است و باعث زدودن كلسیم و منیزیم میشود در نتیجه یون كلسیم را از استخوانها برداشته و پوكی استخوانها را باعث میشود.
۴) تاثیر بر روی كلیه‌ها:
مصرف نوشابه‌های گازدار سبب میشود تا كلسیم از استخوانها گرفته شده و درون خون جریان یابد این امر موجب رسوب كلسیم اضافی در كلیه‌ها گردیده كه در نهایت منجر به سنگ كلیه میشود.
۵) سوء تغذیه:
افرادی كه به استفاده از نوشابه‌های گازدار به نوعی اعتیاد دارند و از آنجایی كه این محصولات باعث كاهش اشتها میشوند بنابراین فرد معتاد تنها به مصرف نوشابه‌های گازدار روی آورده و به علت ایجاد سیری كاذب، فرد دچار سوءتغذیه میشود.
گاز موجود در اینگونه محصولات و به سبب وجود اسید فسفریك و دی‌اكسید كربن در این تركیبات سبب اسیدی كردن اینگونه محصولات میگردند.
در دیگر اعضای سیستم گوارش بدن مانند دهان، گلو و مری در پی مصرف نوشابه‌های گازدار ناهنجاری ایجاد میشود چرا كه مخاط دهان، گلو و مری بسیار در برابر اسید حساس و آسیب‌پذیر هستند.
گفتنی است رژیم غذایی ایرانیان از وضعیت مطلوب و مناسبی برخوردار نیست و همین امر سبب شده كه این وضعیت علاوه بر تشدید انواع بیماریها، موجب خرابی دندانها نیز شود.
به‌خاطر داشته باشید كه بیماریها یك شبه پدیدار نمی‌شوند. بلكه در طی سالها بر اثر پیروی از رژیم نامناسب ایجاد میگردند. بنابراین تا آنجا كه می‌توانید مصرف نوشابه‌های گازدار را به حداقل ممكن رسانده و در عوض به نوشیدن آب و آب‌میوه‌های طبیعی روی آورید و هرگاه كه تمایل داشتید كه نوشابه‌های گازدار مصرف كنید حتما از نی استفاده كنید تا از تماس مستقیم نوشابه با دندان‌هایتان خودداری كرده باشید.
تقویت حافظه با نوشابه گازدار
بنا به نظر متخصصین، نوشیدنیهای گازدار، که همواره توسط مبلغین رژیمهای سالم نهی میشوند، میتوانند موجب تقویت حافظه شوند.
عصب شناسان دانشگاه کلدونیان گلاسگو (Glasgow Caledonian) مصرف مقدار نوشیدنی غیر الکلی معادل دو قوطی نوشیدنی گازدار را، روشی برای تقویت و نگهداری حافظه میدانند و میگویند که این نوشیدنیها میتوانند با زوال عقل یا dementia در افراد سالخورده مبارزه نمایند.
دکتر لی رایبی (Leigh Riby) مدرس روانشناسی که این تحقیقات را رهبری میکند، میگوید که افرادی که برای امتحانات خود درس میخوانند میتوانند با افزودن قند به رژیم روزانه خود، موفقتر باشند.
او تحقیقات خود بر روی بخشی از مغز متمرکز کرده که هیپوکمپوس (hippocampus) نام دارد و حافظه تازه در آن ساخته میشود و با بروز dementia، رو به ضعف میرود.
دکتر رایبی با استفاده از مجموعهای از آزمایشهای حافظه و روشهای تصویربرداری از مغز، عکسالعملهای داوطلبان را قبل و بعد از نوشیدن یک نوشیدنی شیرین ارزیابی میکند. نتیجه اینکه آنها موفق شده اند ۱۷% بیشتر از قبل چیزهایی را به خاطر آورده و از حافظه خود استفاده کنند.
او گفت : “اکثر ما میدانیم که مواجهه انسان با موقعیتهای پرتنش، به طور طبیعی موجب افزایش میزان گلوکز در بدن و به خصوص در هیپوکمپوس میشود.”
“همچنین افراد بیشتر قادر به یادآوری واضح موقعیتهای ترسناک یا خطیر هستند تا وقایع عادی. این سیستم گلوکز-حافظه، برای کمک به بقای انسان به وجود آمده است و متاسفانه در سنین بالا به خطر میافتد.”
از ۲۵ داوطلب شرکت کننده در این آزمون که در سنین ۱۸ تا ۵۲ سال بودند، خواسته شد که فهرستی از کلمات را به خاطر بسپارند.
آنهایی که آب مخلوط با اسانس پرتقال و ۲۵ گرم شکر (تقریبا معادل مقدار موجود در یک قوطی کوکا کولا) نوشیده بودند، ۱۱% بیشتر از دیگران موفق به حفظ لغات شدند.
اگر شرکت کنندگان دوبرار این مقدار شکر مصرف کرده بودند، قادر بودند تا ۱۷% پیشرفت داشته باشند. آنها همچنین توانستند یک هزارم ثانیه سریعتر از قبل، لغات را به یا بیاورند.
مصرف نوشابه‌هاى الکلى
تأثیر نمایش مشروبات الکلی
تأثیر آگهی‌های بازرگانی
مباحث يادگيرى اجتماعى درمورد نمايش خريد نوشابه‌هاى الکلى از تلويزيون به‌کار برده شده است. تصاويرى که خريد بسيار نوشابه‌هاى الکلى را نشان مى‌دهد، همراه با نتايج موفق شخصى يا حرفه‌اى شخصيت‌هاى تلويزيوني، ممکن است اين برداشت را ايجاد کند که نوشيدن نوشابه‌هاى الکلى به ميزان بسيار، رفتار اجتماعى مطلوبى است.
ويرانى‌هايى که به استفاده از نوشابه‌هاى الکلى مربوط است، يکى از مسائلى است که سلامت عمومى جامعه را به‌خطر مى‌اندازد. عواقب مصرف نوشابه‌هاى الکلى مى‌تواند پيامدها و ابعاد بسيار وسيع و خطرناکى داشته باشد. درخلال ده سال گذشته، نگرانى‌هاى فزاينده‌اى دربارهٔ نقشى که تلويزيون مى‌تواند در تربيت اجتماعى افراد در ارتباط با نوشيدن نوشابه‌هاى الکلي، به‌خصوص در ميان جوانان داشته باشد، وجود داشته است. يک‌بار ديگر، نگرانى‌ها دربارهٔ نقش خاصى است که هم برنامه‌ها و هم آگهى‌ها مى‌توانند در اين بستر ايفا کنند.
در اين ارتباط، بر تأثير بالقوهٔ آگهى‌ها تلويزيونى براى نوشابه‌هاى الکلى تأکيد شده است. با وجود آنکه آگهى‌هاى تلويزيونى براى فروش اين محصولات، بازار بزرگسالان را هدف قرار مى‌دهند، شمارى از مطالعات پيمايشي: فراگير بودن آگهى‌هاى تجاري، به‌خصوص آگهى مربوط به برچسب‌هاى مختلف آبجو و لاگر (آبجو سبک) را در ميان کودکان و نوجوانان آشکار ساخته‌اند.
علاوه بر نوشابه‌هاى الکلى که از تلويزيون تبليغ مى‌شوند، نمايش رفتار نوشيدن در برنامه‌ها نيز، جاى نگرانى داد. در تلويزيون، اگرچه يک سوم شخصيت‌ها الکل مى‌نوشند، تعداد کمى از آنها نشان داده مى‌شوند که به‌اين دليل دچار مشکل شوند. اغلب مصرف الکل به شخصيت‌هاى مهم مذکر مربوط و اغلب در خانه انجام مى‌شود. اين ديدگاه وجود دارد که نمايش اينچنينى مصرف الکل در برنامه‌هاى مردمي، مى‌تواند موجب افزايش مشروبخوارى درميان بينندگان جوان شود. همراهى سبک جذاب زندگى يا شخصيت‌هاى جذاب با مشروبخواري، مى‌تواند اين باور را در ميان بينندگان، به‌ويژه بينندگان جوان، به‌وجود آورد که الکل با موفق و ثروتمند بودن دست در دست هم دارند. پژوهشگران استدلال مى‌کنند که در سايه اين همجواري، ممکن است نوشابه‌هاى الکلى جذاب‌تر درک شوند. اگرچه، نشان داده شده اس که بسيارى از برنامه‌هاى تلويزيونى استفاده بى‌رويه از الکل را به‌تصوير مى‌کشند، اما مدارک تجربى مرتبط با تأثيرات چنين موضوعاتى بر مصرف واقعى الکل، وسيع نيست.
خطرات نوشیدن نوشابه‌های گازدار
برای آنهایی كه نوشیدن این نوشابه‌ها را دوست داشته و فكر میكنند همه چیز را راجع به آنها میدانند
برخی افراد نوشیدن نوشابه‌های گازدار و خنك را پس از مصرف غذا دوست دارند . اما حدس بزنید خطر این كار چیست ؟ دمای بدن ما برای عملكرد آنزیم‌های گوارشی ۳۷ درجه است در حالی كه دمای نوشابه‌های گازدار و خنك بسیار كمتر از ۳۷ درجه میباشد حتی بعضی اوقات نزدیك صفر درجه است . این كار تأثیر آنزیم‌ها را كم كرده و در سیستم هاضمه استرس به وجود آورده ، غذاهای كمتری هضم میشود . در حقیقت غذا هضم نشده می‌ماند . غذاهای هضم نشده نیز سموم و گازهای بدبویی را به وجود می‌آورد كه جذب روده میشوند و سپس وارد خون شده و به تمام بدن می‌رسند پخش سموم در بدن میتواند باعث پیشروی بیماری‌های گوناگونی شود .
تأثیر نوشابه‌های گازدار در موارد مختلف
۱- اسید سیتریك موجود در نوشابه ، لكه‌های ظروف چینی را هم از بین می‌برد .
۲- پاك كردن زنگزدگی روی قشر كرومیومی سپر اتومبیل ، یك آلومینیم فویل را مچاله كرده و به نوشابه آغشته كنید روی سپر بمالید .
۳- تمیز كردن زنگزدگی از زوایای باطری ماشین ، یك بطری نوشابه را روی زوایای باطری بریزید تا زنگ‌زدگی‌ها و فرسودگی‌ها را جوشانده و بیرون ریزد .
۴- برطرف كردن زنگزدگی پیچ و مهره ، یك پارچه را در نوشابه آغشته كرده و چند دقیقه روی پیچ و مهره بمالید .
۵- پاك كردن چربی لباس ، یك بطری نوشابه را روی لباس‌های چرب ریخته و مقداری پاك‌كننده هم به آن اضافه كرده و آن را شستشو دهید .
۶- نوشابه‌ها لكه‌های چربی را از بین برده و گرد و غبار را از شیشه اتومبیل پاك می‌كند.
حال چه باید بكنیم ؟ اولین نوشیدنی شیرین (غیرالكلی) در دنیا به شكل یك پاك‌كننده چند منظوره درآمده ، آیا باید آن را پاك كننده چندمنظوره بدانیم كه به عنوان یك نوشیدنی مصرف میشود ؟
به علاوه اگر كمی نوشابه را بر یك تكه گوشت خوك بریزیم و كمی صبر كنیم خواهیم دید كه كرم‌ها از درون آن به بیرون می‌لولند و اما حقایق خطرناكی در مورد این نوشیدنیهای متداول :
PH متوسط نوشیدنیهای غیرالكلی ۴/۳ است . این محیط اسیدی به قدری قوی است كه میتواند دندان و استخوان را حل كند . جالب است كه بدانید رشد استخوانها در بدن انسانی ، از سی‌سالگی به بعد متوقف میشود . پس از آن حدود هشت تا هجده درصد استخوانها هرساله از طریق ادرار ، بسته به اسیدیته‌ای كه جذب بدن میشود ، تحلیل میرود ( اسیدیته به پتاسیم ، كلسیم ، منیزیم و فسفر بستگی دارد نه به طعم غذا) تمام تركیبات كلسیم موجود در سرخرگ بافت‌های پوستی و اعضای بدن متراكم شده بر عملكرد كلیه (در مورد سنگ كلیه) تأثیر می گذارد . نوشیدنیهای گازدار هیچ ارزش غذایی ( از نظر ویتامینها و موادمعدنی) ندارد . آنها حاوی مقدار زیادی شكر ، اسید و مواد اضافه دیگری نظیر نگهدارنده‌ها و رنگ‌ها هستند .
توصیه مااین است كه پس از این قبل از آنكه نوشابه گازدار بنوشید ، فكر كنید . آیا تا به حال در حال نوشیدن یك نوشیدنی گازدار فكر كرده‌اید چه می‌نوشید ؟ شما در حقیقت ، دی‌اكسید كربن می‌خورید . چیزی كه هیچ انسان عاقلی خوردن آن را صحیح نمی‌داند ، چندماه قبل مسابقه‌ای در دانشگاه دهلی برگزار شد مبنی بر اینكه هركس كه بیشتر نوشابه بنوشد برنده است ، برنده این نوشابه ، هشت بطری نوشابه نوشید اما در دم مرد . چون دی‌اكسید بسیار زیادی به خونش رسیده بود ، در حالی كه اكسیژن كافی در خون او وجود نداشت . پس از آن مسؤولان دانشگاه تمام نوشابه‌های گازدار را در فروشگاه دانشگاه ممنوع كردند .
اگر یك دندان شكسته را در یك بطری نوشابه‌گازدار بیندازید ، پس از ده روز خواهید دید كه دندان حل میشود ، دندان و استخوان تنها اعضای بدن هستند كه سالها پس از مرگ انسان به جا می‌مانند . حال فرض كنید كه این نوشابه‌ها چه بر سر روده و معده نرم و ظریف می‌آورند .
آنهایی كه نوشابه‌های گازدار دوست دارند این بار قبل از خوردن این نوشابه‌ها كمی فكر كنند .
موادغذائی نوشابه‌ها
اغلب نوشابه‌های تجاری حاوی مقادیر قابل توجهی کافئین هستند که با توجه به علاقهٔ کودکان به این محصولات، این مسئله باعث افزایش فعالیت و در عین حال پرخاشگری و عدم تمرکز کودکان شده است. علاوه بر این، کافئین یک‌مدر ضعیف به‌شمار میرود که میتواند دفع کلیوی کلسیم را در پی داشته باشد.
طبع تنوع‌پذیر انسان همواره او را به سمت و سوی خلق و ابداع چیزهای نوین سوق داده است. آب که همواره در تمام اعصار مایه‌ٔ حیات نام داشته است نیز از این امر مستثنا نبوده و همواره دستخوش تغییراتی برای برآورده کردن و ارضاء ذائقهٔ تنوع‌پذیر انسان شده است. به‌طبع، نخستین مواد اولیه‌ای که برای طعم‌دار کردن آب به‌کار رفت، موادی بودند که از دل طبیعت به‌دست می‌آمدند و بسته به ذائقه‌های متفاوت قومیت‌های مختلف برای تهیهٔ موادغذائی جدید به‌کار می‌رفتند. آن‌چه در ایران نیز کاملاً مشهود است قدمت تولید انواع عرقیجات مانند گلاب، عرق بیدمشک، عرق نعنا و صدها محصول دیگر است که به صدها سال می‌رسد. در حقیقت این گونه‌های گیاهی بومی هر منطقه بوده است که تعیین‌کننده ذائقهٔ مردم آن منطقه و در نتیجه نوع فرآوری اینگونه محصولات بوده است. در تمام نقاط دنیا و در میان تمام ملیت‌ها قاعده و اساس خلق اینگونه محصولات به این نحو بوده است.
در سال ۱۸۸۶ میلادی یک داروساز به نام جان پمبرتون (john pemberton) که در ایالت‌های آتلانتا و جرجیا فعالیت می‌کرد، برای اولین‌بار فرمولاسیون یکی از پرطرفدارترین نوشابه‌های امروز جهان یعنی کوکاکولا را ارائه کرد. در ابتدای امر این محصول برای افزایش کارائی و درمان برخی بیماریها به‌کار می‌رفت. در حقیقت دو ترکیب اصلی این محصول یعنی کوکائین و کافئین بودند که چنین تأثیر درمانی را به‌همراه داشتند. کوکائین از عصارهٔ برگ گیاه کوکا به‌دست می‌آید و کافئین نیز یکی از ترکیبات موجود در دانه این گیاه است که بعدها در سال ۱۹۰۵ کوکائین از لیست ترکیبات این نوشیدنی خارج شد.
با گذشت سالها و تبلیغاتی فراوانی که بر روی این محصول انجام شد، دیری نپائید که این نوشیدنی اغواگر، بازارهای سراسر جهان را درنوردید و به‌عنوان نمایهٔ شیوهٔ زندگی غربی، سفیر اولیه ایالت متحده برای ورود به کشورها شد. شدت تبلیغات اینگونه نوشیدنیها به‌حدی است که تنها کمپانی کوکاکولا در انتهای سال ۱۹۹۹ در حدود ۸۷۰ میلیون دلار صرف تبلیغات در ایالات متحده کرده است و در کنار این کمپانی، پپسی نیز در سال ۱۹۹۹ چیزی در حدود ۳۱/۱ میلیارد دلار صرف تبلیغات داخلی محصولات خود کرده است.
آمریکائی‌ها که در صدر مصرف‌کنندگان این نوع نوشیدنیها قرار دارند، سالانه ۱۵/۱۳ میلیارد بشکه نوشیدنی گازدار مصرف می‌کنند. کشور ما نیز از این مصرف روبه‌رشد جهانی عقب نمانده است و در حالی‌که مصرف لبنیات که تأمین‌کننده نیازهای حیاتی بدن انسان هستند در کشور ما در حد نگران‌کننده‌ای پائین است، مصرف نوشابه‌های گازدار روز به روز در حال افزایش است و شروع سن مصرف این نوع محصولات حتی به دوران شیرخوارگی تقلیل یافته است. تبعات مصرف این نوع نوشابه‌ها، افزایش روزافزون بیماری‌های تمدن مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان و دیگر بیماری‌های مزمن بوده است. چاقی نیز که به یک معضل بهداشتی قرن اخیر تبدیل شده است، یکی از تبعات مصرف این نوشابه‌ها است که سالانه میلیون‌ها نفر را به دام مرگ می‌کشد. حال در ادامه به تفصیل به بررسی اثرات ترکیبات مختلف موجود در این نوشابه‌ها می‌پردازیم.
یکی از معروف‌ترین ترکیبات موجود در نوشابه‌های کولا کافئین است. شاید بتوان این ماده را یک داروی طبیعی در نظر گرفت که در برگ و دانهٔ بسیاری از گیاهان در مقادیر مختلف سنتز میشود. این ترکیب با تحت‌تأثیر قراردادن سیستم عصبی مرکزی (CNS)، در مقادیر پائین قادر است با افزایش سطح هوشیاری احساس داشتن انرژی بیشتر را به مصرف‌کننده القاء کند. به همین دلیل برخی مراجع علمی معتقدند این ماده میتواند برای افزایش کارائی و استقامت ورزشکاران مورد استفاده قرار گیرد. اما باید در نظر داشت که مصرف بیش از حد این ماده میتواند عوارض جانبی را به‌همراه داشته باشد که البته این آستانه مصرف در کودکان به واسطهٔ پائین بودن بافت فعال بدنی به مراتب کمتر از بزرگسالان است. از جمله عوارض مصرف بیش از اندازهٔ این ماده می‌توان به عصبانیت، ناراحتی‌های معدی، سردرد، کاهش قدرت تمرکز حواس، مشکلات خواب، افزایش ضربان قلب و افزایش فشار خون اشاره کرد.
اغلب نوشابه‌های تجاری حاوی مقادیر قابل توجهی کافئین هستند که با توجه به علاقهٔ کودکان به این محصولات، این مسئله باعث افزایش فعالیت و در عین حال پرخاشگری و عدم تمرکز کودکان شده است. علاوه بر این، کافئین یک‌مدر ضعیف به‌شمار میرود که میتواند دفع کلیوی کلسیم را در پی داشته باشد.
تحقیقات نشان میدهند که موادغذائی غنی از فسفر و فقیر از کلسیم با برهم‌زدن تعادل هومئو استاتیک بدن، به شدت قادرند باعث پوکی استخوان شوند که این مسئله در کودکان در حال رشد به‌صورت اختلالات رشدی نمود می‌یابد. مکانیسم این تأثیر به این ترتیب است که ورود مقادیر فراوان فسفر به جریان خون از طریق روده‌ها با برهم زدن تعادل اسیدی خون، فعال شدن پاسخ هورمونی خاصی را در پی دارد که در نهایت کلسیم را از بافت استخوانی خارج کرده و پوکی استخوان را به‌دنبال خواهد داشت و در نهایت آسیب‌های عروقی نیز برای این مصرف‌کنندگان متصور است. شواهد موجود نشان میدهد در افرادی که نوشابه مصرف می‌کنند، احتمال شکستگی استخوان آنها سه تا چهار برابر بیشتر از کسانی است که نوشابه مصرف نمی‌کنند. اسیدفسفریک خوراکی موجود در این محصول تا اندازه‌ای اسیدیتهٔ این محصول را بالا می‌برد که ph آن به اندازهٔ سرکه می‌رسد که طعم قالب شکر آن، مانع از آگاهی مصرف‌کننده از نوشیدن یک نوشابه اسیدی میشود. این مقدار اسیدیته به‌راحتی قادر است باعث تخریب بافت مینای دندانها شده و پوسیدگی دندانها را به‌دنبال داشته باشد.
شکر یا دیگر موادقندی موجود در نوشابه‌ها نیز با افزایش سطح کالری دریافتی یکی از عوامل چاقی به‌شمار می‌روند. یک لیوان نوشابه در حدود ۱۲۰ کیلوکالری انرژی دارد که این مقدار انرژی برای یک‌ساعت پیاده‌روی کافی است.
از دیگر ترکیبات مضر موجود در نوشابه‌ها، افزودنیهای رنگی در آنهاست که به‌عنوان مثال رنگ ۱۵۰ـE که برای ایجاد رنگ قهوه‌ای‌تیره به این نوشابه‌ها اضافه میشود، باعث ایجاد کمبود ویتامین B۶ در انسان میشود که این مسئله میتواند بیش‌فعالی و ناراحتی‌های عصبی را در پی داشته باشد.
امروزه صنایع‌غذائی در سراسر دنیا در حال ارائه فرمول‌های جدیدی برای نوشیدنی هستند. انواع نوشابه‌های گیاهی، آب‌میوه‌های گازدار، نوشابه‌های انرژی‌زا و چندین گونه نوشیدنی دیگر روز‌به‌روز به‌طور خیره‌کننده‌ای به بازار مصرف معرفی میشوند. به‌نظر می‌رسد که هر چه اساس این نمونه محصولات بیشتر برپایهٔ موادطبیعی باشد، از سلامتی بیشتری نیز برخوردار خواهد شد. با توجه به اینکه کودکان و نوجوانان ۸ تا ۱۹ سال طیف اصلی مصرف‌کنندگان این نوشابه‌ها به شمار می‌روند و همین قشر است که در آینده تشکیل‌دهندهٔ نیروی انسانی مولد در کشور محسوب میشود، کاملاً خردمندانه می‌نماید که سمت و سوی تولیدات نوشابه و حتی دیگر محصولات غذائی در کشور به سمت افزایش غذائی تأمین‌کننده نیازهای افراد جامعه سوق یابد.
گاز نوشابه‌ها
می‌دانید که کولا، کافئین دارد. اما آیا می‌دانید که نوشابه‌های گازدار ملایم‌تر هم حاوی کافئین هستند؟ بعضی از نوشابه‌ها چنین هستند. اگر مایلید شب دچار ناراحتی نشوید، از نوشیدن نوشابه‌های گازدار بپرهیزید.
وقتی یک نوشابه می‌خورید، چه اتفاقی میافتد؟
- ۱۰ دقیقه بعد: ۱۰ قاشق چای‌خوری شکر وارد بدن‌تان میشود. می‌دانید چرا با وجود خوردن این حجم شکر دچار استفراغ نمی‌شوید؟ چون اسید فسفریک، طعم آن را کمی می‌گیرد و شیرینی‌اش را خنثی میکند.
- ۲۰ دقیقه بعد: قند خون‌تان بالا میرود و منجر به ترشح ناگهانی و یک‌جای انسولین میشود. کبدتان شروع میکند به تبدیل قند به چربی تا قند خون، بیشتر از این بالا نرود.
- ۴۰ دقیقه بعد : حالا دیگر جذب کافئین کامل شده؛ مردمک‌های‌تان گشاد میشود، فشار خون‌تان بالا میرود و در پاسخ به این حالت، کبدتان قند را به داخل جریان خون رها میکند. گیرنده‌های آدنوزین مغز حالا بلوک میشوند تا از احساس خواب‌آلودگی جلوگیری کنند.
۴۵ دقیقه بعد : ترشح دوپامین افزایش پیدا میکند و مراکز خاصی در مغز، که حالت سرخوشی ایجاد می‌کنند، تحریک میشوند. این همان مکانیسمی است که در مصرف هروئین منجر به ایجاد سرخوشی میشود.
- بعد از ۶۰ دقیقه : اسید فسفریک موجود در نوشابه، داخل روده کوچک، به کلسیم، منیزیم و روی می‌چسبد. متابولیسم بدن افزایش پیدا میکند. میزان بالای قند خون و شیرین‌کننده‌های مصنوعی، دفع هرچه بیشتر کلسیم را از طریق ادرار باعث میشوند.
مدتی بعد : کافئین در نقش یک داروی مدر (ادرارآور) وارد عمل میشود. حالا دیگر کلسیم و منیزیم و رویی که قرار بود جذب بدن شود، بیش از پیش از طریق ادرار دفع میشود و به همراه آن مقادیر زیادی آب، سدیم و دیگر الکترولیت‌ها نیز از دست میرود.
- مدتی بعدتر : کم‌کم آن غوغایی که در بدن‌تان ایجاد شده بود فروکش میکند و نوبت به افت قند می‌رسد. در این مرحله یا خیلی حساس و تحریک‌پذیر می‌شوید یا خیلی کرخت و بی‌حال. حالا دیگر تمام آن آبی را که از طریق نوشابه وارد بدن خود کرده بودید، دفع کرده‌اید؛ آبی که می‌شد به جای اسید و کافئین و شکر، حاوی مواد مفیدی برای بدن‌تان باشد. تا چند ساعت بعد اثر کافئین هم از بین میرود و شما هوس یک نوشابه دیگر می‌کنید.
- نوشابه‌خورترین ملت جهان
سرانه مصرف نوشابه‌های گازدار در ایران ۴۲ لیتر است. با مقایسه این آمار با آمار دیگر کشورهای جهان به این نتیجه وحشتناک می‌رسیم که ما در سرانه مصرف نوشابه‌های گازدار مقام اول را در جهان پیدا کرده‌ایم. برای این که بیشتر وحشت کنید، بد نیست بدانید که:
۱) میانگین مصرف نوشابه‌های گازدار در دنیا برای هر فرد ۱۰ لیتر است.
۲) در بیست سال اخیر، مصرف نوشابه های گازدار در کشور، نزدیک به۱۵ درصد رشد داشته است.
۳) در طی این بیست سال، مصرف شیر و لبنیات، تنها حدود یک دهم درصد رشد کرده است.
۴) سرانه مصرف لبنیات در ایران کمتر از یک سوم استاندار جهانی است.
۵) طبق آمار، ۹۰درصد کودکان ۲۴ ماهه تا ۱۲ ساله کشورمان، روزانه حداقل یک بار پفک و نوشابه مصرف کرده‌اند.
۶)۲۵درصد از کودکان ایرانی به نوعی با سوءتغذیه دست‌به‌گریبانند.
۷) یک‌سوم از مرگ‌ومیرهای کشور به علت بیماری‌های قلبی‌عروقی است که یکی از عوامل اصلی بروز آن، تغذیه غلط است.مراقب سلامتی خود باشید .
ایرانیان به علت مصرف بی‌رویه تنقلات و نوشابه ۴ سانتی‌متر كوتاه‌تر شده‌اند
نتایج تحقیقات نشان می‌دهدكه تغذیه در رشد قد موثرتر از وراثت است، همان‌گونه كه كشور هلند با مصرف سرانه ۴۸۰ لیتر شیر در سال بلندترین مردم دنیا شناخته شده‌اند و ژاپنی‌ها با تغییر الگوی غذایی قد خود را افزایش دادند.
دكتر سیدعلی كشاورز متخصص تغذیه با تاكید بر این مطلب خاطرنشان كرد: در گذشته ژاپنی‌ها و كره‌ای ها به عنوان مردم كوتاه قد شناخته می‌شدند. اما بعد از مهاجرت به آمریكا بعد از گذشت سه نسل و تغییر كامل الگوی غذایی دو تغییر عمده در این مردم ایجاد شد.
وی در این باره افزود: ژاپنی‌ها كه در ژاپن بیشتر به سرطان دستگاه گوارش مبتلا می‌شدند، در آمریكا پس از گذشت سه نسل، سرطان روده بزرگ در آنها افزایش یافت. همچنین در نسل سوم آنها افزایش قد مشاهده شد و دلیل این امر تغییر كامل الگوی غذایی این افراد بود كه ثابت كرد تغذیه در رشد قد تاثیر بیشتری از وراثت دارد.
دكتر كشاورز با اشاره به مصرف سرانه ۴۸۰ لیتر شیر در هلند تصریح كرد: مردم هلند با مصرف زیاد شیر به عنوان بلندترین مردم جهان شناخته میشوند و این موضوع نیز بیشتر تاثیر تغذیه را در رشد قد به اثبات می‌رساند.
وی در ادامه اعلام كرد: همچنین مردم آلمان با مصرف سرانه ۴۰۰ لیتر شیر و فرانسه با ۳۸۰ لیتر بعد از هلند بلندترین مردم دنیا هستند.
این متخصص با اشاره به گزارشاتی كه از سوی وزارت بهداشت و درمان اعلام شده، تاكید كرد: در كشور ما مصرف بی‌رویه نوشابه، چیپس، پفك و كاكائو باعث كاهش ۴ سانتی‌متری نسل جدید شده است.
وی افزود سرانه شیر در كشور ما ۸۰ تا ۸۵ لیتر است كه قرار است با برنامه‌ریزی‌‌های آموزشی و افزایش تولیدات به ۱۶۰ لیتر برسد.
دكتر كشاورز در مورد این كه چه مواد تغذیه‌ای میتوانند باعث افزایش قد شوند،گفت: به طور كلی یك رژیم متعادل كه در آن گروه‌های اصلی غذایی از قبیل غلات، نان، برنج، سیب‌زمینی، شیر و ماست و پنیر، گوشت و مرغ، ماهی و همچنین سبزیجات و میوه گنجانده شوند با تاكید بر این كه مصرف لبنیات به حد مناسب و متناسب آن برسد.
نوشابه‌های گازدار، یكی از مهم‌ترین عوامل تولید سنگ كلیه
تحقیقات نشان داده است كه انواع نوشابه‌های گازدار ( سودا ) بیماری‌هایی چون پوكی استخوان ، چاقی ، پوسیدگی دندان و بیماری‌های قلبی را تشدید میكنند. اما با تمام این‌ها یك چهارم مصرف سالیانه نوشیدنیها را انواع سودا تشكیل میدهد.
تحقیقات نشان داده است كه انواع نوشابه‌های گازدار ( سودا ) بیماری‌هایی چون پوكی استخوان ، چاقی ، پوسیدگی دندان و بیماری‌های قلبی را تشدید میكنند. اما با تمام این‌ها یك چهارم مصرف سالیانه نوشیدنیها را انواع سودا تشكیل میدهد. امروزه مقدار متوسط مصرف نوشابه‌های غیرالكلی و گازدار ( سودا ) بسیار بالا است. هر قوطی نوشابه گازدار معادل ۱۰ قاشق شكر، ۱۵۰ كالری و ۵۵ ـ ۳۰ میلی گرم كافئین دارد و سرشار از رنگ‌های مصنوعی است. این مقدار شكر، كالری و مواد افزودنی مضر در یك محصول كه هیچ ارزش غذایی ندارد، نگران كننده است. به علاوه نوجوانان و كودكان، از مصرف كننده‌های اصلی این نوشیدنی ها هستند.
مواد اصلی تشكیل دهنده یك نوشابه گازدار
– اسید فسفریك : این ماده موجب كاهش جذب كلسیم و در نتیجه ابتلا به پوكی استخوان و سستی دندانها می شود. همچنین اسید كلریدریك موجود در معده را خنثی می كند و باعث سوءهاضمه و جذب ناقص مواد غذایی می شود.
– قند : سازندگان نوشابه های گازدار بزرگترین مصرف كننده‌ی قند تصفیه شده هستند. مصرف زیاد قند میزان انسولین خون را بالا می‌برد و منجر به افزایش فشارخون و كلسترول ، بروز بیماری های قلبی ، دیابت ، چاقی و پیری زودرس میشود. بیشتر انواع سودا، بیش از ۱۰۰ درصد مقدار قند مورد نیاز روزانه را تامین میكنند.
– آسپارتام (ASPARTAME) : این ماده شیمیایی در سوداهای رژیمی به عنوان جانشین قند به كار میرود و بیش از ۹۰ عارضه جانبی دارد كه از جمله می‌توان به تومور مغزی ، معلولیت جنین ، دیابت ، عدم تعادل حسی و بروز حمله‌های صرع اشاره كرد. به‌علاوه، زمانی كه آسپارتام مدت زیادی در فضای گرم نگهداری شود به متانول تبدیل میشود. متانول الكلی است كه میتواند به آلدئین یا اسید فرمیک كه از عوامل سرطان زا هستند ، تبدیل شود.
– كافئین : كافئین موجب بروز اضطراب ، فشار خون بالا ، ضربان نامنظم قلبی یا تپش قلب و بالا رفتن مقدار كلسترول خون میشود. همچنین ویتامینها و مواد معدنی را می سوزاند و موجب بروز سرطان و مشكلاتی در بارداری می شود.
در نهایت باید گفت كه مصرف نوشابه های گازدار یا ساده ، علاوه بر داشتن مضرات فراوان، به دلیل دارا بودن کالری بالا ، اشتهای افراد را برای مصرف مواد غذایی مفید مانند سبزیجات، پروتئین ها، لبنیات و سایر موادمغذی کاهش می دهند.
انواع نوشابه‌های گازدار ( سودا ) وضعیت بیماری‌هایی چون پوكی استخوان ، چاقی ، پوسیدگی دندان و بیماری‌های قلبی را تشدید میكنند.
افرادی كه به مصرف این نوشابه‌ها روی می‌آورند مصرف شیر و فرآورده‌های مشابه آن را كاهش میدهند. همین امر باعث میشود افرادی كه این نوشابه‌ها را مصرف می كنند ، كمتر از آنهایی كه این نوشابه‌ها را مصرف نمی‌كنند كلسیم به بدنشان برسد. این موضوع به ویژه برای دختران جوان كه نیاز به كلسیم زیاد دارند ، در آینده میتواند مشكل ساز باشد.
نوشابه‌ها به دلیل داشتن كالری بالا و شكر باعث چاقی و پوسیدگی دندان نیز میشوند. همچنین قند موجود در آنها برای بیماران مبتلا به دیابت بسیار خطرناك تر از سایر قند‌ها میباشد.
همچنین تحقیقات نشان می دهد كه نوشابه‌های گازدار ( انواع كولا ) یكی از مهم ترین موادی است كه موجب تولید سنگ كلیه میشود.
نكته قابل توجه دیگر در انواع این نوشابه‌ها آن است كه كارخانجات سازنده به هر دلیل مواد افزودنی مانند كافئین یا حتی داروهای اعتیادآور به این نوشابه‌ها اضافه میكنند تا افراد به مصرف آنها عادت كنند. تحقیقات یكی از مؤسسات بهداشتی آمریكا نشان می دهد، علت اصلی فروش بالای برخی از این نوشابه‌ها وجود بیش از حد این مواد در آنها میباشد.
ترك عادت مصرف این نوشیدنی ها ساده‌ترین راه برای رسیدن به سلامتی است. فراموش نكنید كه بهترین راه حفظ سلامتی استفاده هرچه بیشتر از مواد غذایی طبیعی است.
نوشابه‌ها، فشار خون را افزایش میدهند
اگرچه محققان بین مصرف قهوه و افزایش فشار خون رابطه ای پیدا نكرده اند ولی براساس نتایج مطالعات آنان، مصرف نوشابه ها با افزایش فشار خون مرتبط است.
محققان در بیش از ۳۳ هزار زن كه دچار پرفشاری خون شده بودند، مصرف قهوه و نوشابه را مورد توجه قرار دادند و دریافتند از نظر افزایش فشار خون تفاوتی بین مصرف نوشابه های معمولی و نوشابه های رژیمی وجود ندارد.
منابع :
کتاب روشهای آزمون شیمیائی موادغذائی (تألیف دکتر محسن ماجدی)
استاندارد ملی ایران به شمارهٔ ۱۲۵۰ نوشابه‌های گازدار ویژگی‌ها
کتاب کنترل کیفی و آزمون‌های شیمیائی موادغذائی (دکتر ویدا پروانه)