آلـفـــرد نـوبــل

آلـفـــرد نـوبــل:

مخترع دینامیت و موسس جایزه نوبل

آلفرد برنارد نوبل 21 اکتبر 1833 استکهلم، سوئد، 15 دسامبر 1896، سان رمو، ایتالیا.

شیمی دان، مهندس، مبتکر و اسلحه ساز سوئدی که به عنوان مخترع دینامیت شناخته می شود. او از سال 1894 تا روز مرگش صاحب اسلحه سازی بزرگ بوفورس بود و در تغییر آن از یک کارخانه ذوب آهن به یک توپخانه سازی مدرن و یک کارخانه تولید مواد شیمیایی نقش اساسی داشت، وی در آخرین وصیت نامه خود سرمایۀ حیرت انگیزش را برای تأمین هزینه های جایزۀ نوبل اختصاص داد. عنصر شیمیایی نوبلیم به احترام او نامگذاری شده است.

 

 

 

 

پیشینۀ فردی:

نوبل نوۀ یکی از دانشمندان قرن هفدهم میلادی «اولاس رودبک» 1630 – 1708، فرزند سوم امانوئل نوبل 1801 – 1872، و آندریته آلسل 1805 – 1889، او که متولد استکهلم بود، همراه با خانواده اش در سال 1842، به سن پیترزبورگ مهاجرت کرد.

در آنجا پدرش «که اولین تختۀ چند لایی را اختراع کرده بود»، یک کارخانه تسلیحات سازی را ایجاد کرده بود و مین های آبی می ساخت.

آلفرد در آن شهر تحت نظر نیکلای نیکلایویچ زینین به مطالعۀ شیمی پرداخت، در سال 1859، کارخانۀ خانوادگی آنها به عهدۀ پسر دوم یعنی لودویگ نوبل«1831 – 1888» گذاشته شد. که آنرا وسعت قابل ملاحظه ای بخشید. این شرکت خانوادگی بعد از مدتی ورشکسته شد و آفرد به همراه خانواده اش به آمریکا رفت – وی تمام وقت خود را به تحقیق دربارۀ مواد منفجره، مخصوصاً ایمن سازی و استفادۀ بهتر از نیتروگلیسیرین پرداخت، این ماده (نیتروگلیسیرین) در سال 1847 توسط آسکانو سوبر و یکی از دانشجویان تیوفیل – یولس پلوتسه در دانشگاه تورینو کشف شده بود. در پی آزمایشات گوناگون چندین انفجار در کارخانه ای که خانواده اش در هلن بورگ خریده بودند به وقوع پیوست که در پی یکی از این انفجارها در سال 1864 برادر کدچک آلفرد و چند نفر از کارگران کشته شدند. سرانجام دینامیت در سال 1866 در کروهل (هامبورگ- آلمان) اختراع و در سال 1867 به ثبت رسید. نوبل همچنین نمایش نامه ای بنام نمسیس را در قالب نثر به رشته تحریر درآورد، که یک ترازدی چهار شخصیتی دربارۀ نجیب زاده ایتالیایی بنام بیاتریسم سنسی است.

این نثر که تا حدودی برگرفته از درام سنسی اثر پرسی بیشه شلی است که در سال های آخر عمر نوبل به چاپ رسیده – به جز سه نسخه، تمامی نسخ دیگر این کتاب به اهتمام توهین به مقدسات بعد از فوت وی نابود گردید – یکی از سه نسخۀ بجای مانده که به دو زبان سوئدی و اسپرانتو است، اولین بار در سال 2003 در سوئد به چاپ رسید.

 

 

دینـامیت:

نوبل یافت که اگر نیتروگلیسیرین جذب یک ماده خنثی مانند دیاتومیت گردد در هنگام جابجایی به مراتب امن تر خواهد بود و آن مخلوط را در سال 1864 بنام دینامیت ثبت کرد. او برای این از ترکیب 3 واحد نیتروگلیسیرین و یک واحد –  دیاتومیت که متشکل از 86 %  سیلیس، 5% سدیم، 3 % منیزیم، 2% آهن است، بعلاوه مقدار کمی کربنات سدیم اختراع کرد و آنرا برای اولین بار در یک مراسم شکار در ردهیل در سوری انگلستان به نمایش درآورد که مورد استقبال قرار گرفت – امروزه بر روی دینامیت واژه «شدیداً منفجره» درج می شود، مفهوم این عبارت این است که این ماده قدرت تخریب بالایی دارد ولی از دستۀ ماده منفجره آتش زا نیست.

دینامیت اولین مادۀ منفجره قابل کنترلی به حساب می رود که از باروت قدرت بیشتری دارد. این ماده ابتدا با نام «گرد منفجره نوبل» فروخته می شد، ولی بعد معرفی شدنش شهرت بسیاری یافت و به عنوان جایگزین مطمئنی برای باروت و نیتروگلیسیرین مطرح شد – نوبل به دقت در ساخت و ساز دینامیت نظارت می کرد و سریعاً باعث تعطیلی تولید کنندگان غیر مجاز می شد. هر چند بعضی تجار آمریکایی با ایجاد تغییرات اندکی او را دور زدند، با این حال دینامیت ثروت قابل توجهی نصیب نوبل کرد، محصول بعدی او مخلوط نیتروگلیسیرین با مادۀ منفجرۀ دیگری به نام نیتروسلولوز بود که با پیدایش ماده شفاف ژله ای مانندی منجر شد که از دینامیت نیز قدرتمند تر بود، جلی نیت یاژل منفجره در سال 1876 به ثبت رسید، که با روش مشابهی تولید می شد.

گفته می شود که انتشار مطلب دروغین فوت نوبل در یک روزنامۀ فرانسوی در سال 1888 در حالی که او را به خاطر اختراع دینامیت گناهکار خوانده بود، او را به فکر ایجاد تصویر بهتری از خود نزد آیندگان واداشت. این نشریه اینگونه نوشته بود:

فرشته مرگ مرده است، دکتر آلفرد نوبل که برای ایجاد راهی برای کشتن افراد بیشتر در زمان کمتر ثروتمند شده بود، دیروز فوت کرد.

در تاریخ 27 نوامبر 1895 در باشگاه نروژی ها، سوئدی ها در پاریس آلفرد نوبل آخرین وصیت نامه خود را امضاء کرد و بیشتر ثروت خود را به جایزه ای اختصاص داد ته همه ساله بدون توجه به ملیتی خاص به افراد شایسته اهداء گردد، او بر اثر سکته قلبی در گذشت  و مبلغ 31 میلیون کرون سوئد حدوداً معادل 2/4 میلیون دلار آمریکا که در آن زمان رقم قابل توجهی محسوب می شد را به جایزه مذکور اختصاص داد، آلفرد هرگز ازدواج نکرد، مقبرۀ وی در نورابرگر ونینگز پلاتسن در استکهلم قرار دارد.

جایزه نوبل معتبر ترین جایزه علمی است که به یک دانشمند تعلق می گیرد. جایزه نوبل در سال 1895 به وصیت کارخانه دار و شیمی دان سوئدی، آلفرد نوبل که بیشتر اون به دلیل ابداع دینامیت می شناسند پایه گذاری شد، در سال 1901 میلادی، نخستین جوایز این بنیاد اهداء شد. طبق وصیت وی پنج جایزه به طور سالانه در رشته های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح به افرادی تعلق قرار می گیرد.

که بیشترین خدمت را به بشر کرده باشند – ششمین جایزه یعنی نوبل اقتصاد نیز در سال 1968 میلادی، توسط بانک مرکزی سوئد پایه گذاری شد که البته در لیست جوایز مرتبط با بنیاد نوبل جایی ندارد.

هیئت های مخصوص و کمیته های تخصصی:

چهار هیأت مخصوص اعطاء جایزه که تحت اساسنامۀ بنیاد نوبل فعالیت می کنند عبارتند از: ادبیات، فیزیک، شیمی، و اقتصاد.

آکادمی سلطنتی علوم سوئد وضیفۀ اعطای جایزۀ نوبل در رشته های فیزیک و شیمی را به برندگان این رشته دارد. همچنین آکادمی سلطنتی علوم سوئد وظیفه انتخاب برنده (جایزه علوم اقتصادی بانک مرکز ی سوئد به یاد آلفرد نوبل) که به جایزۀ نوبل اقتصاد معروف است را نیز به عهده دارد.

پزشکی: آکادمی سوئد که وظیفۀ انتخاب برنده نوبل در رشتۀ فیزیولوژی و پزشکی را بر عهده که البته با انستیتوی کارولینسکا در ایمن زمینه همکاری دارد.

صلح: کمیتۀ نروژی نوبل وابسته به پارلمان نروژ (برای جایزه صلح).

ضمناً پنج کمیتۀ نوبل هم وجود دارد که هر یک برای توزیع یکی از جوایز نوبل مطالعه می کنند – از جملۀ کمیتۀ نروژی برای جایزۀ صلح به علاوه چهار انیستیتو یا موسسۀ نوبل هم وجود دارد هر یک برای یکی از چهار جایزۀ فوق الذکر فعالیت می کنند. کمیته های پنج گانۀ نوبل هر یک 3 تا 5 عضو دارند که توسط هیأت مربوط تعیین می شوند – کسی نمی تواند خود را نامزد دریافت جایزۀ نوبل کند.

 کسانی که می توانند معرف نامزدهای جوایز نوبل باشند:

* برندگان سابق جوایز نوبل در رشته های مخصوص خود.

* اعضاء هیأت اعطای جوایز و اعضای کمیته های نوبل در رشته های مخصوص خود.

* استادان برجسته دانشگاه و آنهایی که توسط اعطا کنندگان جوایز انتخاب می شوند.

* اعضای پارلمان ها و کابینه ها، برای جایزۀ صلح.

 

 

 

 

 

 

 

جشن های اهدایی جوایز:

کمیته ها و موسساتی که جزء هیأت انتخاب جوایز هستند، اغلب نام برندگان را در ماه اکتبر اعلام می کنند، این جوایز در یک مراسم رسمی که در 10 دسامبر یعنی سالگرد در گذشت آلفرد نوبل برگزار می گردد به برنگان اهداء می گردد. مراسم جایزۀ صلح نوبل از 1905 تا 1946 در موسسۀ نوبل نروژ و پس از آن روز در دانشگاه اسلوو از سال 1990 در عمارت شهرداری اسلوو برگزار شده است، سایر مراسم های اهدایی جوایز از سال 2005 در سالن کنسرت استکهلم برگزار شده اند، هر سالهر از جوایز حداکثر به سه نفر اهداء می شود هر جایزۀ عبارت است از:

یک مدال طلا، یک دیپلم افتخار و مبلغی پول. در حال حاضر مبلغ اهدایی در حدود 10 میلیون کرونای سوئد (اندکی بیش از 1 میلیون یورو یا 1/3 میلیون دلار ایالات متحده) می باشد. اصولاً اهدای این مبلغ یا این هدف صورت گرفته است که برندگان نوبل به دور از فشار تأمین مخارج به کار و تحقیق ادامه دهند. اما واقعیت این است که بسیاری از برندگان پیش از دریافت این مبلغ بازنشسته می شوند. اگر در یک گروه 2 نفر برنده باشند. مبلغ مذکور بین 2 نفر تقسیم می شود، اگر تعداد برندگان3 نفر باشد، کمیتۀ اهدایی جوایز مختار است که این مبلغ را بین 3 نفر تقسیم کرده یا اینکه به یکی از برندگان 2/1 و به هر یک از 2 نفر دیگر 4/1 مبلغ مذکور را اهداء کند.

معمولاً دریافت کنندگان این مبلغ آن را برای اهداف علمی یا فرهنگی و یا انسان دوستانه وقف می کنند، از سال 1902 پادشاه سوئد به جزء جایزۀ صلح نوبل رسملً کلیۀ جوایز را در استکهلم اهداء کرده است.

پادشاه اسکار دوم در ابتدا با اهدای جوایز بزرگ ملی به خارجی ها مخالف بود، اما گفته می شود پس از آنکه به ارزش تبلیغاتی این جوایز برای کشورش پی برد نظرش عوض شد، اولین جایزۀ صلح نوبل در سال 1901 توسط رئیس مجلس نروژ اهداء شد، تا اینکه در سال 1940، کمیته نوبلا نروژ تشکیل شد، 5 عضو این کمیته توسط پارلمان نروژ منصوب می شدند و انجام امور مقدماتی مربوط به داوری و نیز اهدای جایزۀ صلح نوبل بر عهدۀ این کمیته است، اعضای این کمیته مستقل هستند و به قانون گذاران پاسخگو نمی باشند، اعضای دولت نروژ حق عضویت در این کمیته را ندارند.

وصیت نوبل:

پایه گذاری جوایز نوبل در پی وصیت آلفرد نوبل، شیمی دان صاحب صنعت سوئدی و مخترع دینامیت صورت گرفت. آلفرد نوبل در طول حیاتش چندین وصیت نامه نوشت، آخرین وصیت نامۀ وی در 27 نوامبر سال 1895، اندکی بیش از یکسال قبل از مرگش نوشته شد.

او در 27 نوامبر 1895 وصیت نامۀ مذکور را در باشگاه سوئد- نروژ پاریس امضاء کرد، اختراع نوبل مستقیماً در ساخت مواد منفجره، مورد استفاده قرار گرفت  و او از استفاده نظامی از اختراعش به شدت ناراحت بود،.

گفته می شود در آن زمان یک روزنامه ی فرانسوی به مناسبت مرگ لودویگ برادر نوبل به اشتباه اعلامیه های در گذشت کودکان را به چاپ رساند و در آن آلفرد را به «سوداگر مرگ» لقب داد. نوبل با خواندن این وصیت نامۀ تصمیم گرفت آخرین وصیت نامۀ خویش را بنویسد، بر اساس این وصیت نامه نوبل 96 در صد از ثروت خود را به پایه گذاری مراسم اهدایی پنج جایزه اختصاص داد، کلیه دارایی های اینجانب (نوبل) باید صرف امور زیر شود، این سرمایه باید توسط مجریان وصیت نامۀ اینجانب برای خرید اوراق بهادار مطمئن سرمایه گذاری شود تا از سود آن هر ساله به افرادی که در سالهای آینده به حال بشریت بهترین بهره ها را به ارمغان می آورند، جوایزی اعطاء می شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سود حاصل از سرمایه مذکور باید به پنج قسمت مساوی تقسیم شده و به 5 مورد زیا اختصاص یابد:

یک قسمت به شخصی که به مهم ترین کشف یا اختراع در زمینۀ فیزیک دست زده باشد.

یک قسمت به شخصی که به مهم ترین کشف یا پیشرفت در زمینه شیمی دست زده باشد.

یک قسمت به شخصی که به مهم ترین کشف در زمینۀ فیزیولوژی و پزشکی دست زده باشد.

یک قسمت به شخصی که در عرصۀ ادبیات بارزترین اثر را با گرایشی ایده آلیستی خلق کرده باشد.

یک قسمت به شخصی که برای ایجاد برادری در میان ملت ها و انحلال یا کاهش نیروهای نظامی  یا برگزاری یا حمایت از همایش های صلح طلبانه، بزرگترین و بهترین کار را انجام دهد.

جوایز فیزیک و شیمی باید توسط آکادمی علوم سوئد، جوایزفیزیولوژی و پزشکی توسط موسسۀ کارولین در استکهلم، جوایز ادبیات توسط آکادمی اسکتهلم و جوایز قهرمانان صلح توسط کمیته ای که توسط استورتینگ انتخاب شده اهدا شوند.

خواسته آشکار من این است که: در اهدای این جوایز ملیت شخص مورد توجه قرار نگیرد، تا شایسته ترین فرد این جایزه را دریافت کند.

معروف ایت که نوبل به علت خصومتی که با یک دانشمند ریاضی دان داشت جایزۀ ریاضی تعیین نکرد. اگر چۀ وصیت نامۀ نوبل، بنیانگذار این جوایز بود اما طرح او کامل نبود و به دلیل پاره ای موانع 5 سال طول کشید تا بنیاد نوبل تأسیس شود، در 10 دسامبر سال 1901، اولین جایزه نوبل اهداء گردید.

روند پیشنهاد نامزد و انتخاب برنده:

در مقایسه با سایر جوایز، روند پیشنهاد نامزد و انتخاب برنده، جوایز نوبل طولانی و موشکافانه است، به همین دلیل است که درگذر سالها جوایز نوبل به مهمترین و پروجه ترین جوایز در نوع خود تبدیل شده اند.

 

 

 

 

 

فرمهایی که به منزلۀ دعوت نامه های شخصی و اختصاصی است به 3000 شخص منتخب ارسال می شوند، تا از آنها برای اعلام نامزد دعوت به عمل آید، به عنوان مثال بنیاد نوبل اعلام کرده است: که در مورد جایزۀ صلح نوبل ممکن است افراد زیر نامزد شوند:

• اعضای مجامع ملی و دولت های کشورها.
• اعضای دادگاههای بین المللی.
• روئسای دانشگاهها، اساتید علوم اجتماعی، تاریخ، فلسفه، حقوق و الهیات.
• افرادی که جایزه صلح نوبل را دریافت کرده اند.
• اعضای هیئت مدیره سازمانهایی که جایزۀ نوبل را دریافت کرده اند.
• اعضای فعال یا اعضای سابق کمیتۀ نوبل نروژ.
• مشاورانی که سابقاً توسط کمیتۀ نروژ منصوب شده اند.

برای جوایز دیگر نیز این شرایط حکم فرما هستند. مهلت دقیق اعلام نامزدی 31 ژانویه است، اعلام نامزدی توسط خود شخص از درجۀ اعتبار ساقط است، همچنین افرادی که در قید حیات هستند می توانند نامزد دریافت این جایزه شوند. بر خلاف بسیاری جوایز دیگر، نامزدهای دریافت جایزل نوبل به طور علنی معرفی نمی شوند و هرگز به آنها اعلام نمی شوند که آنها برای دریافت جایزۀ، مورد نظر هستند، موارد ثبت شده به مدت 50 سال مهر و موم می شوند پس از اتمام مهلت نامزدی یک کمیه موارد نامزدی را جمع آوری می کند تا به فهرست اولیه که از 200 نامزد تشکیل شده برسد، این فهرست برای کارشناسان منتخب در حوزۀ کار هر یک از نامزدها ارسال می شود تا اینکه فهرست مذکور به 15 نامزد نهایی محدود می شود، پس از آن گزارشی را به انضمام نظرات مربوطه تهیه می کند و آنرا به آکادمی یا بر چسب زمینه جایزۀ به دیگر نهاد مربوطه می فرستند، برای روشن تر شدن اینکه این موسسات در چه حدود  و اندازه ای هستند مجمع جایزۀ پزشکی را مثال می زنیم:

این مجمع 50 عضو دارد، اعضای موسسۀ تشکیل جلسه می دهند و برای انتخاب برنده های جایزه رأی گیری می کنند، روند انتخاب نهایی در بین زمینه های مختلف، اندکی با هم متفاوت است به عنوان مثال در ادبیات به ندرت به بیش از یک نفر جایزه اهداء می شود. اما سایر جایزۀ ها معمولاً برای چند نام در نظر گرفته می شوند.

عدم انتخاب نامزد متوفی:

انتخاب افراد متوفی به عنوان برنده جایزۀ مجاز نیست، گاهی به استناد به این واقعیت که برخی افراد که لایق جایزۀ نوبل بوده اند به خاطر اینکه پیش از مرگشان، نامزد دریافت جایزۀ نشده اند انتقادی صورت گرفته است، در دو مورد جایزۀ نوبل به افراد متوفی ای که در هنگام نامزد شدن زنده بوده اند اهداء شده است؛ این دو مورد عبارتند از:

دگ همر سکیورد «دبیر کل سازمان ملل (1961) جایزۀ صلح» و اریک اکسل کارفلت (1931) ادبیات به هر دو نفر در همان سالی که فوت کردند جایزۀ اهدا شد. از سال 1974 به بعد به افراد متوفی جایزۀ اهدا نشده است، ویلیام ویکلری (1996) اقتصاد، پیش از آنکه جایزه را دریافت کند درگذشت و این مسأله پس از آن بود که برنده شدن وی اعلام شده بود.

انتقاد به اهدای جوایز:

در طی سالها افرادی که معتقدند توافقات رسمی و تأیید اسامی از موفقیت های واقعی در روند تصمیم گیری در مورد اینکه جایزۀ نوبل باید به چه کسی اهدا شود مهمتر است.

جوایز نوبل را مورد انتقاد قرار داده اند. شاید یکی از بدترین این موارد در سال 1973 رخ دادکه در ان هنری کیسینجر و لی دوک تو ، باخاطر بازگرداندن صلح به ویتنام به طور مشترک برندۀ جایزۀ صلح نوبل شده بودند و این در حالی بود که جنگ در ویتنام همچنان ادامه داشت لی دوک تو با این استدلال که صلح هنوز محقق نشده است از دریافت جایزۀ خودداری کرد.

به رسمیت نشناختن موفقیت های مشابه:

در فاصله سال های 1937 تا 1948 مهاتما گاندی 5 بار نامزد دریافت جایزه صلح نوبل شد، امام هیچ گاه جایزه ای دریافت نکرد. تحقیقات نشان می دهد که مقامات مسئول قصد داشتند در سال 1948 جایزه نوبل را به وی اهدا کنند، با این حال وی در همان سال ترور شد.

گتفه می شود: کمیته در همان سال برای وی جایزۀ پس از وفات در نظر گرفت، اما سرانجام این تصمیم را منتفی کرد و در عوض تصمیم گرفت که در آن سال جایزه نوبل را به هیچ کس اهداء نکند.

یکی دیگر از نقاط مورد اختلاف، قوانین سخت گیرانه ای است که با ارائه همزمان  جایزه به بیش از 3 نفر نیز مخالفت می کند، در مواردی که جایزه برای تقدیر از موفقیت کار تیمی که بیشتر از 3 نفر است در نظر گرفته می شود، ناگزیر یک یا چند نفر از گرفتن جایزه محروم می شوند

به عنوان مثال در سال 2003 جایزه ای که به دلیل پیشرفت های صورت گرفته در زمینه طیف سنجی توده ای در شیمی پروتئین به کویچی تاناکا و جان فن اهدادشد، تلاش های فرانس کامپ و مایکل کاراس را از موسسۀ شیمی فیزیک و نظریه ی دانشگاه فرانفورک را به رسمیت نشناخت، همچنین قانون عدم ارائه جوایز به اشحاص متوفی، اغلب موفقیت های کسانی که پیش از دریافت جایزه در پیش بردن رویداد علمی خاص همکاری داشته اند را به رسمیت نمی شناسد، به عنوان مثال در سال 1953 روزالیند فرانکلین در کشف ساختار دی ان ای  به پیشرفت های مهمی رسید ام وی در سال 1958 در پی ابتلاء به سرطان تخمدان درگذشت و در سال 1962 جایزۀ نوبل فرانسیس کریک، جیمز دی، واتسون و موریس ویلکنیز (یکی از همکاران فرانکلین) اهداء شد.

جایزۀ نوبل فیزیک در سال 2005 و به ویژه برنده شناخته شدن روی گلابر و برنده نداستن جورج سودارشان انتقادات فراوانی را به همراه آورد در جایی که نقل قول هایی ارائه شده گلابر در سال 1963 نشان می دهد که کار وی  از منابع بیشتری بهره برده است، اما کاملاً روشن است که مقاله های هر دو فیزیک دان در زمینه نور شناسی کوانتوم و فرضیۀ همگرایی تأثیر بسزایی داشته است، متأسفانه در این مورد نیز درگذشت.

لن ماندل و دان والز که به پیشبرد موارد مذکور کمک های فراوانی کرده بود باعث شد این دانشمندان نیز از گردونه حدف شوند. همچنین جایزۀ نوبل شیمی در سال 2000 برای کشف و پرورش پلیمرهای آلی رسانا و اکتشاف پلیمرهای در هم تنیده و انتقال شارژی با هم سطح رسانایی بالاکه قبلاً کشف آن توسط ویس ات آن در گزارش وی در سال 1963 در مورد رسانایی بالای پولی پیرول اکسید شده، آیودین دار شده و نیز گزارش قبلی وی در مورد یک ابزار الکترونیکی آلی رسانایی بالا اعلام شده بود را نادیده گرفت.

جای خالی جایزۀ ریاضیات:

دلایل فراوانی وجود دارد که چرا نوبل برای ریاضیات جایزه ای در نظر نگرفت، در وصیت نامۀ نوبل از ارائه جوایز به آن دسته از اکتشافات و اختراعات صحبت به میان آمده که برای نوع بشر در عمل بیشترین فایده را داشته اند و به احتمال، جنبه عملی این کار بیش از جنبۀ تئوریک ان مورد نظر بوده است. در نتیجه ریاضیات علمی نبوده که به حال بشریت فایده ای عملی داشته باشد چیزی که اساس تشکیل بنیاد نوبل را تشکیل می داد یک دلیل احتمالی دیگر این بود که پیش از آن در اسکاندیناوی یک جایزۀ مشهور برای ریاضیات وجود داشت، جوایزی که در آن زمان به ریاضیات داده می شد عمدتاً به دلیل تلاش های گ.ستامیتاگ لفلر بود که بنیانگذار نشریۀ (اکتامتمتیکا) بود و این نشریه پس از گذشت یک قرن هممچنان یکی از مهمترین نشریات ریاضی در جهان است.

او با استفاده از نفوذش در استکهلم شاه اسکار دوم را متقاعد کرد تا رقابت های جایزه داری را ترتیب داده و از ریاضی دانان برجسته سراسر اروپا تقدیر به عمل آورد. در سال 2001 دولت نروژ ارائه «جایزۀ آبل» را در زمینۀ ریاضیات آغاز کرد، تا جای خالی جایزۀ ریاضی نوبل را پر کند، جایزۀ شاو نیزکه اهدای آن در سال 2004 آغاز شده و به جایزه نوبل شباهت دارد در زمینۀ علوم ریاضی اعطا می شود.

مدال فیلد اغلب به (جایزۀ نوبل ریاضی) تشبیه می شودف اما از آنجایی که این جایزۀ به ریاضی دانان زیر 40 سال محدود می شود این مقایسه چندان مناسب نیست.

جایزۀ کرافورد در زمینه ریاضی مانند جوایز علمی نوبل توسط آکادمی سلطنتی سوئد اعطا می شود. به طور کلی این جایزۀ معادل جوایز علمی نوبل است.

 

 

 

 

 

 

مسائل جزئی:

در تاریخ جوایز نوبل تنها چهار نفر بودن که دوبار موفق به دریافت جایزه نوبل شده اند این افراد عبارتند از:

ماری اسکلود وسکاکوری

فیزیک 1903، کشف رادیو اکتیویته

شیمی 1911، انزوای رادیوم خالص

لینوس پاولینگ

شیمی 1954، نظریۀ اوربیتال به هم آمیخته

صلح 1962، عمل گرایی پیمان منع آزمایش های هسته ای

جان باردین

فیزیک 1956، اخترا ترانزیستور

فیزیک 1972، نظریۀ ابر رسانایی

فردریک سانگر

شیمی 1958، ساختار مولکول انسولین

شیمی 1980، توالی ویروس نوکلئوتاید

 

علاوه براین کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ در سالهای 1917،1944و1963 جایزۀ صلح نوبل را دریافت کرد.

دو جایزه اول به طور ویژه به خاطر تلاش های این دو گروه در طی جنگ جهانی اعطا شدند.    تنها خواهر – برادرانی که برندۀ جایزه نوبل شدند:

جان تینبرگن (پزشکی 1973) بودند. تا کنون 2 نفر برندۀ هر دو جایزۀ اسکار و نوبل بوده اند:

جورج برنارد شاو از ایرلند در سال 1952 جایزۀ ادبیات نوبل و در سال 1938 به خاطر بهترین بازی روی صحنه، جایزۀ اسکار را به خود اختصاص داد، وال گور آمریکایی که در سال 2007 صلح نوبل ا به خاطر تلاش برای پایان جنگ عراق و درفوریه 2088 اسکار بهترین فیلم مستند برای کارگردانی فیلم یک حقیقت آزار دهنده

 

فهرست منابع:

• اینترنت
• زندگی نامۀ دانشمندان
• نگاهی به تاریخ علم