مقاله راجب حشرات

از گذشته‌های دور تا کنون حشرات به شکل‌های مختلف با زندگی انسان ارتباط داشته‌اند و براساس این ارتباط حشرات را به دو گروه تقسیم می‌کنیم

1- حشرات مفید

2- حشرات مضر

 

­ حشرات مفید

اولین گروه از حشرات مفید، حشرات گرده افشان هستند. گرده افشانی به معنای انتقال گرده از پرچم به مادگی گل دیگر است. بعضی از گیاهان مقادیر زیادی گرده تولید می‌کنند که باد مهمترین عامل انتقال آن‌ها محسوب می‌شود، ولی اکثر گیاهان مقادیر بسیار کمی گرده تولید می‌کنند که این گیاهان برای گرده افشانی خودشان نیاز قطعی به عامل خارجی دارند که مهمترین آن‌ها حشرات هستند. در بین حشرات زنبورهای بالاخانواده‌ی آپویداها مخصوصاً زنبور عسل با نام علمی آپیس ‌میلی‌فرا از بیشترین اهمیت برخوردار است.

دومین گروه از حشرات، حشرات هستند که تولید فرآورده‌های تجاری و غذایی می‌کنند. از جمله‌ی این فرآورده‌ها عسل و موم است که توسط زنبور عسل و بعضی دیگر از گونه‌های زنبورهای خانواده آپیده تولید می‌شود. از دیگر این فرآورده‌ها ابریشم است که توسط پروانه کرم ابریشم با نام علمی بومبیکس موری از خانواده بومبوسیده و بعضی دیگر از گونه‌های این خانواده تولید می‌شود. یکی دیگر از فرآورده‌ها لاک است که در کشورهای جنوب شرق آسیا توسط نوعی شپشک تولید می‌شود. این شپشک در سطح ساقه بعضی از گیاهان مثل گونه‌های خاصی از انجیر، ترشحاتی تولید می‌کند. ضخامت لاک در بعضی از ساقه‌ها به یک سانتی‌متر می‌رسد، که کشاورزان برای استخراج لاک، این ساقه‌ها را بریده و به تمام نقاط دنیا صادر می‌کنند. و بعنوان وسیله‌ی آرایشی، یا آزمایشگاهی کاربرد دارد

ارزش 220 میلیارد دلاری حشرات در سال برای مردم جهان

زنبورها و سایر حشرات گرده افشان به خاطر کمک به رشد میوه ها، سبزیجات، دانه های روغنی، قهوه، کاکائو و ادویه جات، ارزشی برابر 220 میلیارد دلار در سال را دارا هستند.

نقش حشرات در تحقیقات علمی

حشرات یکی از بهترین موجودات آزمایشگاهی هستند که در مطالعات  بیولوژیکی و ژنتیکی کاربرد فراوان و موثری دارند،مانند مگس سرکه که در کشف اصول علم ژنتیک کمک شایانی به محققین نمود.همچنین در مطالعات سم شناسی از مگس خانگی و سوسری به وفور استفاده می شود.بسیاری از اصول جنین شناسی،رفتار شناسی و حیوانات عالی نیز طی بررسی و مطالعه عکس العمل های حشرات کشف شدند.

استفاده از حشرات مفید در علم پزشکی

در طی سالهای جنگ جهانی اول دکترBaer متوجه شد که زخم سربازانی که چند ساعتی روی زمین جبهه استراحت کرده اند دچار عفونت نشده و حتی زود تر از زخم های پانسمان شده التیام می یابد.تحقیقات نشان داد که زخم افراد پانسمان نشده مورد حمله لاروهایی از خانواده دوبالان(مگس ها)قرار گرفته و این لاروها با نفوذ به درون زخم تمامی بافتهای مرده،عفونی و فاسد را خورده و از بین برده بودند.امروزه از این لاروها دارویی به نام آلانتوئین تهیه شده که از آن برای پانسمان و التیام زخم ها استفاده می شود.

نوعی دارو نیز وجود دارد که از زنبور عسل به دست می آید،به این صورت که زنبور عسل زنده را در الکل قرار داده و به مدت یک ماه در جایی گرم نگهداری کرده تا به تدریج بدن زنبور جذب الکل شود.این دارودر سال 1858 به همراه گل تاج الملوک برای معالجه دیفتری،باد سرخ،استسقاء،سرخک و تورمهای همراه با التهاب و سوزش در سطح جهان استفاده شده است.

حشرات مضر

حشرات انگل

1) انگل خارجی؛

2) انگل داخلی.

1) حشرات انگل خارجی مثل کک‌ها و شپش‌ها و در مواردی ساسها که با تغذیه از خون انسان گاهی بیماری‌هایی را به انسان منتقل می‌کنند. ساس‌ها در واقع نوعی سن هستند. در مبحث‌های بعدی توضیح داده خواهد شد.

2)حشرات انگل داخلی مخصوصاً تعدادی از مگس‌ها مثل خانواده کالیفوریده و خانواده اُستریده و خانواده تابانیده  که از اهمیت زیادی برخوردارند. این مگس‌ها عموماً تخم خودشان را بر روی چهارپایان وحشی و اهلی قرار می‌دهند. بعد از اینکه لارو از تخم خارج می‌شود وارد بدن چهار پایان می‌شود و مراحل نشو و نمای لاروی خود را در داخل بدن طراحی می‌کند و زمانی که می‌خواهد تبدیل به حشره کامل بشود در بسیاری از مگس‌ها پوست سوراخ می‌کند. مثل خانواده استریده  که از اهمیت زیادی برخوردارهستند. سپس وارد خاک می‌شوند و تبدیل به شفیره و حشره کامل می‌شوند. و از این طریق کاملاً باعث ضعف جانوران مخصوصاً احشام و چهارپایان وحشی می‌شوند.

آخرین گروه از حشراتی که به انسان حمله می‌کنند حشرات ناقل از جمله خانواده کولیسیده  و سایکودیده  هستند که از اهمیت زیادی برخوردارند. پشه‌های خانواده کولیسیده مراحل نشو و نمای لاروی خودشان را در داخل آب سپری می‌کنند. حشرات ماده قادر هستند انسان را نیش بزنند و همراه نیش زدن عوامل مختلف ویروسی و باکتریایی را وارد بدن می‌کنند. مثل پشه‌ی مالاریا که چندین مرحله را در بدن انسان طی می‌کنند و در گذشته منجر به مرگ انسان می‌شده اما در حال حاضر واکسن مخصوص بیماری مالاریا ساخته شده است.

نمونه دیگر پشه‌های خاکی خانواده سایکودیده زیر خانواده فلابوتومینا  هستند که عامل بیماری سالک در انسان می‌باشند. این پشه‌ها وقتی در روی صورت مستقر می‌شوند یک تک سلولی بنام لشمانیوز را وارد بدن می‌کنند و ایجاد بیماری سالک در روی پوست می‌کنند.

حشرات مضر بطور کلی به سه گروه اصلی تقسیم می شوند:

۱- حشراتی که از گیاهان تغذیه می‌کنند؛

۲- حشراتی که از فرآورده‌های انباری تغذیه می‌کنند؛

۳- حشراتی که انسان و سایر جانوران را مورد حمله قرار می‌دهند.

حال به شرح هر یک از این سه گروه می‌پردازیم.

1- حشراتی که از گیاهان تغذیه می‌کنند

الف) حشراتی که از گیاهان تغذیه می‌کنند ممکن است بصورت مستقیم به گیاه خسارت وارد کنند. مثل ملخ‌ها، لارو پروانه‌ها و سوسک‌ها که مستقیماً از بخش‌های مختلف گیاه تغذیه می‌کنند اعم از برگ، گل، میوه و چوب.

ب) ایجاد خسارت از طریق تخم گذاری است، بعضی از حشرات مخصوصاً زنجرک‌های خانواده سیکادیده و زنجرک‌های خانواده سیکادلیده  از طریق تخم‌گذاری در سر شاخه‌های ظریف گیاهان به آن‌ها خسارت وارد می‌کنند.

ج)ایجاد خسارت از طریق انتقال بیمارهای ویروسی،باکتریایی و مایکوپلاسمائی و احتمالاً قارچی

در بین حشرات دو گروه شته‌ها و زنجرک‌های خانواده سیکادلیده  از اهمیت بیشتری در نقل و انتقال عوامل بیماری‌زا گیاهی برخوردار هستند. همچنین سخت بالپوشان خانواده اسکولیتیده  در نقل و انتقال عوامل قارچی نقش دارند.

2- حشراتی که به فرآورده‌های انباری خسارت می‌زنند و خود نیز به سه دسته تقسیم می‌شوند

سومین گروه از آفات مواد غذایی، انباری است. حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد محصولات کشاورزی بعد از مرحله کاشت و پس از برداشت در انبار توسط آفات مختلف از بین می‌روند. در بین آفات انباری سوسک‌های خانواده درمستیده  و بروخیدهو کورکولینیده ، در بین پروانه‌ها تعدادی از گونه‌های خانواده پیرالیدهمثل پلودیا اینترپونکتلا و افیستیا کونیلا  از اهمیت زیادی برخوردارند.

3- حشراتی که انسان و سایر جانوران را مورد حمله قرار می‌دهند. آن‌ها نیز به چند گروه تقسیم می‌شوند:

الف) حشرات آزار دهنده مثل تعدادی از پشه‌ها و مگس‌ها. گرچه ممکن است که ناقل بیماری مهمی نباشد ولی به هر ترتیب باعث سَلب آسایش از انسان می‌شوند.

حشراتی که نیش آن‌ها سمی است. تعدادی از زنبورهای خانواده وسپیده  و اسفسیده  و در مواردی زنبورهای بالاخانواده آپویدا  که جزء حشرات مفید و گرده افشان هستند و انسان را نیش می‌زنند.

بعضی از انسان‌ها به نیش زنبورها حساسیت شدیدی دارند و دچار شوک شدیدی می‌شوند و در مواردی مشاهده شده که نیش زنبور منجر به مرگ انسانی شده است.

سومین گروه از حشراتی که به انسان خسارت می‌زنند حشرات انگل هستند و به دو گروه تقسیم می‌کنیم.