تاثير فناوری اطلاعات در مديريت بحران شهر مشهد‎

 

تاثير فناوری اطلاعات در مديريت بحران شهر مشهد‎

 

 

 

 

 

مقدمه

بلايايي طبيعي و غيرطبيعي كماكان و با تناوب و شدتي فزاينده جهان و سازمان ها را تهديد مي كند. مخاطرات و بلاياي طبيعي همچون زلزله ها، طوفان ها، آتشفشان ها، سيل ها، گردبادها و… در واقع پديده هاي طبيعي هستند كه مي توان از آنها دوري جست و يا اثرات انها را تخفيف داد. بلاياي طبيعي به خودي خود و لزوماً باعث اين همه خسارت مالي و جاني نمي شود. برخي از بلاياي طبيعي به خوبي قابل پيشگيري هستند و بسياري ديگر از بلاياي طبيعي را مي توان بي اثر يا كم اثر كرد. سازمان هاي كه براي رويارويي با بحران آمادگي دارند، نه تنها تا اندازه زيادي سريع تر ترميم مي يابند، بلكه در مقايسه با سازمان هاي كه به كلي آمادگي ندارند، خسارت بسيار كمتري مي بينند.

در عصر انفجار اطلاعات، با افزايش روز افزون نيازها، انتظارات، اطلاعات و تحولات مختلف زيست – محيطي و تكنولوژيكي، به يكباره جوامع بشري دچار نوعي تزلزل، سردرگمي، التهاب و پيچيدگي خاصي شدند كه پيامد آن بروز رويدادها و بحرانهاي مخاطره‌انگيز در اين جوامع است. در دنياي كنوني روند سياسي، اقتصادي و اجتماعي دائماً در معرض التهابات و تهديدهاي بسيار خطرناكي مي‌باشد كه جز با مديريتي مدبرانه و مبتني بر دانش و حكمت امكان خروج از بن‌بست‌هاي حاصل از اين بحرانها وجود ندارد. اطلاعات همانند خوني است كه در كالبد سازمان جريان مي يابد و به ان حيات مي بخشد، اطلاعات مي تواند فرايند تصميم گيري را در مورد ساختار، تكنولوژي و نوآوري تغذيه نمايد.

بدون شک برای سازمانی با گستردگی وظایف شهرداری به عنوان متولی اصلی وظایف شهر ارتقاء سطح دانش علمی مدیران و کارشناسان در تمام زمینه ها منجمله مدیریت بحران یکی از اولویتهای اصلی و اساسی می باشد در همین راستا مدیریت ساماندهی و مهندسی بحران شهرداری مشهد با هماهنگی مدیریت تشکیل و آموزش بهبود روشها تا کنون اقدامات و فعالیتهای زیر را انجام داده است :

1. برگزاری دوره تخصصی مدیریت بحران برای مدیران و کارشناسان شهرداری مشهد در شهر بم و بازدید از روند بازسازی شهر بم و آشنایی کامل با اصول و مبانی مدیریت بحران
2. برگزاری چهار نشست و هم اندیشی درخصوص مدیریت بکپارچه ریسک و بحران IRDM با همکاری مجمع جهانی ریسک سوئیس GRF و کمپین شهرهای آماده جهان سازمان ملل متحد UNISDR
3. برگزاری دومین همایش ملی جامعه ایمن با حضور مقامات ملی و استانی و حضور اساتید بین المللی در راستای اهداف چشم انداز 1404 شهر مشهد
4. برگزاری بیش از 10 کارگاه تخصصی پدافند غیرعامل با هماهنگی استانداری خراسان رضوی به منظور آموزش مدیران و کارشناسان با اصول پدافند غیرعامل
5. برگزاری بیش از 20 کارگاه تخصصی موضوعی در سازمان های مختلف شهرداری مشهد با موضوعیت مدیریت بحران و پدافند غیرعامل و ارائه راهکارهای موضوعی هر سازمان
6. برگزاری بیش از 10 جلسه آموزشی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل برای شهرداران استان خراسان رضوی به منظور آموزش شهرداران به عنوان شهرهای معین و امدادرسان در زمان وقوع بحران های احتمالی
7. برگزاری 3 دوره و کارگاه تخصصی برای آموزش شهرداران و مدیران بحران کلانشهرهای کشور با هدف آمادگی در زمان وقوع بحران های ملی و استفاده از پتانسیل کلانشهرهای کشور به عنوان شهرهای معین شهرداری مشهد
8. تهیه و تنظیم سرفصل های آموزشی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در سطوح مختلف کارشناسی و مدیریتی و قابلیت اجرای برنامه آموزشی مدون در سطح کلانشهرها تا سال 96

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعريف بحران

«بحران به حوادثی اطلاق می­شود که در اثر رخداد و عملکردهای طبیعی و انسانی بطور ناگهانی بوجود می­آید و سختی و مشکلاتی را به یک مجموعه یا جامعه انسانی تحمیل می­کند و برطرف کردن آن نیاز به اقدامات اضطراری، فوری و فوق العاده دارد »

بحران از ریشه یونانی Krisis به معنی تصمیم عاجل می­آید. بحران یعنی یک آشفتگی یا پریشانی و یا اختلال فیزیکی و روانی ناگهانی و شدید که روند و سیر شرایط عادی را به هم می­ریزد.

انواع بحران:

بحرانها انواع مختلفی دارند، از نظر اهمیت، بحرانها را می­توان به صورت زیر طبقه­بندی نمود:

1- بحرانهای ناشی از حوادث و سوانح طبیعی

فجایع طبیعی مثل زمین لرزه، گردباد، آتشفشان و غیره که اغلب اجتناب ناپذیر هستند.

2-بحرانهای غیرطبیعی

بحرانهایی هستند که بر اثر عوامل غیرطبیعی ایجاد می­شوند که خود به انواع مختلفی تقسیم­بندی می­شوند.

الف- بحرانهای اجتماعی و فرهنگی مثل مهاجرتهای بی­رویه، آشوبهای اجتماعی، خشونت در محیط کار، اعتیاد و فساد مالی

ب- بحرانهای اقتصادی، مالی که در اثر اختلال در نظامهای مالی، کاهش ارزش پول، کاهش ارزش سهام در بورس، اختلال و ورشکستگی، عدم تحقق درآمدها، افزایش غیرمترقبه هزینه­ها و … بوجود می­آید.

ج- بحرانهای امنیتی مثل خرابکاری، بمب­گذاری، آدم ربایی، گروگانگیری، قاچاق مواد مخدر، جاسوسی و تروریسم می­باشد.

د- بحرانهای اطلاعاتی: بحرانهایی هستند که در اثر اختلال در طراحی، تجهیزات و کارکرد نظامهای حفاظتی، اطلاعاتی، امنیتی و رایانه­ای در سازمان­ها و جوامع رخ می­دهد و موجب آشفتگی می­شود از قبیل تقلب و دسترسی غیرمجاز، استراق سمع در خطوط مخابراتی و اطلاعاتی، افشای غیرمجاز اطلاعات، ناکارآمدی سخت افزارها و نرم افزارها، مفقود شدن داده­ها و عدم تبادل و انتقال اطلاعات.

ه- بحرانهای زیست محیطی مثل آلودگی هوا، انفجارهای هسته­ای، از بین رفتن منابع طبیعی، از بین رفتن دریاچه­ها و آلوده سازی منابع حیاتی

و- بحرانهای انسانی که در اثر اختلال در کارکرد منابع انسانی رخ می­دهد و موجب آشفتگی اساسی می­شود.

 

مدیریت بحران:

تعریف مدیریت بحران:

«فرآیند برنامه­ریزی مقامات مسئول است که با مشاهده و تجزیه و تحلیل به صورت یکپارچه، جامع و هماهنگ با استفاده از ابزارهای موجود تلاش می­کند از بحرانها پیشگیری کنند و یا در صورت بروز آنها در جهت کاهش آثار، آمادگی لازم، امداد رسانی سریع و بهبود اوضاع تا رسیدن به سطح وضعیت عادی تلاش کنند .و یا در صنعت آمادگی در برابر وضعیتهای اضطراری و مخاطره آمیز که نیاز به مدیریت خاص تمرکز یافته­ای بنام مدیریت بحران دارد که جهت تهیه و تدوین اهداف، سیاستها، خط­مشی­ها، راهبردها و راهکارهای اجرایی با شرایط موجود در هر واحد صنعتی مطابقت داشته باشد».

عدم تشابهات بنیادین بحرانها , مدیریت بحران را بسیار مشکل و منحصر بفرد مطرح می­کند که بایستی به صورت مجزا مورد مطالعه قرار گرفته و راههای مبارزه با آن بررسی شود.

مدیریت بحران در واقع به مجموعه­ای از مهارتها و یا فرایند تحقیق گفته می­شود که در هنگام وقوع مخاطرات غیر متعارف و یا وضعیت مشکل بکار گرفته می­شوند .

اهداف مدیریت بحران :

بطور خلاصه اهداف مدیریت بحران عبارتند از:

الف- پیش­بینی بحرانها و مخاطرات

ب- پیش­گیری بحران

ج- مهار بحران

د- بازگرداندن شرایط به وضعیت عادی

استانداردهای بین المللی و مدیریت بحران:

در سازمانهای جهانی مرتبط مدیریت بحران , استانداردهایی را تدوین نموده­اند که به برخی از آنان در ذیل اشاره می­شود:

1-سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست     HSE- MS

2- استاندارد 7-4-4/ ISO 14001 : آمادگی و واکنش در وضعیتهای اضطراری

3- استاندارد 7-4-4/ OHSAS 18001 : آمادگی و واکنش در وضعیتهای اضطراری

4- استاندارد  1-5-3-4-/AS 4804 : طرحهای شرایط اضطراری یا بلایای طبیعی

 

تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدیریت بحران شهر مشهد:

شهر مشهد همچون بسیاری از شهرهای ایران روی گسل های زلزله قرار دارد و از مهم ترین بحران هایی که مشهد را تهدید می‌کند حوادث طبیعی نظیر زلزله، سیل، باد، توفان و اخیرا آلودگی هوا است.

مشهد از 8 سال قبل با حمایت شهردار محترم این شهر کار مدیریت بحران را شروع و در سه قسمت این فعالیت ها را تقسیم بندی کرده است؛

1- احداث زیرساخت های مدیریت بحران: همچون ساخت 11 پایگاه چندمنظوره مدیریت بحران در شهر مشهد که بناست این تعداد به 60 پایگاه برسد. در هر ناحیه یک پایگاه در هر شهرداری یک پایگاه و 5 پایگاه معین ساخته خواهد شد.
2- احداث بزرگترین پارک آموزشی مدیریت بحران در خاورمیانه که مشابه آن در ژاپن ساخته شده است. مشهد سالانه میزبان 20 میلیون نفر از داخل کشور است و به طور تقریبی هر ایرانی در طی 5 سال حداقل 1 بار به این شهر سفر می‌کند و این می تواند یک آموزش عمومی و موثر حتی برای آشنایی زائرین با بحث مدیریت بحران باشد.

3-  سومین کار ساخت اتاق بحران شرق کشور است؛ با ترکیبی از شهرداری، استانداری و وزارت کشور آموزشهای عمومی را برای مدیران میانی و مدیران ارشد آغاز و این آموزش ها را در چند دوره ادامه داده ایم. حتی دوره های آموزشی برای مدیران سراسر کشور در مشهد برگزار و در کنارش آموزش شهروندان را در رسانه ها به همراه طرح دوام ثامن نیز پی ریزی کرده ایم تا ارائه آموزش های عمومی در محلات نیز به راحتی انجام شود.

علاوه بر این اقدامات عضویت در مجامع جهانی هم در میان برنامه های مدیریت بحران مشهد است. مشهد اولین شهری است که در طراحی مدل زلزله تا قبل از 2012 نقشه خطرپذیری شهرهای آماده را با همكاري سازمان فاوا طراحی کرده است و اخیرا مدل خطرپذیری مطرح که ترسیم دینامیکی مدل خطرپذیری زلزله جهانی مدنظر است.

فاز یک این پروژه در مشهد اجرا شده است.

برای اینکه مدیران و متخصصان مدیریت بحران بتوانند اهداف فوق را محقق نمایند قبل از هر چیز نیازمند یکسری چک لیستها، ابزارها و امکانات متنوع هستند که حیاتی­ترین آنها دسترسی به اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی و ارتباطی پایدار، به­روز، جامع، دقیق و یکپارچه هستند که بتوانند بلادرنگ و به موقع در تمام مراحل مدیریت بحران از آنها  بهره­مند شوند که در سطور بعدی به معرفی و اهمیت نقشهای برخی از آنها اشاره می­شود.

• سیستمهای اطلاعاتی

رشد روزافزون رایانه و فناوریهای ارتباطی بطور قابل توجهی پتانسیل خروجیهای پژوهشی را افزایش داده است. تلفیق محاسبات ابزارگرا و سامانه­های ارتباطی مناسب­ترین رهیافت تقویت همکاری دانشی است که خود نیازمند زیرساخت اطلاعاتی مناسب می­باشد.

سیستمهای اطلاعاتی به مجموعه­ای از سخت­افزارها، نرم­افزارها و تکنولوژیهای وابسته و منابع مختلف اطلاق می­شود که با یکدیگر متشکل، سازماندهی و یکپارچه شده، و زمینه جمع­آوری، ذخیره­سازی، پردازش، تولید و تبادل اطلاعات را به صورت مکانیزه فراهم می­نمایند و محصول نهایی این سیستم­ها اطلاعات و دانش لازم جهت برنامه­ریزی و مدیریت می­باشد.

سیستم­های اطلاعاتی از نظر کاربرد ماهیتهای مختلفی دارند بعضی از این سیستمها پشتیبان تصمیم هستند (DSS) و بعضی پشتیبان عملیات (OSS)، تعدادی از IS ها در پردازش اطلاعات نقش دارند (PSS) و تعدادی دیگر پشتیبان ارتباطات (CSS) هستند.

 

سیستمهای اطلاعاتی کاربردی ,که در یک مدیریت بحران نقش مهمی را ایفا می­کنند عبارتند از:

الف: سیستمهای اطلاعات مدیریتی (MIS):

که خود دارای انواع گوناگونی هستند همچون سیستم اطلاعات اجرایی(EIS)  سیستم اطلاعات استراتژیک SIS – سیستم اطلاعات پشتیبان تصمیم  -DSSسیستمهای خبرES    – سیستمهای پردازش تبادلات TPS

ب- سیستمهای اطلاعات جغرافیایی (GIS):

که عمدتاً اطلاعات جغرافیایی را به صورت کمی و گرافیکی ذخیره­سازی نموده و امکان بازیابی آنها را به صورت اتوماتیک در اسرع وقت فراهم می­کند (O,Brien , 2003 , P.359) اطلاعاتی همچون نقشه­ها، مختصات جغرافیایی منابع طبیعی، تاسیسات مختلف شهری و زیرزمینی مثل شبکه­های آب، برق، مخابرات، جاده­ها و غیره

ج- سیستمهای اطلاعات اسنادی (DIS):

این سیستمها کلیه داده­های اسنادی و اداری را به صورت بانکهای اطلاعات منسجم و یکپارچه سازماندهی و ذخیره­سازی نموده تا در موقع لزوم در اختیار قرار دهند. اطلاعاتی همچون بخشنامه­ها، مکاتبات اداری، بایگانی، قوانین، قراردادها، گزارشها، آئین­نامه­ها، اسناد علمی، نتایج تحقیقات و غیره را شامل می­شوند.

د- سیستمهای اطلاعات ارتباطی (CIS):

 در هنگام مدیریت بحران مهمترین عاملی که موفقیت اجزای طرحهای عملیاتی را تضمین می­کند ارتباطات صحیح، مشارکت، هماهنگی و یکپارچگی کلیه عناصری است که به نحوی از انحاء در سرنوشت بحران نقش دارند. CIS ها در اطلاع رسانی، بسیج  و سازماندهی عوامل خصوصاً مردم، جنگهای اطلاعاتی، پیشگیری از شایعات و ایجاد محیط و جوی آرام کاربرد بسیار گسترده ومهمی دارند.

امروزه بانکهای اطلاعاتی بسیار پیشرفته و توانمند با استفاده از ابزارهایی همچون هوش مصنوعی، داده کاوی، سیستمهای خبره  و غیره که به برخی از آنها در فوق اشاره شد قادرند که ضمن ذخیره سازی حجم عظیمی از اطلاعات آنها را طبقه­بندی و پردازش نمایند و بوسیله آنها کلیه علائم، نشانه­ها، خصوصیات و تبعات مجموعه گسترده­ای از حوادث و رویدادهای مختلف را به صورت گزارشات جامع، دقیق و تفکیک شده طبقه بندی و ذخیره­سازی نموده و در کمترین زمان از راه دور و نزدیک در اختیار مدیران قرار می دهند.

کاربرد دیگر سیستمهای اطلاعاتی , مدل سازی حوادث و شبیه­سازی آنها می­باشد که با استفاده از آنها امکان پیش­بینی حوادث و بررسی تبعات آنها امکان­پذیر می­گردد چون در بسیاری از موارد رویدادها و اتفاقات, معلول تعامل صدها متغیر و فاکتور می­باشد که بهترین ابزار تحلیل و پیش­بینی ,سیستمهای پردازش تبادلات (TPS) می­باشند که قادرند به صورت خودکار و هوشمندانه هزاران متغیر (علت و معلول) را با هم مقایسه کرده و با محاسبات دقیق یک تصویر و برداشت کلی بدست داده که کمک موثری به تحلیل­گران خواهد بود.

یا بطور مثال سیستمهای هشدار دهنده که بموقع علائم و نشانه­ها و مخاطرات را دریافت و ارزیابی نموده و هشدارهای لازم را می­دهند. GISها می­توانند حاوی میلیون­ها نقشه جغرافیایی در مورد مناطق احتمالی زلزله، سیل، آتشفشان، گردباد و طوفان باشند که بصورت دینامیک دائما در حال ثبت رویدادهای جغرافیایی بوده و ابزار مناسبی برای پیش­بینی هستند و با استفاده از شبیه­سازی بحرانها نشانه­ها و علائم یک بحران وتقعی که قبلا اتفاق افتاده است کدبندی شده، آثار و تبعات بحران شناسایی و در بانک اطلاعاتی ذخیره می­شود و سپس با استفاده از یک مدل الگوریتمی کلیه­ی تغییرها، فرآیندها و عملیات انجام شده بصورت یک سناریوی مجازی مجسم و بازسازی می­شود.

 

 

فرآیند برنامه­ریزی مدیریت بحران و نقش فناوری اطلاعات در آن

1-ایجاد هماهنگی و یکپارچه سازی کلیه سازمانها و نهادهایی که بنحوی از انحاءا در اجرای مدیریت بحران نقش خواهند داشت.

2- جمع­آوری، سازماندهی و تحلیل اطلاعات در مورد سوابق کامل بحرانهای قبلی، تحلیل و ارزیابی بحرانها، تجربیات کسب شده، بررسی و ریسکهای احتمال و شیوه­های مبارزاتی احتمالی، مطالعه شرایط از هر نظر، که ستاد مبارزه با بحران باید اطلاعات خود را در قالب سیستمهای اطلاعاتی منسجم به شکل بانکهای اطلاعاتی یکپارچه و شبکه­ای سازماندهی و ذخیره­سازی ­کند.

در مورد بحرانهایی که احتمال وقوع آنها زیاد است ستاد مبارزه با بحران موظف است با استفاده از  GIS, GPS, ES وOIS کلیه نشانه­ها و علائم اولیه بحرانها را شناسایی، ارزیابی و تجزیه تحلیل نمایند.

3- تعیین و تدوین خط­مشی­ها، استراتژی­ها، برنامه­ها و طرحهای جامع مدیریت بحران

4- سازماندهی و توزیع منابع انسانی و مادی

فرآیند مهار بحران و بازگشت به وضعیت عادی

1-کنترل و نظارت عملیات : با استفاده از ICT و سیستمهای هم­اندیشی از راه دور(Teleconferencing) می­توان از هر نقطه­ای بحران را مدیریت و کنترل نموده و در هر لحظه­ای تصمیمات جدیدی را اتخاذ کرد.

2- پیشگیری از سوء استفاده­های قانونی:

می­توان با استفاده از سیستمهای اطلاعاتی اسناد اداری (DIS) و GIS جلوی این معضل را گرفت.

3- امداد و نجات:

می­توان با استفاده از سیستمهای اطلاعاتی پیشرفته چونTPS ها  کلیه اطلاعات پشتیبانی از مهار بحران را ذخیره و تجزیه و تحلیل نموده و به عنوان چراغ راهنمای امداد رسانی و نجات مورد استفاده قرار گیرند.

مولفه­های سیستمهای سامانه تصمیم­گیری مدیریت بحران

1-زیرساخت ارتباطی مانند ماهواره­ها، شبکه­های اختصاصی مجازی و …

2- پایگاه داده یا سامانه مدیریت پایگاه داده (DBMS)

3- سامانه جمع­آوری و نمایش اطلاعات مثل تلفنهای همراه، رایانه­های جیبی و شخصی

4- سامانه پردازش و یکسان سازی ماننده تکنولوژی XML

 

 

 

 

نقش سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) در مدیریت بحران

برای کنترل بحران و رفع آن نیاز به آمادگی از پیش و الگوی از پیش تعیین شده برای یکپارچگی و گردش اطلاعات، سازماندهی، تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و هماهنگی می‌باشد. نبود این الگو مشکلات پیچیده‌ای را در حین بحران ایجاد می‌نماید. مثلاً یکی از عمده‌ترین شرایط پس از سانحه کمبود اطلاعات و عدم اطمینان از صحت آَنهاست. تلاش برای برقراری آمادگی بهتر و پیش‌گیری از حوادث، از اولویت‌های کارگزاران کمک رسانی و مجریان آن می‌باشد. به همین دلیل، نیاز به اطلاعاتی کامل و بازبینی شده درباره حوادث و تاثیرات انسانی و اقتصادی آن احساس می‌شود. برنامه‌ریزان، سیاست گزاران و کارگزارانی که در امور مربوط به کمک رسانی درگیر هستند، نیاز مبرم به اطلاعات درست و سریع و در عین حال حتی المقدور یکپارچه دارند.

سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) می‌تواند بخش مهمی از چاره سازی برای مسایل مربوط به مدیریت حوادث باشد. اطلاعات یکپارچه، درست و به موقع، مهم‌ترین بخش از هر برنامه مدیریتی مهم و اضطراری موفق می‌باشد. سیستم اطلاعات جغرافیایی این نوع اطلاعات را فراهم می کند. سیستم اطلاعات جغرافیایی می تواند نقش سازنده و مفیدی را در انتقال سریع اطلاعات ایفا کند . تصمیم گیری دقیق و صحیح نیازمند دسترسی هر چه بیشتر به اطلاعات جغرافیایی و آماری است و استفاده صحیح از اطلاعات نیازمند سیستمی است که این مهم را تسهیل نماید. سیستم اطلاعات جغرافیایی پاسخگوی این نیاز است. اطلاعات منتج شده از GIS نقش بسیار مهمی را در مدیریت حوادث و پیش گیری از بحران ایفا می‌کند. کاربرد موثر آن نه تنها به ویژگیهای تکنیکی مربوط می‌شود بلکه تحت تاثیر فاکتورهایی مانند جمع آوری داده‌ها، پردازش و پخش، ایجاد ظرفیت، توسعه نهادی و به اشتراک گذاردن اطلاعات می‌باشد. روش سیستم اطلاعات جغرافیایی عبارت از مجموعه‌ای است كه با‌ بهره‌گیری از امكانات و ابعاد پیشرفته علوم نقشه‌برداری و جغرافیا جهت ذخیره ـ به‌كارگیری و تحویل و ارایه خروجی اطلاعات جغرافیایی، توانایی انسان در دستیابی به اطلاعات مكانی و توصیفی به صورت یکپارچه را افزایش می‌دهد. این سیستم به ما این امكان را می‌دهد كه با بهره‌برداری مناسب، كلیه اطلاعات جغرافیایی را گرد‌آوری سازیم و به كمك رایانه‌ها هرگونه فعالیت بازنگری در اطلاعات و وارد نمودن اصلاحات را میسر می‌سازد.

سیستم اطلاعات جغرافیایی و یکپارچگی اطلاعات در شهرداري مشهد

سازمان فاواي مشهد همگام با پيشرفت روز افزون تكنولوژي ، با اقدامي درخور توجه ،امكانات نرم افزاري و سخت افزاري خودرا كاملا افزايش داده و تجهيزات مورد استفاده خود در بحث سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي را به روز نگه داشته است.

در جهت برنامه ریزی مناسب ، در دسترس بودن اطلاعات، مورد نیاز و ضروری است. اطلاعات نقش مهم و حیاتی را در این فرآیند بازی می کند و با توجه به این نکته که حدود 80 درصد از اطلاعات به دست آمده از محیط زندگی بشر دارای بعد جغرافیایی می‌باشند، GIS یکی از مهم‌ترین بخش های صنعت فناوری اطلاعات می باشد. به دلیل ماهیت کامپیوتری سیستم اطلاعات جغرافیایی می توان حجم اطلاعات بسیار زیادی را در مورد یک نقطه و یا منطقه خاص هم زمان و به صورت یکپارچه ذخیره کرده و در تحلیل ها از آن استفاده کرد. هنگامی که با نقشه های کاغذی کار می کنیم با دو نوع محدودیت مواجه هستیم؛ اول محدودیت سطح کاغذ زیرا کاغذ نقشه نمی تواند از حد معینی بزرگتر شود. بنابراین باید نقشه را در کاغذ های جدا از هم رسم نمود تا با در کنار هم قرار دادن آنها نقشه کامل به دست آید.در حالی که در سیستم کامپیوتری نقشه ها به صورت یکپارچه (Seamless) در اختیار کاربر قرار دارند.

دوم محدودیت رسم اطلاعات بر روی کاغذ، به دلیل کمبود جا ما نمی‌توانیم کلیه اطلاعات مربوط به یک منطقه را بر روی کاغذ درج نماییم، همچنین عوارض را نمی توان از یکدیگر تفکیک نمود، بنابراین مجبوریم نقشه های متفاوتی را از یک منطقه تهیه کنیم. در حالی که در یک سیستم اطلاعات جغرافیایی این محدودیت وجود ندارد و با تغییر در وضعیت نمایش لایه های اطلاعاتی، می توان نقشه های مختلف یک منطقه را مشاهده کرد. GISیکی از کارآمد ترین ابزارها برای تصمیم گیری مدیران است، زیرا به کمک آن به بهترین و گویاترین وجه می توان گزارش های تصویری روشنی از یک محدوده جغرافیایی را در اختیار مدیران قرار داد، تا در تصمیم گیری از آن استفاده نمایند.

امروزه آنچه برای برنامه‌ریزان و مدیران اجرایی ما اهمیت دارد گرد‌آوری و استفاده دقیق و صحیح از اطلاعات است. كسب اطلاعات جغرافیایی به مدیران كمك می‌كند تا با داشتن این اطلاعات برنامه‌ریزی دقیق‌تری را برای طرح‌های خود به‌كاربرند.

استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان یک تکنولوژی مدرن، در اجرای برنامه ها و طرح ها ي شهرداري اهمیت حیاتی دارد. این سیستم‌ها بر مبنای رویکرد به نوع اطلاعات، محل و نحوه ذخیره آن، تقسیم‌بندی شده‌اند. در این میان تنها سیستم‌هایی نیازهای مدیران و کارشناسان را در سطح مطلوب پاسخگو هستند که بتوانند اطلاعات جغرافیایی را، به همراه سایر اطلاعات توصیفی در قالب نقشه‌ای رقومی، به صورت یک‌پارچه در اختیار قرار دهند. یکپارچگی اطلاعات بدین معنی است که با استفاده از یک یا چند پایگاه داده، چندین جدول اطلاعاتی و لایه‌های متعدد، بتوان اطلاعات را بر روی یک نقشه کامل مشاهده نمود. بنابراین از میان سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی(GIS)، سیستمی مطلوب است که بتواند بیشترین حجم اطلاعات را به صورت یک‌پارچه با حفظ شاخص‌های سه گانه سرعت، دقت و انعطاف‌پذیری در اختیار مدیران قرار دهد. سیستم اطلاعات جغرافیایی محیطی ایده آل برای برنامه ریزی است. این سیستم می‌تواند چهار چوبی مناسب برای ساماندهی داده‌ها و اطلاعات مختلفی باشد که به نحوی به مدیریت مربوط می‌شود. سیستم اطلاعات جغرافیایی از طریق متمرکز و یکپارچه کردن اطلاعات، گزارش گیری های مختلف و متنوعی را در کوتاه ترین زمان ممکن می سازد.

 

سیستم اطلاعات جغرافیایی شهرداري و مدیریت بحران

سیستم اطلاعات جغرافیایی نگهداری و حفظ رکوردهای اطلاعاتی را تسهیل و فعالیت های در جریان را که از مهمترین امور مدیریت بحران می باشد آسان تر می کند. امروزه تصمیم گیری درست بر مبنای یک برنامه اصولی حاصلی از آنالیزداده هاست. اطلا‌عات و یکپارچگی آن، زمان و سرعت متغیرهای اصلی آنالیز داده ها می باشند. یکی از مهمترین روش های بهینه کردن این متغیرها، آنالیز داده ها با استفاده از GIS است.

معمولا مراحل زمانی بحران را به سه مرحله قبل، حین و پس از بحران تقسیم بندی می¬کنند. همچنین در تعریف مدیریت بحران گفته شد که به مجموعه اقدام هایی اطلاق می شود که قبل از وقوع، در حین وقوع و بعد از وقوع سانحه، جهت کاهش هر چه بیشتر آثار و عوارض آن انجام می گیرد. متاسفانه در برخی از کشورها نظیر کشور ما مدیریت بحران تنها پس از وقوع بحران اعمال می‌گردد. با اینکه احساس نیاز به آمادگی از پیش برای مقابله با بحران وجود دارد، ولی عملاً تمام تصمیمات همزمان با وقوع صورت می‌گیرد. در مرحله پیش از بحران که مرحله آماده سازی است به نظر می رسد تهیه نقشه برای آمادگی، پاسخگویی و عادی سازی در وضعیت بحران ارزش دارد و وجود یک سیستم اطلاعاتی مناسب در این راستا ضروری است.

یکی از مهمترین اقدامات در مرحله آمادگی پیش از بحران تهیه نقشه های آسیب پذیری شهرمشهد است با استفاده از اطلاعاتی مانند:

• محل گسلها و حریم آنها
• شناسایی ساختمان های مقاوم در برابر زلزله در سطح شهر
• مراکز تجمع جمعیت در ساعات مختلف شبانه روز
• نقشه تراکم ساختمانها
• نقشه راه های ارتباطی شهر
• شناسایی مکانهایی که در صورت وقوع حادثه ای شدید امکان وقوع حوادث ثانویه در آن موجود است
• مکان پلها، کانال های آب و فاضلاب
• مخازن گاز و نفت
• مکانهایی که احتمال آتش سوزیهای بزرگ وجود دارد.
• وضعیت بیمارستانهای شهر
• نقشه محل ایستگاه های آتش نشانی، محل استقرار نیروهای انتظامی
• بررسی ظرفیت و توان مناطق اطراف و شهرهای نزدیک جهت پشتیبانی در امداد و نجات، درمان و اسکان موقت نواحی پر تراکم جمعیت
• تهیه نقشه هایی که در آن اماکنی را که احتمال وقوع بحران های طبیعی در آنها بشتر است مشخص می کند.

این نوع اطلاعات زمانی از بازدهی بالایی برخوردار خواهند بود، که 1) به صورت شبکه ای منسجم و یکپارچه درآیند و 2) درست و به موقع استفاده شوند. سیستم اطلاعات جغرافیایی این امکان را فراهم می آورد که اطلاعاتی از این دست به صورت همزمان و یکپارچه قابل مشاهده و تحلیل شوند. در حالت عادی ما اطلاعات را به صورت جداگانه و در نقشه های مجزا خواهیم داشت و این قابلیت که اطلاعات و پایگاه داده ای آنها را در یکجا و بر روی یک نقشه داشته باشیم وجود ندارد. سیستم اطلاعات جغرافیایی چنین امکانی را برای مدیران و تصمیم گیران فراهم می کند که اطلاعات ضروری و حیاتی در جهت مدیریت بحران را به صورت یکپارچه داشته باشند. از مزیت‌های مهم استفاده از GIS دسترسی یکپارچه و هم زمان به تمامی اطلاعات مکانی و آماری در محدوده مورد نظر می‌باشد. مثلاً می توان محل گسلها و حریم آنها را در کنار موقعیت ساختمان های مقاوم به طور همزمان ارزیابی و تحلیل کرد. نیازی نیست تا برای هر کدام، یک نقشه خاص و مجزا طراحی و پیاده کرد. در نتیجه از تعدد نقشه‌ها و داده‌ها که خود باعث پراکندگی اطلاعات می‌شود جلوگیری می‌شود. تحلیل، ارزیابی و مدیریت صحیح و موثر در مرحله پیش از بحران مستلزم به کار گیری سیستمی است که اطلاعات مورد نیاز و مربوط به پیش از بحران را به صورت یکپارچه در اختیار مدیران قرار دهد.

وجود یک شبکه منسجم اطلاعات كه در حال حاضر در سازمان فاواي مشهد موجود است  چنین ویژگی هایی را دارا مي باشد:

• هماهنگی در فعالیت ها بین مراکز
• یکپارچه بودن نقشه
• به روز بودن Online نقشه
• امکان برقراری شبکه در هنگام بحران
• پشتیبانی اطلاعات از بین رفته

تجربه استفاده از GIS در مدیریت بحران و حوادث طبیعی

نقشه برداری، تحلیل های سیستم اطلاعات جغرافیایی و خدمات تحت وب، به توسعه روز افزون هلال احمر کمک کرده است.

حلال احمر به منظور کمک به برنامه‌ها و تلاش‌هایش در راستای طرح هاي زمستاني برف و كولاك در جاده هاي كوهستاني استان از  GISاستفاده کرده است. نقشه برداری کامپیوتری، تحلیل فضایی و خدمات GIS تحت وب به این کمک کرد تا انجمن‌ها، امکانات مربوط به خوراک، پوشاک، پناهگاه و دیگر خدمات ضروری را برای افراد فراهم کند. تکنولوژی GIS کمک کرد تا کارمندان ارشد در مرکز فرماندهی در راستای ایجاد پناهگاه‌ها، تهیه خانه‌های موقت، برنامه‌ریزی حمایت‌های عاطفی و یا تهیه مواد غذایی حمایت شوند. هلال احمر، به منظور فراهم آوردن اطلاعات برای مدیران اجرایی که از نقشه ها برای گرفتن تصمیم‌های بهتر و موثرتر استفاده می‌کنند، از GIS کمک گرفته است. نوع فعالیت هایی که در هلال احمر انجام میشود، بدون وجود چنین تکنولوژی، بسیار کند و آهسته پیش می‌رفت . نوع نقشه برداری و تحلیل هایی که انجام می‌شود می‌تواند بر اساس نیازها و درخواستها هدفمند شود. در حال حاضر هلال احمر، به خاطر وجود تکنولوژی GIS پاسخگوتر و موثرتر شده است. سیستم اطلاعات جغرافیایی میتواند منابع خود را به منظور کمک به تولید نقشه ها و اطلاعات درباره نواحی بادگیر، مناطق تخریب شده، جمعیت ساکن، زیر سازی شهری، خیابانها و….افزایش دهد.
این اطلاعات یکپارچه برای مدیران هلال احمر ، که تصمیمات و برنامه ریزی ها را اتخاذ می کنند فراهم شده است. از طریق تکنولوژی GIS این امکان برای آژانس های کمک رسانی بوجود می آید که به افراد نیازمند در سریع ترین حالت ممکن دسترسی پیدا کنند.

در فقدان یک تکنولوژی موثر و کارآمد، پروسه نجات و تخلیه با مشکلات زیادی رو به رو می شود. در این صورت تنها راه ممکن برای تیم ها، گرفتن کمک از افراد محلی داوطلب است که در جریان عملیات نجات حضور دارند. تیم های نجات از این افراد محلی در وسایل نقلیه، قایق ها و هلیکوپترها به منظور جستجوی افراد و نجات آنها استفاده می کنند. با پیشرفت در حوزه تکنولوژی، انجام چنین عملیاتی به شکل تاثیر گذار آسان تر شده است. تکنیک های در دسترسی وجود دارند مانند دریافت از راه دور از طریق GIS که مناطقی را که مستعد بحران هستند مشخص ساخته، آنها را بر اساس میزان خطر و جمعیت و مال و املاک موجود در معرض خطر منطقه بندی می کنند. این نوع ابزار از آنجا که دسترسی لحظه به لحظه به اطلاعات ضروری و مورد نیاز برای تصمیم های مدیریتی فراهم می کند، در مدیریت بحران ها بسیار سودمند است.

 

 

 

معرفی نرم­افزارهای سیستمهای مدیریت بحران مورد استفاده

• CAMEO

مدیران بحران می توانند از این نرم افزار برای دسترسی، ذخیره و ارزیابی اطلاعاتی که برای تهیه برنامه های مدیریت بحران از اهمیت کلیدی برخوردارند استفاده نمایند. این نرم افزار همچنین برای ارزیابی میزان تطابق فعالیتها با مقررات زیست محیطی مربوط به نگهداری و استفاده از مواد شیمیایی استفاده می شود. CAMEO را می توان همچنین با نرم افزارهای دیگر مانند نرم افزار LandView برای نمایش همزمان داده های محیطی و اطلاعات اقتصادی و اجتماعی برای ارزیابی اثرات اقتصادی و اجتماعی سوانح و مخاطرات مرتبط با فعالیتهای شیمیایی بکار گرفت.

سیستم CAMEO دارای یک بانک اطلاعات شیمایی و روشی برای مدیریت داده ها، مدل جریان هوا و سیستم تهیه نقشه است. این نرم افزار برای انواع سیستمهای عامل بطور رایگان در دسترس است.

کار تهیه این نرم افزار از سال 1988 شروع گردید و هدف اصلی آن کمک به سازمانهای واکنش به بحرانهای مرتبط با مواد شیمایی است. طراحان این نرم افزار بر این باور بوده اند که واکنش به موقع و سریع به بحرانهای شیمایی به دلیل فقدان اطلاعات کافی در مورد مواد منتر شده در فضا و اثرات آنها غالبا دچار مشکل و وقفه می شوند. این نرم افزار اطلاعات مورد نیاز و ابزارهای لازم برای بررسی آنها را در اختیار مدیران و دست اندرکاران مدیریت این بحرانها قرار می دهد.

این نرم افزار توسط سازمانهای آتش نشانی، ادارات مدیریت بحران شهرها، مناطق و وزارتخانه ها و سازمانهای و شرکتهای بزرگ، مدارس و دانشگاهها و نیروهای انتظامی قابل استفاده است.

نرم افزار CAMEO متشکل از سه نرم افزار فرعی است که عبارتند از:

• CAMEO
• MARPLOT
• ALOHA
• CAMEO بخش مدیریت اطلاعات و داده های نرم افزار است که شامل اطلاعاتی در مورد 6000 نوع ماده شیمایی خطرناک است. این بانک اطلاعاتی دارای موتور جستجوگر قوی است که امکان جستجوی سریع در داده ها را می دهد. تمامی اطلاعات مربوط به این مواد در این بانک اطلاعاتی وجود دارند.
• MARPLOT سیستم تهیه نقشه این نرم افزار است. این بخش از نرم افزار به کابران امکان مشاهده اطلاعات و نقشه های مربوطه را می دهد. منطقه ای که توسط مواد شیمایی مورد آلودگی قرار گرفته اند با استفاده از قابلیتهای مربوطه نمایش داده می شوند.
• ALOHA قسمت تحلیل انتشار مواد است که با استفاده از اطلاعات جوی نحوه انتشار مواد شیمیی در فضا را بررسی و تحلیل می نماید.
• نرم­افزار SAHANA

این نرم­افزار تحت وب طراحی شده است و هدف آن ارایه امکانات اطلاعاتی به مدیران بحران در سطوح و فعالیتهای مختلف است تا به کمک آن بتوان بخشی از مسائل مربوط به عدم هماهنگی هایی که در هنگام بحران وجود دارد را حل نمود. مهمترین مواردی که در این نرم­افزار سیستم اطلاعاتی می­توان یافت مربوط به :

مدیریت مفقودین، مجروحین، آسیب دیدگان، افراد داوطلب، اسکان­های موقت، کمکهای مردمی و مانند آنها.

• نرم افزار E-team

ساختار این نرم افزار بر مبنای فازهای چهارگانه مدیریت بحران است و امکان مدیریت و برنامه­ریزی کلیه فازها را فراهم می­نماید.

• قبل از وقوع بحران: برنامه­های آمادگی و پیشگیری و تنظیم اطلاعات و تمرین­ها
• هنگام وقوع بحران: مقابله و مدیریت از نظر آگاهی از شرایط موجود، دسترسی و جمع­آوری اطلاعات کلیدی، ارزیابی خسارات و تلفات، اطلاع­رسانی و فراخوانی نیروهای انسانی مورد نیاز.
• بازسازی
• بازگشت به حالت عادی

ابزارهای موجود این نرم­افزار: گزارش و ردگیری سوانح، گزارش وضعیت لحظه به لحظه سانحه، مرکز اطلاع رسانی و مخابرات، مدیریت منابع و امکانات، برنامه­ریزی، گزارش­گیری در مورد زیرساختهای حیاتی، مدیریت نیروی انسانی , جمع­آوری و توزیع اطلاعات حساس، مدیریت بازسازی.

 

 

 

 

 

 

 

 

سامانه مدیریت بحران و ارزیابی خسارت زلزله شهرداری مشهد (Damage Estimation System-DES)

اين سامانه شامل نرم افزار تخمين خسارت و سخت افزار پردازش كننده شتاب هاي زلزله بمنظور تشخيص زلزله و در صورت نياز تخمين خسارات وارده به محيط مصنوع ميباشد .كار اين سيستم دريافت داده هاي شتاب نگاري و انجام محاسبات تخمين خسارت و تلفات در صورت تشخيص زلزله و اعلام هشدارهاي لازم در قالب گزارشها، نقشه ها و پيام هاي هشداري پس از وقوع زلزله مي باشد.

نماي كلي سامانه تخمين سريع خسارات و تلفات (TEDES) در شكل زير نمايش داده شده است. همانگونه كه مشاهده مي شود دو بخش مهمي كه در تعامل با سامانه تخمين خسارات (DES)، عبارتند از:

لف)شبكه شتاب نگاري كه سيستم از آن شتا بهاي ثبت شده توسط شتاب نگارها را دريافت ميكند

ب) شبكه داخلي سازمان مديريت بحران كه برخي اطلاعات را بر روي آن ارسال مي كند. همچنين برخي ابزارهاي خروجي كه اطلاعات به صورت مستقيم بر روي آنها ارسال مي شود.

شتاب نگاري هاي داده (Seismograph Network System – SNS)

جهت عملكرد سيستم ابتدايي ترين نياز آن دسترسي به اطلاعات شتاب نگاري ميباشد.اين اطلاعات توسط 10 ايستگاه شتاب نگاري كه در سطح مناطق شهر  گسترده اند تامين مي گردد. بعلت اينكه توابع استفاده شده در اين نرم افزارجهت تخمين خسارت و تلفات، از حداكثر شتاب زمين (PGA) بعنوان ورودي استفاده ميكنند، لذا اين فاكتور به عنوان داده ورودي به نرم افزار ارسال ميشود. البته به همراه PGA فاكتورهاي ديگري نيز جهت كنترل صحت اطلاعات و عملكرد صحيح دستگاههاي شتابنگاري ارسال ميشود كه چون در اينجا موضوع بحث نيست از ذكر آنها صرفنظر ميشود.

داخلي شبكه سازمان:(TDMMO Private Network – TPN)

شبكه داخلي TDMMO شامل مجموعه سخت افزارها و نرم افزارها و دستگاه هايي است كه در داخل سازمان مديريت بحران و به ويژه مركز پايش و پردازش اطلاعات موجود بوده و وظيفه آن بهره برداري از اطلاعات، مديريت آنها و انجام پردازش هاي دستي بر روي داده هاي تهيه شده در بخش هاي مختلف شبكه و بويژه سامانه تخمين سريع خسارات و تلفات است.

دستگاههاي خروجي مستقيم

برخي از دستگاه هاي خروجي ميباشند كه در شبكه اختصاصي سازمان مديريت بحران قرار نگرفته اند و به صورت مستقيم با سيستم تخمين خسارات در ارتباط هستند .مانندSMS server, E-mail server

نرم افزار تخمين خسارت زلزله

اين نرم افزار كار دريافت دادههاي شتاب نگاري و تشخيص وقوع زلزله و محاسبه خسارات و تلفات را برعهده دارد.

به علاوه اين سيستم ميبايست پس از محاسبه خسارات و تلفات زلزله آنها را به صورت جداول، نقشهها و گزارشهايي به داخل شبكه TDMMO و يا دستگاههاي نمايش اطلاعات خروجي ارسال نمايد.

قابليتهاي نرم افزار

• دريافت و ثبت و نمايش برخط شتاب نگاشت هاي دستگاه هاي لرزه نگار
• تحليل شتابهاي دريافتي به منظور تشخيص وقوع زلزله
• ترسيم نقشه ايستگاه هاي تحريك شده در هنگام وقوع زلزله
• ايجاد نقشه پهنه بندي شتاب بر اساس يك الگوريتم
• توليد و ارائه انواع گزارش ها و جداول خسارات و تلفات مطابق با آخرين نيازهاي اعلان شده
• ارسال اخطار از طريق پيامك، نمابر، نمايشگرهاي شهري، چاپگر و پست الكترونيک
• پيكربندي پارامترهاي زمان اجراي سيستم
• پيكربندي داده هاي ساختماني و امكان خواندن آنها از فايل
• قابليت محاسبه تلفات انساني در سطوح مختلف
• تهيه و بارگذاري نقشه هاي با فرمت Shape file بر روي سرور سازمان
• قابليت استفاده از داده هاي شتابنگاري تركيب نشده
• قابليت سيستم براي شناسايي زلزله بر مبناي خسارت
• قابليت استفاده بصورت كنترل دستي براي استفاده هاي تحقيقاتي و يا موازي در كامپيوترهاي ثانوي
• ابزار كنترل سلامت شبكه شتاب نگاري و ارسال كدهاي خطا
• توسعه چند الگوريتم متفاوت درونيابي – برونيابي و اعمال آن در نرم افزارü
• توسعه مدل با قابليت انتخاب بين دو زبان فارسي و انگليسي بعنوان زبان محاوره اي سيستم منوها، هشدارها و گزارشات خروجي
• در نظر گرفتن امكان بكارگيري سيستم سخت افزاري جايگزين در شرايط خرابي و سخت افزار حامل سيستم با سخت افزار (Replication) تداوم ارتباط و همگون سازي جايگزين
• كنترل دائمي ارتباط مولفه هاي مختلف سيستم با يكديگر و داراي ثبات كافي از نظر بهره برداري و قابليت اعتماد
• تهيه (Log File) از تغييرات در كنترلهاي حاكم بر عملكرد سيستم و ذخيره سازي آنها
• امكانات ايجاد دسترسي امن به داده ها و كنترل سيستم از طريق سه سطح اولويت مدير سيستم، مدير فني و كاربر

ابزار شبيه ساز نرم افزار تخمين خسارات  (Simulator)

به منظور تست سامانه تشخيص و تخمين خسارات و با استفاده از شبيه ساز زلزله مي توان يك زلزله فرضي را در نقطه اي از يك نقشه توليد كرده و شتاب هاي حاصله را در محل شتابنگارهاي فرضي را به صورت بلادرنگ ايجاد نمود .اين شتاب ها كه در بازه هاي زماني مشخص -هر يك ثانيه- توليد ميشوند در بانك اطلاعاتي ذخيره مي شوند. طريقه و فرمت توليد و ذخيره سازي اين شتاب هاي دريافتي دقيقاً مشابه داده هاي توليدي شتاب نگارهاي واقعي مي باشد. سامانه تشخيص و تخمين خسارات شهر مشهد با استفاده از اطلاعات توليد شده توسط شبيه ساز اقدام به تست وضعيت مي نمايد و در صورت تشخيص وقوع زلزله اقدام به تخمين خسارت بر اساس مقدار شتاب هاي فرضي وارده به شتاب نگارها كه حاصل زلزله فرضي مي باشند، مي نمايد.

 

قابليت هاي برنامه شبيه ساز به قرار زير مي باشد:

• شبيه سازي وقوع يك زلزله
• شبيه سازي خرابي ايستگاه ها
• شبيه سازي وضعيت Clipping ايستگاهها
• شبيه سازي عدم ارسال داده توسط ايستگاهها
• شبيه سازي تاخير در دريافت ركوردهاي گزارش شده توسط ايستگاه هاي شتابنگاري
• واردكردن دستي حداكثر شتاب براي هر ايستگاه
• اعمال يك زلزله از قبل تعريف نشده

 

خروجي هاي نرم افزار

خروجي هاي متنوع وكابردي زيادي براي نرم افزار تعريف شده است. اين خروجي ها شامل اطلاعات نمايش داده شده روي نمايشگرها، اطلاعات فرستاده شده توسط نمابر و پست الكترونيك، اطلاعات چاپ شده و پيامكهاي ارسال شده است. انواع داده هاي نمايش داده شده توسط نرم افزار به شرح زير است:

• نمودار تخمين درصد ساختمانها با خسارت سنگين در هر منطقه
• نمودار تخمين درصد ساختمانها با خسارت متوسط در هر منطقه
• نمودار تخمين درصد ساختمانها با خسارت كم در هر منطقه
• نمودار تخمين افراد زخمي در هر منطقه
• نمودار تخمين افراد كشته شده در هر منطقه
• نقشه تخمين درصد ساختمانها با خسارت سنگين براي زونهاي آماري
• نقشه تخمين درصد ساختمانها با خسارت متوسط براي زونهاي آماري
• نقشه تخمين درصد ساختمانها با خسارت كم براي زونهاي آماري
• نقشه تخمين درصد ساختمانها با خسارت سنگين در هر منطقه
• نقشه تخمين درصد ساختمانها با خسارت متوسط در هر منطقه نقشه تخمين درصد ساختمانها با خسارت كم در هر منطقه
• نقشه تخمين افراد زخمي براي زونهاي آماري
• نقشه تخمين افراد كشته شده براي زونهاي آماري
• نقشه تخمين تعداد افراد بي خانمان براي زونهاي آماری
• نقشه تخمين افراد زخمي در هر منطقه براي زونهاي آماري
• نقشه تخمين افراد كشته شده در هر منطقه
• نقشه تخمين تعداد افراد بي خانمان در هر منطقه
• نقشه تخمين توزيع شتاب بيشينه براي زونهاي آماري
• نقشه تخمين توزيع ميانگين شتاب براي زونها آماري
• جدول تخمين كلي خسارت براي زونهاي آماري
• جدول تخمين ساختمان با خسارت سنگين در هر منطقه
• جدول تخمين ساختمان با خسارت متوسط در هر منطقه
• جدول تخمين ساختمان با خسارت كم در هر منطقه
• جدول تخمين افراد آسيب ديده در هر منطقه
• جدول تخمين تلفات در هر منطقه
• جدول تخمين افراد بي خانمان در هر منطقه

 

 

 

 

 

جمع­بندی و پیشنهادات:

لارم به ذکر است که IT در تمام قسمتهای مرتبط با بحران کاملا دخیل است به عنوان مثال در قسمت پزشکی ، دانشگاه علوم پزشکی مشهد خود دارای یک سیستم مدیریت بحران است که با توجه به بحث ،ما وارد قسمتهای آن نشدیم . بانک اطلاعات پزشکان در هنگام بروز بحران یکی از اساسی ترین کارهایی است که انجام شده است. واضح است که در تمام سازمانهای درگیر با بحران ، IT نقش اصلی را در حال حاضر ایفا می کند.و بدون کمک گرفتن از این دانش ، عملا مقابله با بحران امکان پذیر نیست.

لزوم آموزش کامل به افرادی که مرتبط با IT هستند ، باید به صورت مداوم در دستور کار مدیران قرار گیرد.

باتوجه به مطالب فوق ملاحظه شد که سیستمهای اطلاعاتی و ارتباطی به چه میزان می توانند در کلیه­ی مراحل فرایند مدیریت بحران نقش سازنده ایفا نماید بر این اساس پیشنهادات ذیل ارائه می­گردد:

1-توسعه زیرساختهای ارتباطی استانها به روشهای گوناگون و متنوع اعم از ماهواره ها,فیبر نوری ,فرکانسهای رادیویی

2- تهیه سیستمها و بانکهای اطلاعاتی جامع , یکپارچه ,بهنگام و دقیق از کلیه موارد و مسائل با ستاد مدیریت بحران استانها و کشور

3- راه­اندازی مراکز امن داده  در چندین منطقه از کشور و نگهداری اطلاعات مهم مردم استانهای کشور در این مراکزبصورت دیجیتالی

4- ایجاد اتاق مدیریت بحران بصورت کاملا مکانیزه و امن و چند رسانه ای با امکانات ارتباطی مختلف در استانها

5- تهیه و تولید نرم­افزارهای کاربردی مرتبط با سیستم مدیریت بحران که در قبل به آن اشاره گردید.

6- تدوین دوره­­های آموزش عمومی و تخصصی ویژه اعضای ستاد مدیریت بحران استانها، دستگاههای اجرایی مرتبط و اقشار مختلف مردم جهت استفاده ازنرم­افزارها, سخت افزارهای آموزشی مرتبط

7- تهیه و تولید بازیهای رایانه­ای مرتبط با بحرانهای مختلف به شکل بومی شده و در سطوح متفاوت و در اختیار گذاشتن آنها در بین دانش­آموزان، دانشجویان، مدیران و …

8- تهیه نرم­افزارهای شبیه­سازی بحرانها و انجام مانورهای مرتبط با آنها جهت آمادگی مبارزه با بحران

9- تهیه چک لیستهای جامع و دقیق و منطبق بر استانداردهای جهانی  برای فازهای 4 گانه بحران

10- سازماندهی نیروی انسانی و امکانات بصورت چند لایه ای و شناور برای سناریوهای مختلف مدیریت بحران

11- تهیه نقشه ها و عکسهای دقیق مکانی و بروز رسانی مستمر آنها در کلیه نقاط شهری و روستایی کشور

12- تدوین طرح جامع مدیریت بحران کشور و بروز رسانی سالانه آن

13- تهیه و تدوین پیش نویس پیامهای مهم مدیرت بحران و چارچوبهای اطلاع رسانی آنها در وب سایتها و رسانه های از قبل تهیه شده و اقدام اتوماتیک آن در زمانها یخص مراحل مدیریت بحران

14- راه اندازی یک پایگاه اطلاع رسانی متمرکز , بهنگام و جامع جهت اطلاع رسانی و مدیریت بحران با سطوح دسترسی های مختلف به عنوان درگاه یا پرتال مدیریت بحران

 

 

 

منابع

سازمان فاوای مشهد

بيروديان،نادر.1385. مديريت بحران:اصول ايمني در حوادث غيره منتظره .مشهد:جهاددانشگاهي مشهد.

سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر مشهد

عبدالهي، مجيد .1380.مديريت بحران در نواحي شهري (زلزله و سيل). تهران  :  سازمان شهرداريهاي كشور

آبسالان – علی ، کنگی – عباس سامانه مدیریت بحران شهر هوشمند مشهد

www.fava.mashhad.ir

www.havades.khorasan.ir

www.mdmd.mashhad.ir