پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
تک نگاری
تک نگاری توصیفی است ژرف و دقیق از یک شخص (بیوگرافی) یا یک واحد اجتماعی مانند: خانواده ، طایفه ، یا قبیله ، قشر اجتماعی ، یا یک روستا یا یک واحد اجتماعی مشابه دیگر که جنبه‌های مختلف آن را در بر می‌گیرد. تک نگاری بر اساس مشاهده مستقیم و عینی استوار است. محقق با شرکت فعال در زندگی مردم جامعه مورد بررسی ، معاشرت با آنها و بکار بردن فنون مصاحبه و پرسشنامه ، وقایع و امور اجتماعی را از نزدیک مشاهده ، مطالعه و توصیف می‌کند.
ریشه لغوی تک نگاری
واژه منوگرافی از دو جز (monos) یعنی واحد ، یکتا ، تک و (Graphos) یعنی تصویر ، توصیف و نگارش ترکیب می‌شود، و در مجموع به معنی توصیف ، تصویر یا نگارش یک واحد است. در ترجمه فارسی معادل این واژه تک نگاری انتخاب شده است. در واقع تک نگاری یک شیوه تحقیق جامعه شناسی است و محقق با بکار بردن این شیوه ، پدیده‌های اجتماعی جامعه‌های کوچک را بطور ژرف و دقیق و همه جانبه مورد بررسی قرار می‌دهد.
نگاه اجمالی
مطالعات روستایی اعم از کاربردی یا دانشگاهی که صرفا جنبه نظری دارد بطور عمده با دو شیوه علمی انجام می‌پذیرد، یکی مطالعات پهنانگر (Extensive) که در مورد مسایل معینی و در سطح وسیعی صورت می‌گیرد. در این نوع مطالعات به علت وسعت جامعه ، که بررسی آن هزینه زیادی را در بر دارد از روش‌های آماری استفاده می‌شود. به این ترتیب که از کل دهات یک منطقه تعدادی ده براساس نمونه گیری انتخاب می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نوع دوم مطالعات ژرفانگر (Intensive) است. اگر موضوع مطالعه مستلزم دقت و عمق بیشتری باشد، حوزه آن محدود خواهد بود. در این صورت تحقیق منحصرا به یک موضوع یا یک اجتماع کوچک و محدود از نوع روستا اختصاص پیدا می‌کند. این نوع مطالعات که با شیوه ژرفایی انجام می‌گیرد، تک نگاری یا منوگرافی نامیده می‌شود.
تاریخچه تک نگاری
تحقیق به شیوه تک نگاری را نخستین بار فردریک لوپله (F . Leplay) در توصیف زندگی کارگران بکار برده است. از نظر لوپله خانواده واحد اولیه و اساسی برای مطالعات جامعه شناسی است. وی طی مسافرتهای متعدد خود تعداد 36 خانواده کارگر اروپایی را مورد بررسی قرار داد و نتایج بررسی‌های خود را به صورت کتابی زیر عنوان کاگران اروپایی به سال 1855 منتشر کرد. لوپله با کاربرد این روش در تحقیقات اجتماعی خدمت گرانبهایی به دانش جامعه شناسی کرده است. روش او بعدها بوسیله دیگر محققان تکمیل شد و در زمینه شناخت جوامع روستایی بکار رفت.
سیر تحولی و رشد
تک نگاری نه تنها جنبه‌های گوناگون حیات اجتماعی از جغرافیا گرفته تا ساختارهای اقتصادی فرهنگی ، خانوادگی ، ارزش‌ها ، نهادها ، هنجارهای اجتماعی و ویژگی‌های مختلف دیگر یک واحد اجتماعی را به نحو دقیق تصویر می‌کند. سابقا تک نگاری آنتی‌تز آماری تلقی می‌شد، اما امروز به عنوان شیوه خاصی برای تنظیم اطلاعات مربوط به یک واحد اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد. رفته رفته ، تک نگاری به عنوان یک شیوه تحقیق راه خود را ادامه می‌دهد، تا اینکه نخستین مطالعات روستایی به شیوه تک نگاری در آمریکا در دهه دوم قرن بیستم انجام گرفت. از جمله محققانی که در تحقیقات روستایی از این شیوه استفاده کرده‌اند یک مرد روحانی به نام ویلسن (W.H.Wilson) بود که شانزده بررسی درباره جوامع محلی روستایی و موسسات مذهبی آنها به انجام رسانده است.
در ایران بررسی‌های روستایی به شیوه علمی دیر زمانی نیست که آغاز شده است. با گسترش مطالعات روستایی ، تک نگاری روستایی که یکی از شیوه‌های ثمربخش تحقیقات روستایی است رواج و عمومیت یافته است. در آغاز ، مطالعه درباره روستا عمدتا جنبه‌های فرهنگی را دربر می‌گرفت، و تک نگاران بیشتر به شرح مسایل فرهنگی ، آداب و رسوم ، عادات و شیوه‌های زندگی و سکونت مردمان روستایی می‌پرداختند و کمتر به شناخت ساختارهای اقتصادی – اجتماعی –قشربندی جامعه ، نهادها ، ارزش‌های اجتماعی و روابط میان عناصر ساختی جامعه توجه داشتند. با تاسیس بخش تحقیقات روستایی در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران مطالعات روستایی اهمیت پیدا کرد.
مطالعه روستا به شیوه تک نگاری
مرحله اول به دو شکل زیر انجام می‌گیرد
مطالعه اسناد و مدارک و شناسایی محیط جغرافیایی روستا یا ناحیه ای که روستای مورد بررسی جزء آن است. مشاهده کلی روستا ، تماس با مردم بطور تصادفی ، ارتباط با رهبران و شخصیتهای روستا (کدخدا ، ریش سفید ، رئیس شورای روستا ، مدیرعامل شرکت تعاونی و موسسه‌های دیگر) پس از این مرحله است که می‌توان فرضیه‌های مورد نظر را منظم و حدود موضوع مطالعه را مشخص کرد. اگر ارتباط و تماس محقق با اجتماع روستا در مرحله اول به مشاهده کلی منجر می‌شود، مرحله دوم به تحلیل این مشاهده اختصاص پیدا می‌کند.
این مرحله بسیار طولانی است، و در واقع کلید مطالعه برروی زمین است. محقق براساس طرحی که در زیر ارائه خواهد شد، جنبه‌های مختلف زندگی مردم روستا را بطور جداگانه مورد مطالعه قرار می‌دهد، و اطلاعات را جمع آوری می‌کند، اما این طرح دستورالعمل قاطعی نیست که نتوان از چارچوب آن خارج شد، بلکه بیشتر برای به خاطر آوردن مسایلی است که مورد بررسی قرار می‌گیرند و اغلب به تناسب وضعیت های خاص هر روستا تغییر می‌کند.
در این مرحله ، محقق از تکنیک مصاحبه و پرسشنامه استفاده می‌کند. مصاحبه به دو طریق گروهی و فردی انجام می‌گیرد. مصاحبه گروهی از افراد مطلع ، ریش سفیدان ، و رهبران روستایی به عمل می‌آید. در مصاحبه فردی که همراه با پرسشنامه است، از رئیس و اعضای خانواده پرسش می‌شود و پاسخ‌ها و اطلاعات مورد نظر در پرسشنامه ثبت می‌شود.
در مرحله سوم ، کلیه اطلاعات جمع آوری شده در مرحله دوم ، و همچنین داده‌های پرسشنامه طبقه بندی می‌شود، و با استفاده از مشاهدات و تاثرات ذهنی ، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و گزارش نهایی تهیه می‌شود.