هزینه های سفارش کار

هزینه های سفارش کار

سیستم هزینه های سفارش کار در شرکت هایی مورد استفاده قرار می گیرد که هر محصول مشابه به طور اساسی با هم تفاوت داشته و بر طبق مشخصات دریافتی از مشتریان یا دستور ساخت تولید شود .یک سفارش ممکن است برای یک واحد محصول مانند ساخت یک پل یا یک گروه محصول مشابه مانند ساخت 200عدد از یک صندلی باشد ،شرکت هایی که از سیستم هزینه یابی سفارش کار استفاده می کنند عبارتند از :

شرکت های پیمانکاری ،کشتی سازی ،هواپیما سازی ،تولید اثاثیه و چاپخانه ها.از شرکت هایی که دارای محصولات مختلف می باشند و تولید آنها به شکل چرخه محصول مشابه و متناوب صورت می گیرد می توان از سیستم هزینه یابی سفارش کار استفاده نمود.به طور کل در یک کارخانه تولید اثاثه ممکن است در مدت یک ماه در ده روز اول 500عدد صندلی در ده روز دوم ماه 300عدد میز و در ده روز سوم ماه 250دست مبل راحتی تولید نمود .در چنین شرایطی هر گروه محصول مشابه را می توان به عنوان یک سفارش تلقی نمود .در سیستم هزینه یابی سفارش کار هزینه های تولید(مواد مستقیم ،کار مستقیم و سربار کارخانه) هر سفارش تعیین گردد.

در شکل زیر سیستم هزینه یابی سفارش کار را نشان می دهد .میانگین قیمت تمام شده یک واحد هر سفارش به قرار زیر محاسبه گردیده:

 

 

قیمت تمام شده هر سفارش = میانگین قیمت تمام شده بایک واحد هرسفارش

تعداد سفارش

سیستم هزینه یابی مرحله ای:

هزینه یابی مرحله ای سیستمی است ،برای اندازه گیری و گزارش قیمت تمام شده محصولات مشابهی که تولید آنها یک سری عملیات تولیدی یکنواختی به صورت انبوه و پیوسته صورت می گیرد.،مانند دایره تراشکاری یا مونتاژ ،معمولاً یک واحد محصول از دو یا چند دایره یا مرکز هزینه عبور می کند تا به انبار کالای ساخته شده برسد .در هزینه یابی مرحله ای ،هزینه های تولید (مواد مستقیم ،کار مستقیم،سربار کارخانه) هر دایره به حساب موجودی کالای در جریان ساخت همان دایره منظور می شود . نمونه صنایعی که از سیستم هزینه یابی مرحله ای استفاده می نمایند عبارتند از:صنایع کاغذ ،فولاد و شیمیایی.

روشهای هزینه یابی محصول:

هر دو سیستم هزینه یابی سفارش کار و مرحله ای به سه روش واقعی،نرمال و استاندارد قابل اجرا می باشند.روشهای هزینه یابی واقعی ،نرمال و استاندارد را می توان به صورت هزینه یابی متغیر (مستقیم) و جذبی اعمال نمود که به صورت شکل زیر خلاصه گردیده است:

 

 

روشهای هزینه یابی محصول

هزینه یابی متغیر(مستقیم)   هزینه یابی واقعی   هزینه یابی نرمال   هزینه یابی استاندارد

مواد مستقیم                      واقعی                  واقعی                   استاندارد

کار مستقیم                        واقعی                  واقعی                   استاندارد

سربار متغیر کارخانه          واقعی                بر آورد شده           استاندارد

سربار ثابت کارخانه(1)           _                          _                        _

هزینه یابی جذبی

مواد مستقیم                       واقعی                  واقعی                  استاندارد

کار مستقیم                        واقعی                  واقعی                   استاندارد

سربار متغیر کارخانه          واقعی                بر آورد شده            استاندارد

سربار ثابت کارخانه           واقعی                 بر آورد شده           استاندارد

*

(1)در هر دوره به حساب سود و زیان منظور می شود.

ثبت های حسابداری در سیستم هزینه یابی سفارش کار:هزینه یابی واقعی

ریال             ریال             ریال

1)موجودی مواد اولیه                                            **

بستانکاران                                                             **

بابت خرید مواد اولیه

2)موجودی کالای در جریان ساخت                          **

سفارش100                      **

سفارش200                      **

سفارش300                      **

کنترل سربار کارخانه                                         **

مواد غیر مستقیم               **

موجودی مواد اولیه                                                  **

بابت تعداد مستقیم و مواد غیر مستقیم مصرف شده

3)کنترل حقوق و دستمزد                                       **

وزارت اقتصاد و دارایی                                            **

سازمان تأمین اجتماعی                                            **

بانک                                                                     **

بابت حقوق ____ ماه

4)مو جودی کالای در جریان ساخت                                            **

سفارش 100            **

سفارش200             **

سفارش300             **

کنترل سربار کارخانه                                             **

کار غیر مستقیم            **

کنترل حقوق و دستمزد                                         **

بابت منظور نمودن هزینه کار مستقیم و هزینه کار غیر مستقیم به سفارشات سربار کارخانه

 

ریال                ریال              ریال

5)کنترل سربار کارخانه                                             **

استهلاک                               **

بیمه                                     **

سایر                                   **

بستانکاران                                                                 **

پیش پرداخت ها                                                          **

ذخیره و استهلاک                                                       **

بابت هزینه های سربار انجام شده

6)موجودی کالای در جریان ساخت                             **

سفارش 100                     **

سفارش 200                      **

سفارش 300                      **

کنترل سربار کارخانه                                                 **

بابت منظور نمودن هزینه های سربار کارخانه به سفارشات

7)موجودی کالای ساخته شده                                   **

موجودی کالای در جریان ساخت                                 **

سفارش 100                      **

سفارش 200                      **

بابت قیمت تمام شده سفارشات تکمیل شده

8)قیمت تمام شده کالای فروش رفته                          **

موجودی کالای ساخته شده                               **

سفارش 100               **

بابت قیمت تمام شده سفارشات کالاها ی فروش رفته

در پایان دوره مالی به قیمت تمام شده کالای فروش رفته به حساب سود و زیان بسته می شود .صورت قیمت تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته به نحوه محاسبه قیمت تمام شده کالای ساخته شده و قیمت تمام شده کالای فروش رفته را نشان می دهد.این صورت در

واقع حسابهای صنعتی را در یک دوره حسابداری تجزیه و تحلیل می نماید . صورت قیمت تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته در پایان دوره حسابداری صنعتی تهیه می گردد.

مثال:

شرکت تولیدی یزد دارای سیستم هزینه یابی سفارش کار می باشد . موجودی های اول فروردین ماه 13xx به شرح زیر است:

موجودی مواد اولیه                          100000

م.کالای در جریان ساخت سفارش110

مواد مستقیم                     1400000

کار مستقیم                       2200000

سربار کارخانه                  2500000

6100000

م.کالای ساخته شده(سفارش110)      9000000

شرکت طی فروردین ماه در سفارشی به شماره های120_130 دریافت نموده است . مواد اولیه خریداری شده و مصرف شده طی فروردین ماه به شرح زیر می باشد:

مواد اولیه خریداری شده                  6000000

مواد اولیه مصرف شده:

مواد مستقیم

سفارش120                      2400000

سفارش130                       1600000

جمع                                              4000000

2000000                                                  

حقوق و دستمزد بر اساس کارت ساعت کارکرد کارگران و لیست حقوق فروردین ماه به قرار زیر خلاصه شده است:

کار مستقیم

سفارش 110              1000000

سفارش 120               4000000

سفارش 130               3000000

جمع                                 8000000                  3000000      

سایر هزینه های سربار کارخانه طی فروردین ماه 7200000 ریال بوده بر مبنای تسهیم سربار واقعی کارخانه بین سفارشات هزینه کار مستقیم می باشد . در فروردین ماه سفارشهای 120،110،تکمیل و سفارش110،100 تحویل مشتریان شده است.

مطلوبست:1. ثبت عملیات فوق در دفتر روزنامه و انتقال آهنا به حساب های دفتر کل

2. تهیه کارت هزینه سفارش (به شکل T)
3. تهیه قیمت تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته برای ماه منتهی به 31

فروردین 13XX

1)موجودی مواد اولیه      6000000

بستانکاران                6000000

ریال           ریال                ریال                   

2)موجودی کالای در جریان ساخت                         4000000

سفارش 120       2400000

سفارش 130       1600000

کنترل سربار کارخانه                                          200000

مواد غیر مستقیم   200000

موجودی مواد اولیه                                             4200000

3)کنترل حقوق و دستمزد                                        11000000

حسابهای مختلف                                                      11000000

4)موجودی کالای در جریان ساخت                        8000000

سفارش 110              1000000

سفارش 120               4000000

سفارش 130               3000000

کنترل سربار کارخانه                                          3000000

کار غیر مستقیم            3000000

کنترل حقوق و دستمزد                                           11000000

5)کنترل سربار کارخانه                                          7200000

حسابهای مختلف                                                      7200000

 ریال                  ریال                  ریال 

6)موجودی کالای در جریان                                        10400000

سفارش 110                      1300000

سفارش 120                       5200000

سفارش 130                       3900000

کنترل سربار                                                                    10400000

7)موجودی کالای ساخته شده                                      200000000

موجودی کالای در جریان ساخت                                      200000000

سفارش 110                    8400000

سفارش 120                     11600000

8)قیمت تمام شده کالای فروش رفته                             17400000

موجودی کالای ساخته شده                                           17400000

 

قیمت تمام شده سفارشات فروش رفته

سفارش 100                 9000000

سفارش 110                  8400000

17400000  

مطلوبست(2)

 

 

 

 

شرکت تولیدی یزد

صورت قیمت تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته

برای سال مالی منتهی به31 فروردین 13xx    (ارقام به هزار ریال)

موجودی کالای در جریان ساخت اول                                                                6100

اضافه می شود:هزینه های تولیدی انجام یافته طی فروردین ماه:

مواد مستقیم:

موجودی مواد اولیه1/1/13xx                       1000

+خرید مواد اولیه                                         6000

مواد اولیه آماده برای مصرف                        7000

– موجودی مواد اولیه در 31/1/13xx             2800

مواد اولیه مصرف شده                                 4200

– مواد غیر مستقیم مصرف شده                     200

مواد مستقیم مصرف شده                                                      4000

کار مستقیم                                                                          8000

سربار کارخانه                                                                     10400

جمع هزینه های تولیدی انجام یافته طی فروردین ماه                                          22400

قیمت تمام شده کالای در جریان ساخت طی فروردین ماه                                    28500

– موجودی در جریان ساخت در 31/1/13xx                                                    8500

قیمت تمام شده کالای ساخته شده طی فروردین                                                 20000

+موجودی کالای ساخته شده در 1/1/13xx                                                      9000

قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش                                                           29000

– موجودی کالای ساخته شده در31/1/13xx                                                    11600

قیمت تمام شده کالای فروش رفته                                                                    17400

سیستم هزینه یابی سفارش کار(گردش حسابهای صنعتی _ هزینه یابی نرمال)

در سیستم هزینه یابی سفارش کار ، گردش حسابهای صنعتی برای تبدیل مواد مستقیم به محصول تکمیل شده یا استفاده از روش هزینه یابی نرمال هزینه های مواد مستقیم و کار مستقیم واقعی می باشند ولی سربار کارخانه بر اساس نرخی که در ابتدای دوره مالی تعیین شده به حساب موجودی کالای در جریان ساخت منظور می شود . علت استفاده از نرخ از پیش تعیین شده سربار کارخانه این است که اولاً امکان دارد که هزینه های واقعی سربار کارخانه تا پایان دوره حسابداری صنعتی مشخص نگردد.ثانیاً ممکن است بعضی از هزینه های سربار کارخانه ماه به ماه به طور قابل ملاحظه ای تغییر نماید .مانند تعمیر ماشین آلات که ممکن است هر دو ماه یک بار صورت گیرد.استفاده از سربار واقعی کارخانه در هر ماه باعث تغییر قیمت تمام شده یک واحد محصول می شود . بنابراین به منظور تعیین به مرجع اطلاعات مربوط به هزینه یابی محصول به حد اقل رسانیدن تغییرات هزینه های سربار کارخانه ،نرخ از پیش تعیین شده سربار کارخانه از ابتدای دوره مالی محاسبه می گردد. در سیستم هزینه یابی سفارش کار به علت اینکه قیمت تمام شده هر سفارش را باید پس از تکمیل آن محاسبه نموده استفاده از نرخ از پیش تعیین شده سربار کارخانه ضرورت بیشتری می یابد.

*در هزینه یابی نرمال ، هزینه های واقعی سربار کارخانه در حساب (کنترل سربار کارخانه) ثبت می گردد. و برای ثبت سربار جذب شده کارخانه از حساب سربار جذب شده کارخانه استفاده می شود . سربار جذب شده کارخانه هب بدهکار حساب موجودی کالای در جریان ساخت و بستانکار حساب سربار جذب شده کارخانه منظور می شود.

رابطه زیر محاسبه سربار جذب شده کارخانه را نشان می دهد:

نرخ از پیش تعیین شده سربار کارخانه*مبنای واقعی=سربار جذب شده کارخانه

 

هزینه یابی مرحله ای:

هزینه یابی مرحله ای سیستمی است ، برای اندازه گیری و گزارش قیمت تمام شده محصولات مشابهی که تولید آنها در یک سری عملیات تولیدی یکنواخت به صورت انبوه و پیوسته صورت می گیرد . در هزینه یابی مرحله ای تأکید اصلی بر روی دایره یا مرکز هزینه می باشد در هر دایره یا مرکز هزینه عملیات تولیدی مختلفی صورت می گیرد.مانند:دایره تراشکاری یا مونتاژ معمولاً یک واحد محصول از دو یا چند دایره یا مرکز هزینه عبور می کند تا به انبار کالای ساخته شده برسد . در هزینه یابی مرحله ای هزینه های تولید(مواد مستقیم ، کار مستقیم و سربار کارخانه ) هر دایره به حساب موجودی کالای در جریان ساخت همان دایره منظور می شود . و گزارش هزینه تولید برای هر دایره در پایان دوره مالی معین(هفتگی یا ماهانه) تهیه گردد.نمونه صنایعی که از سیستم هزینه یابی مرحله ای استفاده می کنند، عبارتند از :صنایع کاغذی ، فولادی و شیمیایی

(مراحل تهیه گزارش هزینه تولید)

*برای تهیه کردن گزارش هزینه تولید باید پنج مرحله به شرح زیر صورت گیرد:

1. تهیه جدول مقدار تولید
2. محاسبه مقدار تولیدی بر حسب معادل آحاد تکمیل شده
3. خلاصه کردن جمع هزینه های قابل تخصیص که شامل قیمت تمام شده موجودی کالای در جریان ساخت اول دوره و هزینه های انجام یافته طی دوره (مواد مستقیم، کار مستقیم، سربار کارخانه)می باشد.
4. محاسبه قیمت تمام شده یک واحد

5.محاسبه قیمت تمام شده واحدهای تکمیل شده و قیمت تمام شده موجودی کالای در جریان ساخت پایان دوره.

سیستم هزینه یابی مرحله ای

موجودی کالای در جریان ساخت:

*معادل آحاد تکمیل شده:

مفهوم معادل آحاد تکمیل شده اساس هزینه یابی مرحله ای می باشد در اکثر موارد برای کلیه واحدهایی که طی دوره عملیات تولیدی بر روی آنها صورت می گیرد ،تکمیل نمی گردند. بدین معنی که بعضی از آنها در پایان دوره تکمیل نشده باقی می مانند.در اینگئنه موارد بخشی از هزینه های تولید باید در واحدهای در جریان ساخت پایان دوره تخصیص یابد بنابراین ،جهت تعیین قیمت تمام شده یک واحد جمع هزینه های قید شده را فقط نباید بر روی واحد های تکمیل شده تقسیم نمود.بلکه واحدهای تکمیل نشده پایان دوره نیز بایستی در محاسبات منظورگردد . بدین منظور باید واحدهای در جریان ساخت پایان دوره را بر حسب واحدهای تکمیل شده بیان نمود.

قبل از محاسبه معادل آحاد تکمیل شده درجه تکمیل موجودی کالای در جریان ساخت باید تعیین گردد. در بعضی از صنایع انجام این کار ایجاد اشکال نمی نماید.اما در صنایعی که امکان تعیین دقیق درجه تکمیل موجودی کالای در جریان ساخت نباشد،آنرا باید بر آورد نمود.

اگر فرض کنیم در یک دایره تولیدی موجودی کالای در جریان ساخت اول دوره وجود نداشته باشد و طی دوره به روی 990 واحد عملیات تولیدی صورت گیرد.وکلیه 990 واحد تکمیل شوند،معادل آحاد تکمیل شده مساوی990 واحد می باشد.اکنون مثال فوق را کمی تغییر داده و فرض می کنیم که از 990 واحدی که وارد دایره تولید شده 890 واحد آن تکمیل گردیده و در پایان دوره 100 واحد از آن  لحاظ مواد مستقیم و کار مستقیم و سربار کارخانه 4/1 تکمیل باشد.معادل آحاد تکمیل شده را می توان با استفاده از رابطه زیر محاسبه نمود:

]درصد تکمیل*م.کالای در جریان پایان دوره[+واحدهای تکمیل شده=معادل آحادتکمیل شده

بنابراین :

 

جدول مقدار تولید                         معادل آحاد تکمیل شده

واحد

موجودی کالای در جریان ساخت

اول دوره                                        0

واحدهایی که طی دوره اقدام به

تولید شده                                      990

990

موجودی کار در جریان ساخت

پایان دوره                                    100                             (4/1*100)==25

واحدهای تکمیل شده                       890                                          890         

990                                           915

در جدول مقدار تولید رابطه زیر همیشه بر قرار می باشد:

در دایره اول قیمت تمام شده یک واحد به قرار زیر محاسبه می گردد:

قیمت تمام شده یک  +  قیمت تمام شده یک  +  قیمت تمام شده یک واحد = قیمت تمام شده

واحد سربار کارخانه    واحد کار مستقیم          مواد مستقیم                    یک واحد

روش میانگین موزون معادل آحاد تکمیل شده را می توان با استفاده از فرمول زیر محاسبه کرد:

موجودی کالای در جریان ساخت  +   واحدهای تکمیل شده  =  معادل آحاد تکمیل شده

پایان دوره                                       100%

(در درصد تکمیل ضرب شود)                                                              (روش اول

در روش میانگین موزون معادل آحاد تکمیل شده مربوط به کل کار انجام یافته تا پایان دوره می باشد که شامل کار انجام یافته در دوره جاری و کار انجام یافته در دوره قبل به روی کالای در جریان ساخت دوره می باشد.معادل آحاد تکمیل شده برای هر یک از عوامل هزینه تولید به طور جداگانه محاسبه می گردد.

م.در جریان  + م.در جریان  + واحدهایی که در طی  + م.کالای در جریان = معادل آحاد

ساخت اول      ساخت پایان    دوره تکمیل شده اند     ساخت اول دوره      تکمیل شده

دوره                    *                                                        *

*                در صد تکمیل                                  در صد تکمیل شده در این دوره

در صد تکمیل                                        کار انجام یافته دوره جاری

شده دوره قبل

کار انجام یافته دوره قبل

محاسبات مربوط به تهیه گزارش هزینه تولید دایره دوم به روش میانگین موزون:

در دایه دوم یا هر دایره که واحد تکمیل شده دایره اول به آن منتقل می شود ، قیمت تمام شده یک واحد برای مواد مستقیم ، کار مستقیم و سربار کارخانه دقیقاً مانند دایره اول محاسبه می گردد. واحدهایی که از دایره اول به دایره دوم منتقل می گردد دارای هزینه های انتقالی از دایره اول می باشد . در دایره دوم قیمت تمام شده یک واحد برای هزینه های انتقالی نیز محاسبه می گردد.

هزینه های انتقالی در            هزینه های انتقالی در موجودی            قیمت تمام شده یک

دوره جاری                  +    کالای در جریان ساخت اول دوره  =  واحدهزینه های انتقالی

واحد های تکمیل شده   +    واحدهای در جریان ساخت پایان دوره

یا

هزینه های انتقالی  +    هزینه های انتقالی در موجودی

   در دوره جاری            کالای در جریان ساخت اول دوره

واحد های اضافه  +  واحدهای انتقال یافته + واحدهای در جریان

به دایره در دوره جاری       ساخت اول دوره

در دایره دوم قیمت تمام شده یک واحد به قرار زیر محاسبه می گردد:

قیمت تمام شده  +  قیمت تمام شده یک واحد  +  قیمت های تمام شده   +   قیمت تمام شده = قیمت تمام شده

یک واحد سربار      کار سیستم                       یک واحد مواد مستقیم     یک واحد انتقالی     یک واحد

*میانگین موزون و اولین صادره از اولین وارده FIFO

در سیستم هزینه یابی مرحله ای در صورت موجودی کالای در جریان ساخت ابتدای

دوره برای تعیین قیمت تمام شده واحدهای تکمیل شده و واحدهای در جریان ساخت پایان دوره از روش زیر می توان استفاده نمود:

1 _ میانگین

2 _ FIFO

1)میانگین :

در هزینه یابی میانگین ، قیمت تمام شده موجودی کالای در جریان ساخت اول دوره به عوامل تشکیل دهنده هزینه های تولید تفکیک و با هزینه های انجام یافته طی دوره جمع می شود ، تا کل هزینه های مواد ، دستمزد ، سربار به دست آید. از تقسیم جمع هزینه هر یک از عوامل هزینه ها تولید بر معادل آحاد تکمیل شده به روش میانگین موزون قیمت تمام شده یک واحد به دست می آید . در این روش قیمت تمام شده واحدهای تکمیل شده از حاصل ضرب قیمت تمام شده یک واحد در واحدهای تکمیل شده به دست می آید.

کار در جریان پایان دوره  +  تکمیلی طی دوره  +  تکمیلی اول دوره =  فرمول(1)

*                                    *                             *

درصد تکمیل                         100%                         100%

کار در جریان پایان  +   واحدهای تکمیل شده  =  فرمول(2)

*                                  *

درصد تکمیل                       100%

2)FIFO

روش فایفو و میانگین با هم فرقی نمی کنند فقط در روش فایفو کار در جریان اول نقش دارد. بدین منظور هزینه کار در جریان ساخت اول دوره را به روش FIFO لازم نیست به تفکیک عوامل موجود در آن ، در جدول هزینه ها نوشته شود . در روش FIFO  فقط کافی است هزینه های اضافه شده طی دوره بر معادل آحاد تولید به روش  FIFO  تقسیم گردد.

تکمیلی در طی دوره + کار در جریان پایان دوره + تکمیلی اول دوره =  فرمول(1)

*                              *                               *

100%                     درصد تکمیل                  درصد تکمیل

کار در جریان اول دوره + کار در جریان ساخت پایان + واحدهای تکمیل شده = فرمول(2)

*                                     *                                *

درصد تکمیل دوره قبل                  درصد تکمیل                       100%