پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
معنای توبه
الف – معنای لغوی توبه
ابن فارس می گوید : « توب : التاء و الواو و الباء کلمه واحده ، تدل علی الرجوع . یقال : تاب من ذنبه ای رجع عنه »1
( توب : ت ، و ، ب ، یک کلمه است ، بر بازگشت دلالت می کند گفته می شود توبه کرد از گناه یعنی بازگشت از آن ) .
« توب . توبه . متاب ، همه به معنی رجوع و برگشتن است . »2
در جایی دیگر آمده :
« التوبه : بالفتح و سکون الواو ، فی اللغه الرجوع »3
توبه : با فتح ( ت ) و سکون ( و ) ، در لغت به معنی بازگشت است .
در لغت نامه‌ی دهخدا نیز به معنی بازگشت آمده است . 4
ب – معنای اصطلاحی توبه
بزرگان اهل لغت ، در تعریف اصطلاحی توبه ، چنین گفته اند :
« التوبه الرجوع من الذنب »5 توبه به معنی بازگشت از گناه است .
راغب در تعریف توبه چنین می گوید :
« توبه یعنی ترک گناه به بهترین وجه . واژه توبه از جهاتی از اعتذار رسا تر است . زیرا اعتذار و عذر خواهی بر سه وجه است : اوّل عذر خواهنده می گوید : من گناه نکرده ام ، دوّم می گوید : به این دلیل گناه کردم و سوم می گوید : گناه کردم ، بد کرده ام و دیگر تکرار نمی کنم .که این معانی وجه چهارم ندارد و معنای سوم ، همان توبه است »1
در اقرب الموارد آمده : « التوبه رجع عن المعصیته » 2 یعنی توبه بازگشت از گناه است .
در معجم فقه الجواهر در تعریف توبه آمده : « هی الندم علی ما وقع من المعصیته و العزم علی عدم الوقوع فیما یأتی و ان ذلک امتثالا لامرالله تعالی شأنه » 3
(توبه یعنی پشیمانی بر آنچه که از معصیت ، واقع شده ، و عزم بر انجام ندادن آن در آینده و همانا آن ، فرمانبرداری برامر خداوند متعال است . )
مرحوم شیخ بهایی در تعریف توبه می گوید :
« التوبه : الرجوع و ینسب الی العبد و الی الله سبحانه و معناها علی الاول الرجوع عن المعصیته الی الطاعه و علی الثانی الرجوع عن العقوبه الی اللطف . فی اصطلاح ، الندم علی الذنب لکونه ذنبا ، فخرج الندم علی شرب الخمر لاضراره بالجسم و قدیراد مع العزم علی ترک المعاوده ابدا و الظاهر ان هذا العزم لذلک الندم غیره منفک عنه » 4 .
شیخ بهایی ابتدا به ذکر معنای لغوی توبه می پردازد و بعد به موارد استعمال واژه توبه اشاره می‌کند و می گوید :
توبه یعنی بازگشت و نسبت داده می شود به انسان و به خدای متعال ، معنای توبه در مورد انسان بازگشت از معصیت به سوی فرمانبرداری است و در مورد خدای متعال رجوع از عذاب به سوی لطف است . توبه در اصطلاح ، پشیمانی از گناه است به خاطر گناه بودنش ، پس خارج می‌شود با این تعریف ، پشیمانی از شراب خوردن به خاطر ضرر رساندن آن به جسم ، و به تحقیق توبه با عزم همیشگی بر ترک بازگشت به گناه ، حاصل می شود و ظاهر این است که این عزم ، لازمه آن پشیمانی بوده و از آن جدایی ناپذیر است .
1-ابن فارس ، ابو الحسن احمدبن فارس بن زکریا ، معجم مقائیس اللغه ، ج 1 ، ص 184 .
2- قرشی ، علی اکبر ، قاموس قرآن ، ج 1 ، ص 285 .
3- موسوعه کشاف اصلاحات الفنون و العلوم ، ج 1 ، ص 524 .
4- دهخدا ، علی اکبر ، لغت نامه دهخدا ، ج 5 ، ص 6620 .
5- الف- جوهری،اسماعیل‌بن‌حماد،صحاح‌اللغه،ج1، ص91 . ب- ابن منظور،محمدبن مکرم، لسان العرب ،ج2،ص61
1- خسروی حسینی ، سیدغلامرضا ، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن (راغب اصفهانی) – ج 1 – ص 301 .
2-الخوری الشرتونی اللبنانی – سعید – اقرب الموارد ، ج1 ، ص11 .
3- معجم فقه الجواهر ، ص116 .
4- شیخ بهائی – اربعین ، ص 326 .
فرمت فایل: Word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 146
حجم: 442 کیلوبایت