شکل بازار در اقلیم های مختلف ایران

در کرانه دریای خزر به لحاظ رطوبت و یا بارندگی بسیار زیاد راسته های بازار غالباً فاقد طاق هستند و فقط بام شیبدار حجره ها از دو طرف تا حدودی فضای بالای راسته ها را می پوشاند . … همچنین کف راسته های بازار معمولاً از دو طرف قدری به سمت راسته شیب دارند تا آب باران به مجرای باریکی که از وسط راسته می گذرد هدایت و نهایتاً به نهر و یا رودخانه ریخته شوند .

گرم و مرطوب :

راسته های بازار در کرانه جنوبی کشور دارای سایبانی مرتفع هستند و با تمهیدات مختلف سعی شده که از حداکثر جریان هوا جهت تهویه و جابه جایی هوای مرطوب و سنگین استفاده شود . … طول راسته های بازار در جنوب کشور کم و حداکثر از چند صد متر تجاورز نمی کند و لذا از دو انتهای راسته بازار تهویه صورت می گیرد . … بدلیل بالا بودن سطح آب های زیرزمینی و رطوبت مسبتاً زیاد این منطقه نیز مانند کرانه دریای خزر ، بازارها فاقد زیر زمین هستند .

سرد و کوهستانی :

راسته های بازار در شهرهای بزرگ نواحی ( کوهستانی و مرتفع فلات ) عموما دارای طاق آجری می باشند.اما در این جا عرض راسته ها و ارتفاع کف تا زیر طاق آن کمتر از بازار های مشابه و نواحی گرم و خشک . … جهت تأمین نور و تهویه در راسته ها معمولاً منفذهای نسبتاً کوچکی در بالای طاق ها قرار دارند .

گرم و خشک :

در این اقلیم ( دشت فلات ) نیز مانند نواحی کوهستانی و مرتفع اکثر راسته های بازار دارای طاق با مصالح بنائی هستند . منتها در اینجا بدلیل آنکه از لحاظ زیست اقلیمی گرمای هوا و تابش آفتاب بیش از سرمای زمستان مشکل ساز است لذا طاق ها بلندتر و عرض راسته ها بیشتر و منفذهای بالای طاق ها بزرگتر هستند . … معمولاً در قسمتهائی که راسته بازار در مقابل مکانی بخصوص می رسد مانند مقابل سراها ، تیم ها ف تیمچه ها و … ورودی های بازار ، عرض و ارتفاع راسته قدری بیشتر می شود. جهت پوشاندن طاق دراین قسمت ها اغلب گنبدی مرتقع احداث می کنند. … این مطلب در مورد اقلیم سرد نیز صدق می کند. … در این منطقه و همچنین در اقلیم سرد ، بعضی از حجره ها دارای زیرزمین هستند که جهت انبار کالااز آن استفاده می شود .