هوشنگ سیحون

هوشنگ سیحون (۳۱ مرداد ۱۲۹۹ – تهران) معمار و نقاش ایرانی، استاد معماری و رییس سابق دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است.

زندگی نامه

وی در خانواده‌ای آشنا با موسیقی به‌ دنیا آمد. پدربزرگ او میرزا عبدالله فراهانی از پیشگامان موسیقی سنتی و معروف به پدر موسیقی سنتی ایران بود. مادر وی، مولود خانم، از نوازندگان تار و سه تار، و نیز دایی او مرحوم احمد عبادی، استاد بزرگ سه تار بود. او پس از پایان تحصیل معماری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، به دعوت آندره گدار (رئیس اداره باستان‌شناسی وقت ایران) برای ادامه تحصیل راهی پاریس می‌شود و در دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس (بوزار) طی حدود ۳ سال تحت تعلیم اوتلو زاوارونی به تکمیل دانش معماری خود می‌پردازد و در سال ۱۹۴۹ به درجه دکترای هنر می‌رسد. او در بازگشت به ایران در سن ٢٣ سالگی نخستین اثر معماری خود که بنای یادبودی بر آرامگاه بوعلی سینا بوده است را طراحی می کند.

سیحون در طول سالهای فعالیت خود عضو شورای ملی باستان‌شناسی، شورای عالی شهرسازی، شورای مرکزی تمام دانشگاههای ایران و کمیته بین‌المللی ایکوموس (Icomos، وابسته به یونسکو در پیش ازانقلاب) بوده و به مدت ۱۵ سال مسؤولیت مرمت بناهای تاریخی ایران را برعهده داشته است.

هوشنگ سیحون بیش از دو دهه است که در ونکوور کانادا زندگی می‌کند. وی شهروند افتخاری فرانسه نیز می باشد.

وی یک بهایی بوده و به گفته ی خودش، هفت آرامگاهی را که طراحی و ساخته است، محل واقعی دفن آن افراد نبوده است به این معنی که این هفت نفر را از گور درآورده و در جای فعلی به خاک سپرده اند همچون: فردوسی – خیام نیشابوری – نادرشاه افشار و …

معماری

وی استاد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بوده و یک دوره ریاست این دانشکده را عهده دار بوده است. استاد «هوشنگ سیحون» نقاش و معمار پرسابقه ایرانی، به مرد بناهای ماندگار معروف است. از میان پروژه‌های طراحی و ساخته شده وی می توان به آرامگاه بزرگانی چون خیام، کمال الملک، بوعلی سینا، نادرشاه افشار، کلنل محمدتقی خان پسیان و ده‌ها مقبره و آرامگاه دیگر و نیز طراحی بنای «موزه توس» در سال ۱۳۴۷ و همچنین ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه تهران اشاره کرد.

وی همچنین طراحی ساختمان‌های سازمان نقشه برداری کل کشور، کارخانه نخ ریسی کوروس اخوان، کارخانه آرد مرشدی، مجتمع آموزشی یاغچی آباد، سینما آسیا، سینما سانترال، کارخانه کانادادرای (زمزم فعلی) در تهران و اهواز، کارخانه یخ سازی کورس اخوان و حدود ۱۵۰ پروژه مسکونی خصوصی را بر عهده داشته است.

استاد سیحون «نقش افکنی» است که در دنیای ابعاد، از معانی پر رمز و راز باطن سخن به میان می‌آورد و برای بزرگانی که معمار و طراح آرامگاه‌شان بوده، کوشیده است تا معانی باطنی، فلسفه نظری و ساحت وجودی هر یک را در نقش مقبره‌اش متجلی و نمایان سازد. به عنوان مثال استاد سیحون در سال ۱۳۳۸، طرح آرامگاه حکیم عمر خیام را مبتنی بر اصول ریاضی و مثلثاتی خیام، پایه‌گذاری و طراحی نموده‌است.

او در کتاب «نگاهی به ایران» درخصوص بنای آرامگاه نادر شاه افشار می‌نویسد:

«مادهٔ اصلی ساختمان از سنگ خارای منطقه کوهسنگی مشهد، مشهور به سنگ هرکاره‌ است. این سنگ یکی از مقاوم‌ترین سنگ‌هایِی است که در ایران وجود دارد … او دلیل این انتخاب را اشاره به صلابت و عظمت نادر شاه افشار می‌داند و در ادامه می‌نویسد: … شکل کلی مقبرهٔ نادر به شکل شش ضلعی متناسبی است که شکلِ سیاه چادرهایی را تداعی می‌کند؛ دلیل این امر همین نکته‌است که نادر به جای کاخ، در زیر چادر زندگی می‌کرد.»

نقاشی و طراحی

سیحون در کنار معماری، به نقاشی از مناظر و روستاهای ایران می‌پرداخت و نمایشگاه‌هایی از آثار خود را، در ایران و در خارج از ایران برپا کرده‌است. آثار وی در نمایشگاهی در دانشگاه ماساچوست در سال ۱۹۷۲ در کنار آثار هنرمندانی چون پیکاسو و سالوادور دالی به نمایش درآمد. در این نمایشگاه تابلویی از «کلاف‌های خطی» را به نمایش گذاشت که در آن از خطوط موازی و پر پیچ و تابی استفاده کرده بود، که همدیگر را قطع نمی‌کردند. دانشگاه‌هایی مثل MIT، هاروارد، واشنگتن و برکلی مجموعه‌ای از نقاشی‌های او را گردآوری کرده و نگهداری می‌کنند.

همسر سابق وی معصومه سیحون نیز نقاش بود و صاحب گالری سیحون در تهران.

آثار

معماری

• آرامگاه نادرشاه در مشهد
• آرامگاه کمال الملک در نیشابور
• آرامگاه ابوعلی سینا در همدان(۱۹۵۱)
• آرامگاه خیام در نیشابور(۱۳۳۸)
• آرامگاه کلنل محمد تقی خان پسیان
• مقبره عباس میرزا و بعضی دولتمردان قاجار
• ساختمان بانک سپه در تهران
• بنای موزه توس(۱۳۴۷)
• مرکز فرهنگی یزد

نوشتاری

• کتاب نگاهی به ایران (مجموعه‌ای از نقاشی‌های سیاه قلم)
• کتاب معماری سیحون
• کتاب نیم قرن آثار معماری ونقاشی سیحون

نقاشی

• کلاغ پر
• کنسرت(Concerto)، رنگ روغن (۱۹۹۸)
• قلم و مرکب (۱۹۸۱)

دیگر آثار

• Houshang Seyhoun, Half a century of activities in the world of Art and Architecture

• تهیه فیلمی درباره آرامگاه بوعلی سینا به کارگردانی امیرشمخانی

نگارخانه

تصویری از آرامگاه کمال‌الملک، نیشابور	تصویر آرامگاه نادرشاه (۱۹۵۸)	آرامگاه ابوعلی سینا در همدان(۱۹۵۱)	آرامگاه خیام در نیشابور(۱۳۳۸)

 

منابع

نگاهی به ایران کروکی‌های مهندس هوشنگ سیحون از معماری روستایی و مناظر ایران؛ تهران: نشر یساولی، ۱۳۸۵، شابک: ‫۹۷۸-۹۶۴-۳۰۶-۴۴۰-۲
روزنامه ایران، شماره ۳۰۱۵ مورخ ۱۰/۱۰/۸۳