چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران
منطقه آزاد تجاری چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران با آب و هوایی گرم و مرطوب در منتهی الیه جنوب شرقی ایران و در سواحل آب های آزاد دریای عمان قرار دارد. این شهرستان با مساحت ۱۷۱۵۵ مترمربع و ارتفاع ۷ متر از سطح دریا، از شمال به ایرانشهر و نیکشهر، از جنوب به دریای عمان، از شرق به کشور پاکستان و از غرب به هرمزگان محدود می شود.
وجه تسمیه
ﮔﻤﺎﻥ ﻏﺎﻟﺐ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﺗﻐﯿﯿﺮﯾﺎفته ﭼﻬﺎﺭﺑﻬﺎﺭ ﺍﺳﺖ، ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﯼ ﺑﻬﺎﺭﯼ ﺩﺍﺭﺩ. ﮔﻤﺎن ﺩﯾﮕﺮ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺮﺩﻡ ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺑﻨﺪﺭ ﭼﻪ ﺑﺎﺭ میﮔﻔﺘﻨﺪ (ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﻓﺮﺍﻥ ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺎﺭﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ) ﭘﺲ ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﺗﻐﯿﯿﺮﯾﺎفته ﭼﻪ ﺑﺎﺭ ﺍﺳﺖ. چاﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﮔﻮﯾﺶ ﻣﺤلی ﻣﺮﺩﻡ ﺍﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﮐﺴﺎنی ﮔﻔﺘﻪ می شوﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﭼﺎﻩ ﺁﺏ ﺳﮑنی ﮔﺰﯾﺪﻩﺍﻧﺪ. ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺁﺏ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﯿﺎﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻗﺪﯾﻢ ﺍﺯ ﭼﺎه هایی ﮐﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺣﻔﺮ می کرﺩﻧﺪ صورت می گرفت ﻭ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﭼﺎﻩ ﺁﺏ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ. ﺍﯾﻦ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﻭﺭﻭﺩ ﻏﯿﺮ ﺑﻮﻣﯿﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻬﺮ ﺁﻥ ﺑﻪ چهاربهار ﻭ چابهار ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
تاریخچه چابهار
ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺷﻬﺮ ﻧﺸﻴﻨﯽ ﻭ ﻧﺤﻮﻩ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺷﻬﺮ ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﺍﻁﻼﻉ ﺩﻗﻴﻘﯽ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺩﻗﻴﻖ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩی ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ. ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩ، ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﻨﺪﺭی ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﻭﮐﻪ ﺷﺪﻥ ﺑﻨﺪﺭ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺗﻴﺲ ﻧﺎﻡ ﻭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﺍﺯ ﺩﻳﺮ ﺑﺎﺯ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﺎﺹ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﮏ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻨﺪﺭی ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ آﻥ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﮐﻪ ﭘﺎی ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻥ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﻫﺎی ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭی ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﻨﺪﺭی ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺯ ﺷﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭی ﺍﺯ ﺳﻮی ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻥ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮ ﻫﻢ ﺯﺩﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭی ﺍﺯ ﺗﻌﺎﻣﻼﺕ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺗﺤﻮﻟﯽ ﻋﻈﻴﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺁﺯﺍﺩ ﺗﺠﺎﺭی ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺤﻮﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍ
ﻫﻤﺠﻮﺍﺭﯼ منطقه ﺁﺯﺍﺩ ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﺑﺎ ﺩﺭﯾﺎ ﻧﺰﺩﯾکی ﺑﻪ ﻣﺪﺍﺭ ﺭﺃﺱﺍﻟﺴﺮﻃﺎﻥ ﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺩﺭ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺎﺩﻫﺎﯼ ﻣﻮﺳمی ﺷﺒﻪ ﻗﺎﺭﻩ ﻫﻨﺪ ﻭ ﺟﺒﻬﻪﻫﺎﯼ ﺍﺳﺘﻮﺍ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮﺩﯾﺪﻩﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺁﺏ و ﻫﻮﺍی ﮔﺮﻣﺴﯿﺮﯼ ﻣﻌﺘﺪﻝ ﺑﺎ ﺭﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴبی ﺑﺎﺷﺪ. ﺍﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺮم ترﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﮐﺸﻮﺭ ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺧﻨﮏﺗﺮﯾﻦ ﺑﻨﺪﺭ ﺟﻨﻮبی ﺍﯾﺮﺍﻥﺩﺭ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﻣﺎﯼ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ﺩﺭ ﺧﺮﺩﺍﺩ ﻣﺎﻩ ﻃﯽ ﯾﮏ ﺩﻭﺭﻩ ۷ ساله ۳۱ ﺩﺭﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮﺍﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﻣﺎﯼ ﮐﻤﯿﻨﻪ ﺩﺭ ﺩﯼ ﻣﺎﻩ ۱۹ ﺩﺭﺟﻪ ﺳﺎنتی گرﺍﺩ ﻭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﻣﺎ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺳﺎﻝ ۲۶ ﺩﺭﺟﻪ ﺳﺎنتی گرﺍﺩ ﺍﺳﺖ. ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺭﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴبی ۶۰ ﺩﺭﺻﺪ ﻭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺭﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴبی ۷۰ ﺩﺭﺻﺪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺭﻧﺪگی ﺳﺎﻻﻧﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ۲۰۰ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ۶۴ ﺩﺭﺻﺪ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ می ﺑﺎﺭﺩ. ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐلی ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﯼ ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﺩﺍﺭﺍﯼ کم ترﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﻓﺼﻮﻝ ﭼﻬﺎﺭﮔﺎﻧﻪ ﺳﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﺟﻪ ﺭﻃﻮﺑﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ﻭ ﺧﺮﺩﺍﺩ ﺑﺎﻻ میﺭﻭﺩ. ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺜﺎﻝ ﻫﻮﺍﯼ ﺷﻬﺮ ﭼﺎﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺧﻨﮏﺗﺮ ﺍﺳﺖ.
جاذبه های گردشگری و تاریخی
– ﺗﺎﻻﺏ ﻟﻴﭙﺎﺭ
– ﺟﻨﮕﻞ ﺣﺮﺍ
– ﺳﺎﺣﻞ ﺻﺨﺮﻩ ﺍی
– ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﻫﻮﮐﻼﺕ
– ﮔﻞ ﻓﺸﺎﻥ ﭼﺎﺑﻬﺎر
– ﮐﻮﻩ ﻫﺎی ﻣﺮﯾﺨﯽ
– اسکله ماهیگیری
– مقبره سید غلامرسول
– ﻗﻠﻌﻪ ﺗﻴﺲ
– غارهای سه گانه
– حسینیه آل رسول
– قلعه گواتر
– گورستانهای تاریخی
– مسجد تیس
– ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺗﻠﮕﺮﺍﻓﺨﺎﻧﻪ
– موزه
معماری شهر چابهار
ویژگی های معماری و شهرسازی بافت قدیم چابهار (مقیاس بافت شهری)
آنچه اکنون از معماری بومی و سنتی شهر چابهار به جای مانده چیزی جز بافت فرسوده و خالی از سکنه و رها شده موجود در ساحل دریا نیست که از آن با نام بازار قدیم یاد می شود. اکنون این بازار و تمام خانه هایی که دیگر جز دیوارهای بلند (یک یا دوطبقه) چیزی از آنها به چشم نمی خورد خالی از سکنه اند. در کوچه پس کوچه های پیچ در پیچ قدیمی این شهر بناهایی که هویت شهر را درقلب خود جای داده اند منتظر تخریب وساخت و ساز مجدد به سبک مدرن هستند. بسیاری از بناهایی که تا امروز تخریب و یا متروکه نشده اند نیز مورد مرمت غیر اصولی مردم یا میراث فرهنگی قرار گرفته اند. به همین دلیل است که معماری بومی و ارزشمند این شهر به ندرت در کتاب و رساله ای مورد بررسی قرار گرفته و مانند معماری بنادر جنوبی دیگر کشور نظیر بوشهر و بندر عباس و جزایر آنها حفظ نگردیده است و روزی خواهد رسید که دیگر از معماری این منطقه چیزی جز هتل ها و مجتمع های تجاری که به این اقلیم و فرهنگ تعلق ندارند برای آیندگان باقی نخواهد ماند.
فرم کالبدی بافت
قرار داشتن چابهار در اقلیم گرم و مرطوب موجب شده که بافت قدیم این شهر بصورت فشرده و پیوسته باشد. در ساختمان سازی و ایجاد کالبد شهر ، ملاحضات اقلیمی در نظر گرفته شود. تحقیقات جدید نشان داده است که میان مفهوم شهر پایدار و مفاهیم تراکم و فشردگی روابط معنی داری وجود دارد چرا که تامین آسایش اقلیمی و صرفه جویی در مصرف انرژی به علت تقلیل سطوح ابنیه و بافت شهری در معرض تابش خورشیدی و از طریق ایجاد فشردگی صورت می پذیرد. وجود نسیم خنک دریا و ضرورت استفاده از آن از طریق به درون کشیدگی آن به داخل بافت و همچنین لزوم خالی بودن دور تا دور خانه ها تا حد امکان به منظور گردش باد در اطراف ساختمان عوامل موثر در تقسیم بافت قدیم چابهار به کوچک ترین بلوک های ممکن هستند. برون گرایی و دارا بودن کم ترین بدنه مشترک در همسایگی ها با هدف بیشترین استفاده از جریان هوا، بافت شهری را به بلوک هایی مجزا که هر یک از یک تا چند واحد مسکونی تشکیل شده اند تفکیک کرده است. بلوک ها توسط کوچه هایی تنگ و باریک با محصوریت بالا و جداره های بلند (اکثرا دو طبقه) احاطه شده اند تا حداکثر هواخور را داشته باشند. از طرف دیگر این نوع فرم بافت، سایه زیادی برای بناها بخصوص معابر ایجاد می نماید که بسیار مطلوب است.
استخوان بندی فضاهای همگانی
شبکه راه ها با نظمی ارگانیک و سلسله مراتبی که متاثر از دما و رطوبت محیط ، جهت وزش باد، عوارض طبیعی زمین، مالکیت و خصوصیات اجتماعی و اقتصادی ست شکل گرفته است. معابر در بافت قدیم به نحوی است که بادهای غالب و مناسب (شمال و شمال غربی) در آن جریان یابد و تا حد امکان کوچه ها به سمت دریا کشیده شده اند تا باد خنک دریا را به داخل بافت بکشانند. در بافت قدیم چابهار کوچه بن بست به ندرت یافت می شود و بلوک ها توسط کوچه ها احاطه شده اند تا حداکثر سطوح هواخور را داشته باشند. کوچه ها با عرض کم و پیچ در پیچ با وجود بالکن های معلق، فضاهای لازم همراه با کوران هوا و شرایط مناسب جهت گذران در فصول گرم را فراهم می آورند. پر و خالی بافت مذکور باعث اختلاف فشار هوا در فضاها شده وجریان هوا راتسهیل می نماید. محصوریت سلسله مراتب،حریم ها و عرصه های اجتماعی در واحدهای همسایگی رعایت شده است که در نهایت به پایداری اجتماعی شهرهای ساحلی کمک به سزایی کرده است.
منظر شهری
بناهای مختلف این محدوده با وجود تفاوت هایی که با یکدیگر دارند به واسطه اقلیم خاص و مصالح مورد استفاده و همچنین فرهنگ خاص معماری، تصویری هماهنگ و یکدست و بسیار زیبا را در معرض نمایش قرار می دهند. سیمای بافت نمایشگر یکپارچگی در تراکم واحدهای مسکونی، ارتفاع ساختمان ها و مصالح به کار برده شده در نما و معماری است. رنگ خاکی که همه ساختمان های قدیمی را پوشانده به شهر سیمای خاص بخشیده است. رنگ روشن در نمای بیرون ساختمان و بافت ناهموار آن از نظر اقلیمی بسیار مناسب است. از دیگر عناصری که در سیمای بافت خودنمایی می کند دست اندازهای واقع بر بام خانه هاست که عموما از چوب و در بعضی موارد از گل و خشت است و آخرین مرحله ساختمان را با پر و خالی کردن کاملا سبک نموده است.
ویژگی های معماری و شهرسازی بافت قدیم چابهار (مقیاس معماری تک بنا)
جهت بنا
مشکل اصلی اقلیم گرم و مرطوب گرمای توام با رطوبت زیاد است. بهترین راه حل برقراری جریان هواست. بنابراین تا حدامکان باید در مواقع گرم از دریافت گرما پرهیز نموده و از کوران هوا استفاده نمود. باد یکی از عناصر آب و هوایی مهم در منطقه است و در تعیین موقعیت عناصر شهری و جهت گیری مناسب مسکن نقش موثری را ایفا می کند. باد نه تنها در زندگی مردم بلکه در بافت شهری نیز تاثیر داشته است به گونه ای که جهت گیری تمام خانه های سنتی به سمت باد غالب مطلوب می باشد تا بتوانند حداکثر جریان هوا را دریافت کنند.
فرم و نحوه استقرار بنا
ایجاد سایه و برقراری جریان هوا در داخل ساختمان از مهم ترین عوامل موثر در طراحی و ساخت معماری در این منطقه محسوب می گردد. بنا به شکل مکعب مستطیل است و معمولا در وسط حیاط قرار دارد و از سه یا چهار جبهه در تماس مستقیم با کوران قرار دارد. در معماری مسکونی چابهار برخلاف شهرهایی چون بافت قدیم بوشهر و بندرعباس حیاط مرکزی وجود ندارد اما فضاهای خانه دارای عرصه خصوصی و عمومی می باشد و حیاط خلوت جز عرصه خصوصی بنا به شمار می رود که اغلب فضاهای خدماتی نظیر سرویس های بهداشتی ،آشپزخانه و انبار در این حیاط واقع شده اند. بالا بودن سطح آب های زیرزمینی و اهمیت کوران،احداث فضاهای اصلی زندگی در بالاتر از سطح زمین را ضروری می سازد. به همین علت زندگی به طبقات بالای مختلف انتقال یافته و فضاهای طبقات اول و دوم با تراس ها و بام های مسطح برای فصول گرم و شب ها مورد استفاده قرار می گیرند.
سطوح سبز
حوض باغچه به شکل ویژه در حیاط خانه های اقلیم گرم و مرطوب حضور ندارند چرا که رطوبت هوا بسیار بالاست. بنابراین آب و گیاه نقش چندانی در خنک کردن هوا با استفاده از خاصیت برودت تبخیری ندارد ولی این سطوح سبز به دلیل کاهش سطوح آفتابگیر در حیاط و دیوارهای مجاور آنها می کند. به همین دلیل است که درختان ولور، چیکو، کنار، چیچک و بیدام در این اقلیم رشد کرده و در فضای باز برای ایجاد سایه استفاده می شود.
به کارگیری سیستمهای غیر فعال با استفاده از عناصر معماری
قرارگیری پی در پی فضاهای پر و خالی با تناسبات مختلف امکان ایجاد نسیم را با استفاده از خاصیت سایه و آفتاب مهیا می نماید.
افزایش ارتفاع بنا و استفاده از پشت بام به عنوان آخرین سطح بنا، امکان استفاده حداکثر از کوران هوا را فراهم می سازد. در نزدیکی سواحل دریاهادر طی روز که آفتاب می تابد، سطح زمین سریع تر از دریا گرم می شود و در نتیجه هوای مجاور زمین صعود کرده و جای آن را نسیم خنکی از سطح دریا پر می کند. در شب هنگام سطح زمین گرمای روز را سریع تر از دست می دهد و آب دریا گرم تر از زمین می باشد لذا هوای گرم از سطح دریا صعود می کند و جریان مختلف روز از روی زمین به سمت دریا جریان پیدا می کند. این باد ملایم تا چند کیلومتری ساحل محسوس می باشد و چون جهت آن مشخص است می توان از آن جهت تهویه ساختمان و محوطه اطراف آن استفاده نمود. به همین علت در این منطقه سقف خانه ها عموما صاف بوده و برای فعالیت های شبانه و خواب مورد استفاده قرار می گیرد. این پشت بام ها دارای جانپناه بلند و مشبک است تا ضمن حفظ محرمیت مانع کوران نشود.
آب آشامیدنی و شرب چابهار از چاه های آب شور و شیرین موجود تامین می شده و در هر حیاط خانه های مسکونی قدیمی چاه آبی بدین منظور حفر شده است.
استفاده از مصالح با ظرفیت حرارتی کم
در مناطق گرم و مرطوب، استفاده از مصالحی که دارای جرم حرارتی کم هستند و حرارت را در خود ذخیره نمی کنند بهتر است زیرا از لحاظ اقلیمی، مشکل اساسی گرمای بیش از حد هواست و ذخیره نمودن حرارت روز برای شب صحیح نمی باشد، به همین دلیل چوب بهترین نوع مصالح در این مناطق است زیرا چوب حرارت را به کندی انتقال می دهد و حرارت خود را از دست می دهد. در نتیجه چوب در بام، در و پنجره استفاده می شود.
بازیافت واستفاده از مصالح بوم آورد
مصالح به کار رفته در ساختمان های قدیمی بافت کهن چابهار از سنگ محلی، گچ محلی، چوب، تخته، حصیر، شیشه و ملات شل تشکیل شده است. این مصالح با توجه به مسائلی چون سهولت دستیابی به معادن، انطباق و سازگاری با شرایط اقلیمی و آب و هوایی و ارتباط داشتن با مناطق صادر کننده چوب بوده است. از آنجا که در معماری سنتی ایران از مصالح بومی استفاده می شود، این مصالح قابل بازیافت بوده و به عبارت دیگر تجدیدپذیر می باشد و این در پایداری معماری بومی ایران بسیار تاثیر گذار است.
بازشوها
بازشوها اغلب کشیده و دارای دو قسمت متحرک و ثابت می باشد. قسمت ثابت گاه چوبی و گاه در آن شیشه استفاده می شد. درهای دو لت ست و به داخل باز می شود. این بازشوها اغلب در سایه ایوان های عریض و در جهت کوران قرار دارند. در پاره ای موارد سایبان هایی از جنس چوب یا حصیر به منظور جلوگیری از ورود مستقیم نور آفتاب برای پنجره ها در نظر گرفته شده است. فلز اغلب به ندرت در ساختمان ها به چشم می خورد .این عنصر در قفل، دستگیره درها، درکوب و یا بعضی سایبان ها وجود دارد.