روش های اثر بخش و کارآمد جهت ارایه آموزه های تربیتی در مدارس

روش های اثر بخش و کارآمد جهت ارایه  آموزه های تربیتی در مدارس

چکیده

تعریف تربیت و روش های اثر بخش و کارآمد تربیتی جهت ارائه آموزه های آن روش های تربیتی شامل(روش الگوئی، روش محّبت، تکریم شخصیت، روش موعظه و نصیحت و روش تشویق و تنبیه)

در این روش ها توجه به غریزه تقلید و نقش تاثیر پذیری از دیگران و نیاز به الگو و تهذیب عملی شده است.

شرایط محبت به کودک وسعه صدر داشتن عنوان شده است و به احترام به دیگران، همبازی شدن با کودک، سلام دادن به کودک، و نتایج کرامت توجه گردیده است.

به نقش موعظه و نصیحت و شرایط آن اشاره شده است.

 

 

مقدمه:

ابتدا تعریفی از تربیت داشته باشیم، تربیت عبارت است از فراهم کردن زمینه ها و عوامل برای به فعلیت رساندن و شکوفا نمودن استعدادهای انسان در جهت مطلوب.

پیشوایان گرامی اسلام از همان ابتدا مسأله تربیت و هدایت مردم را در رأس برنامه های خود قرار می دهند.

برای موفقیت در هر کاری، آگاهی به اسباب و وسائلی که بتواند به گونه ای سریع و آسان ما را در رسیدن به هدف یاری دهد لازم است اسلام نیز پیروانش را به اتخاذ روش های درست در انجام کارها توصیه کرده است.

خداوند در قرآن کریم می فرماید:

نیکوکاری بدان نیست که از پشت دیوار به خانه در آیید نیکی آن است که پارسا باشید و در هر کاری از راه آن داخل شوید.

هر رشته از علوم متد و روش خاص به خود دارد و اگر درست و بجا به کار گرفته شود نتایج مطلوبی به همراه خواهد داشت. آشنایی با تمام ابعاد جسمانی و روحانی افراد موضوع تعلیم و تربیت اسلامی می باشد و از آن جا که این ابعاد در حال تغییر و تحول اند در افراد مختلف متفاوت است برای پرورش آن ها باید از روش های پویا و متنوع و نوین است.

 

روش هـا

یکی از روش ها روش الگوئی می باشد امام صادق(ع) می فرماید:

«مردم را با رفتار خود به حق رهبری کنید نه با زبان خویش تقلید در تعلیم و تربیت و سازندگی کودک به مراتب بیشتر از پند و اندرزدادن اثر دارد تقلید خود به خود انجام می گیرد و احتیاجی به تذکر ندارد»

گرایش انسان به تقلید از دیگران و تشبّه به آن ها یکی از عوامل اساسی در خودباختگی، ارتکاب فساد و تباهکاری یا عکس در انجام اعمال نیک می باشد.

رغبت و گرایش به خیر و نیکی با ذکر صالحان و یاد نیکان برانگیخته می شود و شوق به اقتدار و الگوبرداری از اعمال آن ها را در انسان بیدار می گردد.

کودک در زندگی نیاز به الگو دارد از فواید الگوها آموزش سریع مسائل و انتقال مفاهیم و معرفی مصداق ها به گونه ای مستند و قابل فهم است آیاتی از قرآن مجید پیامبر را الگو معرفی می کند و مردم را هدایت می نماید تا به او تأسی کنند.

معلم به خاطر نفوذ معنوی با تمام رفتارش الگوها و سرمشق هائی در اختیار شاگردان قرار می دهد معلم غذای روح و عقل و مایه های دینی شاگرد را فراهم می آورد و طبیعت او را با عادات می‌آمیزد و آداب و آئین رفتار را در وی تثبیت می نماید.

رفتار معلم الگوی بی زبانی و توانایی است که می تواند در شاگردان سخت مؤثر واقع شود.

ارائه‌ی الگوی و اُسوه‌ موثرترین و موفق ترین روش تربیتی است افراد از راه چشم بیش از گوش امور را فرا می گیرند.

تعلیم عملی نافع تر از تعلیم لسانی است. ارشاد با گفتار صرفاً ارائه طریق می کند ولی عمل و الگوی بی زبان انسان را در مسیر هدف قرار می دهد. بهترین پند و نصیحت این است که بگوییم: اِفعلَ کما اَفعَل(آن گونه که من انجام  می دهم تو نیز عمل کن.)

رسول خدا(ص) می فرمود: «همان گونه نماز گزارید که من انجام می دهم»

تاثیر یک داستان تخیلی با واقعی یا یک فیلم سینمایی به خاطر ارائه الگو از تاثیر سخنرانی و مطالعه کتاب بیشتر است.

یک دیگر از روش ها، روش محّبت می باشد. بررسی ثابت کرده است که محبت مهمترین عامل سلامت روح کودک و عدم آن موجب ناهنجاری های روانی می شود. کمبود ومحبت مشکلاتی را پدید می آورد که نه تنها برای طفل زیان بخش است بلکه زمینه را برای آشفتگی های اجتماعی فراهم می سازد. محبت به کودک باید راستین باشد تصنعی نباشد باید به گونه ای باشد که کودک مزه آن را بچشد. محبت به کودک نباید بستگی به  موقعیت او د اشته باشد، باید نسبت به کودکان یکسان باشد. نوع محبت در سنین مختلف متفاوت است.

یکی از روش های تربیتی که از اهمیت خاصی برخوردار است و پیامبر اکرم(ص) فراوان بدان اهتمام ورزیده اند بدی را به نیکی پاسخ گفتن است. یکی از سرمایه های فطری و ذخائر طبیعی که در باطن هر انسان بر اساس مشیعت حکیمانه الهی به ودیعه نهاده شده غریزه حب ذات است. هر انسانی قبل از هر چیز و هر کس به خود علاقه دارد. حب ذات یکی از اساسی ترین پایه های ثابت تربیت کودک است. یکی از طرق ارضای غریزه حب ذات تکریم کودکان و توجه به شخصیت آنهاست.

پیامبر اکرم (ص) که مربی همه‌ی انسان هاست در احترام به دیگران همان توجهی را داشتند که در محبت به آنان این دو به طور هماهنگ در روابط مهرآمیز و محترمانه با مومنین مشهود بود.

احترام به کودک و حسن معاشرت پدر و مادر با وی یکی از اساسی ترین عوامل ایجاد شخصیت مطلوب در کودک است کودک در محیط خانواده اگر مورد احترام باشد از اوامر پدر و مادر کمتر سرپیچی می کند.

اصولاً احترام یکی از بزرگترین عوامل جلب محبت و اطاعت است و توهین به شخصیت دیگران یکی از مهمترین وسائل برانگیختن دشمنی و مخالفت است.

 

یکی از طرق پرورش شخصیت در کودکان شرکت بزرگسالان در بازی آن هاست، بزرگسالان یا شرکت در بازی کودکان می توانند بساری از اصول اخلاقی و انسانی را به آنها آموخته روح تعاون و همکاری را در آن ها زنده نمایند. یکی از طرق احترام به شخصیت مردم سلام گفتن است. سلام به کودک دو اثر روانی دارد: برای سلام کننده باعث تقویت خوی پسندیده‌ی تواضع و فروتنی است و برای کودک وسیله‌ی احیاء شخصیت و ایجاد استقلال است.

موعظه و نصیحت یکی از روش های اثر بخش می باشد موعظه کلامی است که به دل نرمی و رقت می دهد قساوت را از دل می برد و به دل صفا و جلا می دهد هیچ کس از موعظه بی نیاز نیست. آدمی به گونه ای ساخته شده که ارشاد را بهتر از امر و نهی می پذیرد. حکمت بزرگ تربیت در اندرزها و نصیحت و پند از تدابیر مثبت و ارزنده ی تربیتی و از طرف دعوت اسلامی است.

البته فردی که موعظه می کند باید خود نمونه الگوی کامل باشد، موعظه باید رسا و بلیغ باشد و به فردی باید پند و اندرز داد که پندپذیر باشد و از نظر روانی آمادگی پذیرش داشه باشد.

یکی از روش های بسیار موثر در تربیت تشویق کارهای خوب کودک است.

تشویق و تحسین برای همه افراد لازم است ولی برای عده ای لازم تر مثلاً برای آن کس که کم رو و کم معاشرت است احساس حقارت می کند، کمبود دارد یا یتیم است این امر لازم تر است.

تشویق مایه تقویت روحی است شخصیت فرد را احیاء می کند واو را از یأس و بدبینی نجات می دهد نوعی تلقین قدرت به حساب می آید.

باید عمل یا اخلاق نیک کودک را تحسین کرد، نه خود او را و از تأیید درونی کودک برخوردار باشد و صورت رشوه به خود نگیرد علت ان باید معین شود و در آن نباید کودک را با کودکان دیگر مقایسه کرد.

و در حضور جمع اثر بیشتری دارد تشویق نباید از حد تجاوز کندزیرا ممکن است کودک را به غرور و خودبینی مبتلا سازد.

تشویق وسیله است نباید به صورت غایت و هدف درآید.

نتیجـه گیـری:

در ارائه آموزه های تربیتی روش های اثربخش و نوین و کارآمدی وجود دارد که با بهره گیری از آنها به فراخور موقعیت و شرایط می توان در تربیت و هدایت افراد موفق شد.