دانش های زبانی

دانش های زبانی

درس یازدهم تا درس بیستم

درس یازدهم: مخفف

 

به این کلمه ها دقت کن: بیرون، اکنون، اگر، گوهر، سحر گاهان

حالا اگر بخواهیم این کلمه ها را به شکل کوتاه بنویسیم می شود:برون ،کنون،گر ،گهر، سحر گهان.

سوال:مخفف چیست؟ آوردن کلمه به شکل کوتاه را مخفف می گویند.

سوال: چرا شاعر کلمه ها را به صورت مخفف یا شکل کوتاه می آورد؟

شاعر برای رعایت وزن شعر مجبور می شود از شکل مخفف کلمات استفاده کند.

درس داوزدهم

 

به کاری که همین الان به وسیله گفتار و کردار ما انجام می شود، مضارع یا حال می گویند.

مانند:می خواهم، می نویسیند، بخندم، برویم و…

 

شناسه های مضارع عبارتند از:      1-   م : اول شخص مفرد              4-  یم : اول شخص جمع

2-  ی : دوم شخص مفرد              5-  ید : دوم شخص جمع

3-  د : سوم شخص جمع               6-  ند: سوم شخص جمع

 

هنگامیکه می خواهیم یک فعل مضارع را صرف کنیم باید از روشی استفاده کنیم،که عبارت است از :

ابتدا باید بن مضارع را بدست آوریم. برای بدست آوردن بن مضارع فعل را به صورت امری یا دستوری به کسی می گوئیم. برای مثال وقتی فعل خندیدن را می خواهیم به کسی بگوئیم، می گوئیم : بخند فعل گفتن را می گویم: بگوی   فعل خوردن را می گوئیم: بخور

 

بعد از اینکه فعل را به صورت امری یا دستوری در آوردیم، حرف((ب))را که در اول فعل وجود دارد، حذف می کنیم:

بخند: خند                                           بگوی: گوی                                                   بخور:  خور

 

 

کلمه های ((خند))،((گوی)،((خور)) بن مضارع فعل های ((خندیدن))،((گفتن))،((خوردن))هستند.

بعد از اینکه بن مضارع را بدست آوردیم، بن مضارع را به ترتیب به شناسه ها اضافه می کنیم:

 

مثال1:خندیدن:

بن مضارع+ شناسه های مضارع= مضارع ساده

1-خند+م= خندم                                         4-خند+یم= خندیم

2-خند+ی= خندی                                       5-خند+ید= خندید

3-خند+د= خندد                                         6-خند+ند+خندند

مثال2:خوردن:بن مضارع= خور

بن مضارع  +بن شناسه

1-خوردم                                                4-خوریم

2-خوری                                                5-خورید

3-خورد                                                  6-خورند

هنگامیکه گفتند فعل مضارع ساده را صرف کنید از روشی که گفته شده استفاده کنید.

فعل مضارع به دو دسته تقسیم می شود.

فعل مضارع:

اخباری : مضارع اخباری انجام کاری رو درحال و آینده خبر میدهد.

التزامی: وقتی که فعل با شک و تردید و آرزو همراه باشد از مضارع التزامی استفاده می شود.

سوال: مضارع اخباری فعل گفتن را صرف کنیدLبه ترتیب

می+گوی+ شناسه های مضارع

1-می+گوی+م=می گویم             4-می+گوی+یم=میگوییم

2-می+گوی+ی=می گویی           5-می+  گوی  +  ید  = می گویید

3-می+گو+د=می گوید     6- می + گوی+ ند = می گویند

 

سوال : مضارع اخباری فعلهای ((پوشیدن))،((رفتن))،((خوردن))،((کاشتن)) را مانند بالا در پشت صفحه بسازید و صرف کنید.

 

روش ساختن مضارع التزامی:

 

((ب))+بن مضارع+شناسه های مضارع

سوال : مضارع التزامی فعل گفتن را بسازید و صرف کنید؟

ب+بن مضارع گوی+شناسه های مضارع

ب+گوی+م= بگویم                                        ب+گوی+یم= بگوییم

ب+گوی+ی= بگوی                                      ب+گوی+ید= بگویید

ب+گوی+د=بگوید                                      ب+گوی+ند= بگویند

سوال: مضارع التزامی فعلهای خواستن،نوشتن،پوشیدن،و کاشتن را مانند مثال بالا در پشت صفحه بسازید و صرف کنید؟

درس سیزدهم

به این کلمات توجه کنید: «تیز، ستیز»، «باز، بز»، «پشت، پشته»، «خوار، خار»

در این کلمات دو یا چند حرف مشترک دیده می شود برای مثال در دو کلمه ی باز و بز دو حرف مشترک وجود دارد. حرف «ب ز»

سوال:جناس چیست ؟ اگر بین دو کلمه دو یا چند حرف مشترک وجود داشته باشد می گوییم:

آن دو کلمه با هم جناس دارد. مانند: «خورد خرد» حروف مشترک «خ ر د»

نکته :نشانه های جمع مثل «ها، ان» و نشانه های فعل مانند «می» و شناسه های مضارع و ماضی را نباید به عنوان حروف مشترک به حساب آورد.

به این واژه ها نگاه کنید:

«خواهم، راهم» – «فکر، بکر» –  «مرد، برد» –  «حاضر و ناظر»-  «خوب، دارکوب»

حرف آخر این کلمه ها و وزن و آهنگ آن ها مانند قافیه با هم یکی است.

سوال : سجع چیست ؟ اگر دو کلمه در وزن و حروف آخر با هم یکی باشند با هم سجع دارند.

مانند «گویم جویم» و «بسازم نمی سازم»

 

                                               درس چهاردهم

به این کلمه توجه کنید:

علی، آدم، کیف، شیر، مدرسه، ایران، پول، مداد، صندلی: همه ی این ها اسم هستند.

اگر به وسیله ی کسره یک اسم را به کلمه ای دیگر اضافه کنیم، یک گروه اضافی درست کرده ایم.

مثال: مدیرِ ایران              پسرِ اکبر                        صدایِ استاد                        شعرِ حافظ

مضاف الیه         مضاف الیه

به کلمه اضافه شده می گویند: مضاف الیه: صدایِ استاد   دستِ علی

 

مضاف               مضاف

به کلمه ای که قبل از مضاف الیه است می گویند:   مضاف   صدایِ استاد    دستِ علی

سوال: گروه اضافی را توضیح دهید؟

اگر یک اسم که به آن مضاف الیه می گویند، را به کلمه ای دیگر که به آن مضاف می گویند اضافه کنیم. یک گروه اضافی درست کرده ایم. مثال: گوشِ فیل

به این کلمه ها نگاه کنید:

تمیز، بزرگ، کوچک، درخشان، زیبا، فروتن، دل انگیز و …))همه این ها صفت هستند.

اگر به وسیله ی کسره یک صفت را به کلمه ی دیگر اضافه کنیم یک گروه وصفی درست کرده ایم.

مثال: آینده‌یِ درخشان  — علیِ شجاع  —  مردِ باهوش

موصوف

به کلمه ای که قبل از صفت وجود دارد موصوف می گویند. مثل: آهنگِ شاد

 

سئوال: گروه وصفی را توضیح دهید؟ اگر یک صفت را به کلمه ای دیگر (که موصوف نامیده می شود) اضافه کنیم،  یک گروه وصفی درست کرده ایم. مثال: دریایِ بزرگ

 

درس شانزدهم

به زمان فعل های جمله های زیر دقت کنید:

دانش آموزان زبان انگلیسی را آموختند     آن ها روز خوبی داشتند

من او را در زمین فوتبال دیدم     قطره ی آب روی کف غار می چکید

همانطور که می بینید، زمان فعل ها در جمله ها انجام کاری را در گذشته نشان می دهد.

سوال: فعل گذشته یا ماضی را تعریف کنید؟ فعلی که انجام کاری را در گذشته نشان می دهد،گذشته یا ماضی می گویند: مانند: می خوردند، می رفت، گفتی، خواستند و…

 

شناسه های ماضی عبارتند از:         1- م : اول شخص مفرد                 4- یم:اول شخص جمع

2- ی : دوم شخص مفرد                5- ید :دوم شخص جمع

3- خالی: شناسه ندارد                    6- ند: سوم شخص جمع

روش بدست آوردن بن ماضی:

برای بدست آوردن بن ماضی هر فعل، باید سوم شخص آن را بدست آوریم.

مثال: خندیدن: 1- خندیدم =اول شخص مفرد 2- خندیدی=دوم شخص مفرد3- خندید=

سوم شخص مفرد    سوم شخص مفرد فعل خندیدن= خندید  در نتیجه بن ماضی می شود:خندید

مثال2:رفتن:1-رفتم2-رفتی3- رفت  سوم شخص مفرد = رفت = بن ماضی

فعل ماضی به چند دسته تقسیم می شود، ولی ما فقط ماضی ساده و ماضی استمراری را می خوانیم.

الف:روش ساختن ماضی ساده:   بن ماضی+ شناسه های ماضی

مثال:کاشتن: بن ماضی = کاشت

کاشت+شناسه های ماضی=        1-کاشت+م=کاشتم                               4-کاشت+یم=کاشتیم

2-کاشت+ی=کاشتی                             5-کاشت+ید=کاشتید

3-کاشت+ خالی =کاشت                        6-کاشت+ند=کاشتند

سوال: ماضی ساده‌ی فعل های رسیدن،گفتن،کاشتن و نوشتن را در پشت صفحه صرف کنید:

 

ب:روش ساختن ماضی استمراری: می + بن ماضی + شناسه های ماضی ** مثال: خواستن: بن ماضی = خواست

1-می+خواست+م=می خواستم                       4-می+خواست+یم=می خواستیم

2-می+خواست+ی=می خواستی                      5-می+خواست+ید=می خواستید

3-می خواست+تهی=میخواست                         6-می+خواست+ند=میخواستند

سوال : ماضی استمراری فعل هی دادن،خوردنن،بریدنو مردن را در پشت صفحه صرف کنید.

درس هفدهم

به این کلمات نگاه کن:

خورد- لباس- پوشید- آدم- آهن- گوهر- درخت- خرم-گل- بستنی- کتاب- سیاه و …

به این کلمه ها ،کلمه های ساده می گویند، چون از یک جزء تشکیل شده اند.

سوال:کلمات ساده را تعریف کنید؟ به کلماتی که از یک جزء تشکیل شده ند،کلمات ساده می گویند.

مثال: خورد-دفتر-درخت-دان-پوش و بن های ماضی و مضارع

به این کلمات هم نگاهی کنید:

کتابخوان- آدم آهنی- سبزی فروش-دانش-گوهر فروش- سیاهه- خورنده

چون این کلمات از دو جزء یا بیش تر تشکیل شده اند،کلمات غیر ساده می گویند.

کتاب+ خانه   خور+نده  سبزی+فروش  آدم +آهن +ی

سوال: کلمات غیر ساده را تعریف کرده و مثال بزنید؟

به کلماتی که از دو یا چند جزء تشکیل شده اند،کلمات غیر ساده می گویند، به مثال های بالا توجه کنید:

به این کلمات نگاه کنید:

سبزه- دانش- سیاهه- باغبان- گلستان- دیواره- بینا

این کلمه ها از دو جزء تشکیل شده اند:جزء معنی دار+جزءبی معنی یا وند

سبز+ ه                     بین+ ا                    باغ + بان             نا+دان=نادان

سوال:مشتق را تعریف کنید و مثال بزنید؟

به کلماتی که به وسیله یک جزء معنی دار به علاوه ی یک جزء بی معنی یا وند درست شده اند ، کلمات مشتق می گویند، به مثال های بالا توجه شود.

سوال: کلمات غیر ساده به چند دسته تقسیم می شوند؟ 2دسته: الف: مشتق ب: مرکب

به این کلمات نگاه کنید:

شگف انگیز، سر بلند، خرمشهر، زیبا سیرت، خوش صدا، خردورز و …

همانگونه که ملاحظه می کنید، این کلمات از دو جزء تشکیل شده اند که هر دو معنادار هستند.

شگفت+انگیز    خوش+صدا   خرد+ورز   سر+بلند

سوال: کلمات مرکب را تعریف کرده و مثال بزنید:

به کلماتی که از دو جزء معنی دار درست شده اند،کلمات مرکب می گویند. مانند مثال های بالا

 

درس نوزدهم

 

در درس چهاردهم با «موصوف، صفت» و« مضاف و مضاف الیه» آشنا شدید. در زبان فارسی گاهی اوقات اگر صفت را اول بنویسیم و موصوف را دوم  و مضاف الیه را اول بنویسیم و مضاف را دوم کلمه ها و واژه های جدیدی به وجود می آیند.

سوال: با جابجایی در گروه وصفی و گروه اضافی چه تغییری به وجود می آید؟ مثال بزنید؟

واژه های جدیدی درست می شود. مثال :قامت کوتاه = کوتاه قامت     سرای دانش = دانشرا

آب گل = گلاب