پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
دانلود پروژه برداشت از بناهای تاریخی مدرسه دارالفنون / تاریخچه:
تاسیس دارالفنون:
سنگ بنای دارالفنون اوایل 1266 ق/1850 م به پیشنهاد امیرکبیر و پس از جلب موافقت ناصرالدین شاه میرزا رضای مهندس باشیرا که از شاگردانی بود که در زمان “عباس میرزا”
برای تحصیل به انگلستان رفته بود مامور فرمود در زمینی در شمال شرقی”ارگ” سلطنتی یعنی میان میدان توپخانه واندرون از یک سوو در فاصله ی خیابانهای الماسیه (باب همایون) در غرب و ناصریه (ناصر خسرو) در شرق یک قطعه زمین هموار و پهناور وجود داشت که پیش از آن سربازان در آنجا آموزش نظامی میدیدند.
او نقشه ی دارالفنون را که پیش از ساخته شدن تعلیم خانه یا مکتب خانه ی پادشاهی نام نهاده بود.با تصویر کلی و برداشت ذهنی از نقشه ی عمارت و سربازخانه ی وولیچ انگلستان طرح و آماده کرد.بعد از موافقت امیرکبیرمحمد تقی معمار از روی نقشه ای که میرزا رضای مهندس در اواخر سال 1266 ق کشیده بود بنای دارالفنون را آغاز کرد. نیمه ی اول 1267 ساختن اتاق های جانب شرقی مدرسه ساخته و آماده شد و مورد استفاده قرار گرفت.
امیرکبیر مراقبت و مواظبت در کار پیشرفت کار بنایی دارالفنون را به شاهزاده بهرام میرزای معزالدوله دومین پسر عباس میرزانایب السلطنه را که در آن زمان حاکم پایتخت بود به وی سپرده شد.
اولین گروه اساتید دارالفنون:
1- دکتر پولاک / معلم طب و جراحی
2- مسیو بارون کومنز / معلم پیاده نظام
3- مسیو کرزیز / معلم توپخانه
4- مسیو کارنتا / معلم معدن شناسی
5- مسیو نمیرو / معلم سواره نظام
6- مسیو زاتی / معلم ریاشیات و مهندسی
7- مسیو قوکاتی / معلم علوم طبیعی و دارو سازی
برنامه ی آموزشی :
نظر امیرکبیر در ایجاد دارالفنون در درجه ی اول به دانش و فن جدید معطوف بود و بعد به علوم نظامی توجه داشت.رشته های تحصیلی دارالفنون بازتاب تخصص های نخستین گروه از معلمان اتریشی و ایتالیلیی بود و عمدتا خصات نظامی داشت.پیاده نظام –توپخانه – سواره نظام – هندسه – معدن شناسی – پزشکی و جراحی – فیزیک و دارو سازی و علاوه بر این با تاریخ – جغرافی – فارسی و عربی نیز آشنا می شدند.زبان های اروپایی
نیز در برنامه های آموزشی جای مهمی داشت.معلمان اتریشی فارسی نمیدانستند و مترجمانی که زبان آلمانی بدانند به اندازه ی کافی در دسترس نبود. در نتیجه فرانسه به عنوان زبان آموزشی پذیرفته شد.تعداد زیادی از دانش آموزان در کلاس آموزش زبان
فرانسه شرکت می کردند. اگرچه تنها هنگامی که به سطحی از ورزیدگی میرسیدند که به آنها اجازه ی پی گرفتن سایر کلاس های شان داده می شد.همه ی دانش آموزان تحصیلات خود را در یک سطح آموزشی آغاز میکردند. که در کل دانش آموزان می توانستند فارسی را بخوانند.دانش آموزان براساس پیشرفتشان و چگونگی انجام امتحاناتشان به سه گروه تقسیم می شدند. دانش آموزان پیشرفته غالبا در آموزش دانش آموزان ابتدایی کمک می کردند. امتحانات سالی سه بار انجام می شد و به دانش آموزان ممتاز جوایزی اهدا می شد.
همه ی دانش آموزان دو دست لباس متحدالشکل داشتند. یکی برای زمستان و یکی برای تابستان که رشته ی تحصیلیشان را مشخص میکرد. برای کلاس اولی ها که در دارالفنون ثبت نام می کردندمدت تحصیل تقریبا هشت سال بود.اما بعد ها به چهار سال کاهش یافت.
خصوصیات معماری:
سنگ بنای دارالفنون در اوائل 1266 ق در زمینی واقع در شمال شرقی ارگ که پیش از آن سربازخانه بود نهاده شد.نقشه آن را میرزارضای مهندس از شاگردانی بود که در زمان عباس میرزا برای تحصیل به انگلیس رفته بود کشیدهشده و محمد تقی خان معمارباشی آن را ساخت و شاهزاده بهمران میرزا به کار بنایی آن رسیدگی می کرد.
ساختمان بخش شرقی دارالفنون تا اواخر 1267 به انجام رسید و مورد بهره برداری قرار گرفت و بقیه ان تا اوائل1266 پایان یافت. چهار طرف مدرسه را پنجاه اتاق ( منقش مذهب) که هر کدام به طول و عرض چهار ذرع ساختهو در جلوی آنها ایوانهای وسیعی را بنا نمودند. در گوشه شمال شرقی محوطه تالار تاتر احداث شد ، در پشتدارلفنون کارخانه شمع کافوری و آزمایشگاه فیزیک و شیمی و دواسازی برپا نمودند، چاپخانه ای هم ضمیمه آن گردید ، به علاوه کتابخانه و سفرخانه ای نیز ساخته شد .در ورودی دارالفنون به طرف خیابان ارگ ” باب همایون” باز می شد لیکن در خیابان ناصر خسرو به سال 1292ه.ق ( 1254 ه.ق) ساخته شد.ورودی مدرسه به خیابان ناصریه منتقل کردید که تا به امروز نیز این درب استفاده میگردد. ساختمان دارالفنون دارای پنجاه اطاق در چهارطرف بود که سقمتی از دیوارهای آن به گچبری و نقش ها و تذهیبهای بدیع آراسته گردید این اطاق ها همسان و هم اندازه بودند میان حیاط دارالفنون حوض بزرگی قرار گرفته بود. در ضلع شرقی و در کنار
خیابان ناصریه چند مغازه ساخته بودند و بربالای آنها میز بالاخانه های چند که سالها محل وزارت علوم و معارف بود ، در ضلع شمالی محوطه ای وسیع و چند اطاق کوچک و بزرگ ساخته شد و به قسمت نظام و موزیک اختصاص یافته بود.
مشخصات بنا :
بنای دارالفنون در حال حاضر دارای دو ورودی می باشد که ورودی اصلی آن در ضلع شرقی و در کنار خیابان ناصرخسرو قرار گرفته است ساختمان با داشتن حیاط مرکزی دارای چهارجبهه در اطراف خود می باشد که تمامی جبهه ها در 2 طبقه اجرا گردیده است.در جبهه شمالی در طبقه همکف چهار اتاق به ابعاد10/8*90/7متر و در طبقه اول این جبهه نیز چهار اتاق به ابعاد 20/8*10/8 متر و یک اتاق به ابعاد 10/5*10/8 وجود دارد.در بخش شمالی این جبهه حیاط بزرگی قرار گرفته است که به عنوان زمین بازی مورد استفاده قرار می گیرد.در جبهه جنوبی سالن آمفی تئاتر به ابعاد13*25 متر ، نمازخانه به ابعاد13*21 متر و سکوی نمایش تاتر به ابعاد5/7*6 متر
قرار گرفته است.
در جبهه غربی 6 اتاق به ابعاد 9/7*1/8 متر وجود دارد وساختمان انبار نیز در پشت این جبهه قرار دارد.در جبهه شرقی چهار اتاق به ابعاد8*9/7متر و یک سالن به ابعاد
8*16متر و همچنین انبار تدارکات به ابعاد 5/5*4/11 متر که با ورودی مستقل به خیابان ناصرخسرو راه می یابد در این بخش قرار دارد .
بنای فعلی دارالفنون:
مدرسه دارالفنون که روزگاری بهترین و یزرگترین مدرسه آکادمیک کشور محسوب می شد و میرفت تا نقشی اساسی در پیشرفت علمی کشور ایجاد کند و روزگاری بدستور ناصالدین شاه مالیات شهر های ملایر و تویسرکان را برای تامین بودجه آن قرار داده بودند و تنها مدرسه ای بود که بودجه آن دولتی بود زیرا تنها مدرسه آکادمیک کشور بود.(کرزن1373:6389) امروزه در وضعییت بسیار نا مطلوبی بسر میبرد و آینده
نامشخصی را پیشرودارد.مدرسه در ابتدا دارای نامهایی چونمکتب خانه پادشاهی،تعلیم خانه،مدرسه،مدرسه جدید،مدرسه نظامیه،معلم خانه بود.برخی از این نامها حتی مربوط به قبل از احداث و افتتاح مدرسه بود.بعلت اینکه بیشتر معلمان مدرسهاروپایی بوده و با وزارت خارجه سر و کله داشتند زیر نطر وزارت خارجه قرار داشت و سپس به وزارت علوم واگذارشد. مدرسه در ابتدا در یک طبقه ساخته شده بود ،لیکن در سالهای آغازین حکومت رضاخان پهلوی و در در حالیکه حدود 80 سال از عمر آن میگذشت در سال 1308ه.ش بدستور اعتماد الدوله وزیر معارف وقت کاملا تخریب و در جای آن بنای فعلی دارالفنون توسط نیکلای مارکوف،مهندس روسی در دو طبقه
ساخته شد.
در سال 1317 ه.ق توسط مشیرالدوله مدرسه حقوق،طب و نظاماز مدرسه جدا شده و مدرسه از حالت آکادمیک درآمده و به دبیرستان تبدیل شد.
براساس نوشته ها ساختمان اولیه دارالفنون دارای 50 اتاق دارای تزئینات گچبری،نقاشی و تذهیب بوده است. متاسفانه در حال حاضر از تزئینات اتاقهای مدرسه هیچ چیزی برجای نمانده است.تنها تزئینات موجود در ساختمان مدرسه را میتوان در
بالای سردر ورودی اصلی مدرسه در خیابان ناصر خسرو و نیز در زیر دو ایوان شمالی و جنوبی موجود در حیاط مرکزی مشاهده کرد.که دارای تزئیناتی با آجر رنگی بسیار زیبایی است.علاوه بر آن در طرفین این دو ایوان ورودی تزدینات گچبری دیده میشوند که در اثر عوامل انسانی و تخریب جزئیات کمی از آنان باقیمانده است.نمای کامل مدرسه توسط آجر 5 سانت تزیین شده است. اتاقهای این مدرسه که کلاسهای درس بوده اند درپیرامون حیاط مرکزی قرار دارند، بجز بخش جنوبی که سالن اصلی مدرسه در آن قرار دارد در بقیه جهات و پیرامون حیاط مرکزی اتاقها در 2 طبقه ساخته شده اند.راه ارتباطی طبقه همکف به طبقه اول ساختمان از طریق چهار اره پله در چهار گوشه ی شمالشرقی،شمالغربی،جنوبشرقی و جنوبغربی حیاط مرکزی امکانپذیر است.راه پله های ضلع شمالی حیاط مرکزی)شمالشرقی،شمالغربی) بزرگتر از راه پله های ضلع جنوبی)جنوبشرقی و جنوبغربی(میباشند.
سطح دیوار اتاقها در هر طبقه را که با آجر ساخته شده است با اندود خاک و گچ و نیز کاه گل و روی آنرا با ملات گچ پوشانیده اند.
هر اتاق دارای یک ورودی و یک پستو است ضمن اینکه در برخی از اتاقها پستو تبدیل به ورودی شده و اتاقهای فاقد پستو دارای دو ورودی میباشند.بجز اتاق شماره 3 در بخش غربی حیاط مرکزی که در حال حاضر بعنوان سالن همایش جهت برگزاری
مراسمات مدرسه مورد استفاده قرار میگیرد و بزرگترین اتاق فعلی آن است . کف آن دارای یک شیب رو به بالا از شمال به جنوب و بموازات طول اتاق است،کف اتاق سکو گذاری و دارای چیدمان صندلی است.این اتاق شامل دو اتاق است که تبدیل به یک اتاق شده است و بهمین خاطر یزرگتر از بقیه اتاقهاست. در طبقه همکف در ضلع شرقی مدرسه 5 اتاق ،در ضلع شمالی 5 اتاق و در ضلع غربی 6 اتاق قرار دارد.در طبقه اول در ضلع شرقی 6 اتاق،در ضلع شمالی 5 اتاق و در ضلع
غربی 6 اتاق قرار دارد.
فهرست :
تاریخچه4
اولین گروه اساتید مدرسه 5
برنامه ی آموزشی 6
خصوصیات معماری8
مشخصات بنا9
بنای فعلی دارالفنون 10
کف بنا13
عکس های هوایی 16
تصاویری قدیمی از مدرسه ی دارالفنون 29
پلان ها30
برش ها32
نماهای مدرسه ی دارالفنون 35
معرفی فضاها39
مصالح کف 48
راهرو ها 51
ورودی ها 52
بازشوها58
انواع پنجره ی استفاده شده در بنا60
انواع درب های استفاده شده در بنا63
انواع گچبری های به کار برده شده در بنا 66
وضعیت های ستون گذاری در بنا و پی68
گزارش مرمت مدرسه ی دارالفنون 80
تصاویری از دارالفنون امروزی 90
منابع 110