منار جنبان شاهکار معماری


شهرت منارجنبان اصفهان از دیرباز به این خاطر بوده است كه هر گاه یكی از مناره‏های طرفین ایوان بنا را می ‏جنبانده ‏اند، این حركت به مناره دیگر هم منتقل می ‏شده است. این حركت و انتقال آن به مناره دیگر از دیرباز تعجب بسیاری از مردم و بازدیدكنندگان آن را بر می ‏انگیخته است.


منارجنبان؛ اصفهان

صاحبنظران بر این باورند كه چنین شكل و مناره ای طبیعتا باعث حرکت مزبور خواهد شد و اگر در اینجا بسیار چشمگیر است به دلیل باریكی و سبكی این مناره ها می باشد. جهانگردان به مناره ‏ها و ساختمان هایی كه به همین طریق می ‏جنبیده ‏اند در نقاط دیگر جهان اشاره كرده ‏اند. كاشی های لاجوردی و فیروزه‏ای زینت بخش این بناست و بر روی مزار نیز قطعه سنگی مرمری وجود دارد كه سوره یس از قرآن كریم حاشیه آن را زینت داده است.


منارجنبان؛ اصفهان

كتیبه ‏های دیگری نیز در این آرامگاه وجود دارد كه از آن جمله آنوبانینی میتواند به كتیبه‏ ای بر سنگ مرمر بالای سنگ اصلی كه از عمو عبدالله به عنوان یك مرد پرهیزگار و زاهد نام می ‏برد؛ اشاره کند.

راز منار جنبان

بی تردید یکی از معروفترین ساختارهای تاریخی شهر اصفهان که شهرتی جهانی نیز دارد ” منار جنبان ” است. در 6 کیلو متری مسیر جاده اصفهان _ نجف آباد ، در سمت راست آزاد راه، بنای ” منار جنبان ” قرار دارد که بر فراز مقبره عارفی گمنام به نام ” عمو عبدا… کارلادانی ” بنا شده است و بر اساس تاریخ سنگ نبشته این مقبره،تاریخ بنا به 716 هجری قمری برمیگردد. این بنا یکی از آثار معماری دوره ایلخانان به شمار می رود. با مساحتی حدود 146 متر مربع و مناره هایی به ارتفاع 5/7 متر از سطح بام و البته ارتفاع بام تا کف حیاط نیز 5/10 متر است. در طبقه هم کف بنا و در زیر قو س های اصلی و بر سطح هرکدام کاشی کاری تزئینی به فرم صلیبی با کاشی آبی لاجوردی بر سطح آبی فیروزه ای دیده می شود که به عنوان یکی از ویژگیهای تزئینی کم نظیر در این بنا به حساب می آید. بر ساقه منارهها نیز تزئیناتی مرکب از کاشی های ریز در ترکیب با آجر بدنه دیده می شود که اشکال زیگزاگی و افقی آن در بیننده مشتاق یادآور مفاهیمی عرفانی است که در سایر آثار معماری این دوره نیز دیده می شود.

اما راز شگفتی آور این مناره ها چیست؟

چنانچه فردی از طریق 17 پله داخل هر مناره که روی بام بنا تا بالای هر مناره وجود دارد، بالا رود و دست های خود را داخل یکی از دیوارهای واسط میانی پنجره های فوقانی آن قفل و شروع به تکان دادن مناره کند، مناره به نوسان در آمده و همزمان با آن مناره دیگری و در واقع کل ساختمان به نوسان در میآید که تنها نوسان مناره قابل دیدن است و برای دیدن نوسان بنا می توان لیوان آبی را بر روی قبر ” عمو عبدالله” قرار داد و سطح لغزان آن را مشاهده کرد. به کاربردن آجرهایی با ویژگیهای خاص که ضریب ارتجاعی بالاتری نسبت به آجرهای به کار رفته در بخش های دیگر دارد و همچنین توجیه حرکت مناره ها با تکان یکی از آنها بواسطه قوانین فیزیکی نه تنها راز جنبیدن این مشهورترین مناره جنبان جهان را آشکار می کند بلکه بیانگر دانش فنی بسیار عمیق سازندگان آن در هفت قرن پیش بوده است. سازندگانی که نامی از آنان بطور مشخص در دست نیست . البته بنا به نظر کارشناسان مناره های دیگری نیز وجود دارد که دارای همین خاصیت بوده و همزمان با این بنا ساخته شده اند. مناره های مسجد اشترجان در 40 کیلومتری غرب اصفهان که قسمت اعظم آن تخریب شده و یا یکی از مناره های مسجد حضرت علی (ع ) در بصره که بنا به نظر ” ابن بطوطه” سیاح معروف مراکشی در قرن هشتم قمری، تکان می خورده و از این جهت ارزش مسجد را برای زائرین دوچندان کرده است.همچنین گفته می شود که تقریبا همه منارهها این خاصیت را دارند اما شاید کوتاهتر بودن منارجنبان سبب تکان خوردن کل بنا می شود. در سالیان گذشته بازدید کنندگان آزادانه تا بالای مناره ها می رفتند و اقدام به تکان دادن آن میکردند اما چندسالی است که به دلیل اینکه تکانهای دائمی باعث آسیب به بنا می شوند، مسئولین برنامه ای ترتیب داده اند که هر نیم ساعت یک نفر از راهنمایان که آشنا به مقدار نیروی لازم برای تکان دادن مناره ها است، به بالای یکی از مناره ها رفته و آنرا تکان می دهد تا بازدیدکنندگان به خوبی اهتزاز آنرا مشاهده و حس کنند و در عین حال از بوجود آمدن آسیب های احتمالی به بنا نیز پیشگیری شود.


دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *