گـیــــــاه جــــــــو

گـیــــــاه جــــــــو:                

جو گیاهی است نسبتا” مقاوم که میتوان آنرا بصورت بهاره یا پاییزه ویا زمستانه کشت کرد؛کشت پاییزه گیاه جو نسبت به بقیه کشتها بهتر است زیرا در این روش گیاه فرست کافی برای رشد را خواهد داشت و در ضمن کیفیت و کمیت آن هنگام برداشت افزایش میابد؛در مورد کیفیت جو پاییزه باید گفت که دارای دانه های بزرگتر،پروتیِن بیشتر است.

تهیه زمین:

برای تهیه زمین جو نیاز به وسایل وماشین آلاتی است که مهمترین آنها گاو آهن برگردان دار،دیسک،لولر,شیارسازمیباشد که تمامی آنها لازم و ضروری است؛

گیاه جو نیاز به بستری نرم،هموار و خاکی با بافت silty clay دارد؛

به همین منظور باید در تهیه زمین برای کاشت جو دقت کافی ولازم را انجام داد زیرا یکی ازمهمترین مراحل کار،تهیه بستر مناسب برای بذر میباشد.

برای تهیه زمین جو اول باید با گاوآهن برگردان دار بصورت کامل خاک رااز عمقcm45-30برگردان کردو سپس برای از بین بردن کلوخه ها وهمشکل شدن کل زمین ، زمین را دیسک زد؛

دفعات دیسک بستگی به میزان کلوخه های ایجاد شده در زمین هنگام شخم زذندارد که ار 1 الی 3 مرتبه تئصیه میشودکه بهتر است دو بار دیسک عمود بر هم بزنیم.

شخم را در بهار میزنیم و دیسک را در پاییز یک هفته قبل از کشت میزنیم؛بهتر است از دیسک های دوطرفه و دوردیفه استفاده کنیم که کار با انها راحت تر میباشد و سریع تر انجام میگیرد.

در مرحله بعد برای یکنواخت شدن و همسطح شدن کل زمین از لولر استفاده میکنیم.

نیازهای کودی گیاه جو:

گیاه جو چون تقریبا” هرسال کشت میشود زمین را از نظر مواد مغذی تخلیه میکند،پس برای برگرداندن زمین به حالت عادی و پر مغذی لازم است که مواد خارج شده از زمین توسط گیاه را بصورت مکانیکی و با کود دهی به زمین اضافه کنیم.

–       کود دامی:

کود دامی برای اکثر زمینها توصیه میشودچون علاوه بر اینکه به زمین مواد مغذی میرساند باعث بهبود بافت و ساختمان خاک نیز میشود. بهترین کود دامی کود گاوی میباشد.

میزان کود دامی برای هر سالوبرای هر هکتار ار زمین حدود 5/1تن میباشدکه اگر این کار همه ساله انجام شود 800-700 کیلو هم کفایت میکند.

کود دامی بهتر است در یک جا تل انبار گردد تا بخوبی بپوسد و مواد غذایی آ ن توانایی خارج شدن را داشته باشد؛این کار یک مزیت دیگر هم دارد و آ ن این است که اگر احیانا”بذور علفهای هرز داخل کود دامی باشد در این مدت رشد کرده و از بیبن میرودچون هر هفته این کود باید زیر ورو گردد.

کود دامی تازه باعث گرم شدن زمین هم میگرددکه از این خاصیت بیشتر برای گلخانه ها استفاده میگردد.

برای کشت پاییزه کود دامی را باید قبل از زدن اولین شخم بصورت مساوی و هموار روی زمین ریخت و با یک بار شخم توسط گاوآهن برگردان دار آنرا به زیر زمین انتقال داد.

– کودهای شیمیایی:

در کشاورزی نوین کودهای شیمیایی نقش بسیار موثری در رشد گیاهان دارندچونکه میشود مقدار آنها را در زمانهای مختلف تنظیم کرد؛

کودهای شیمیایی به دو دسته تقسیم میشوند:

الف) کودهای ماکرو

ب) کودهای میکرو

الف) کودهای ماکرو:

این کودها دارای موادی اند که گیاهان به میزان بیشتری به آنها نیاز دارند،وجود آنها لازم وضروری است وگیاه بدون آنها قادر به رشد و میوه دهی نیست؛

از جمله کودهای ماکروالمانت میشود بهازت،فسفر،پتاس،گوگرد،کلسیم ومنیزیم اشاره کرد؛که سه عنصر اول مهمترین بخش از این کودها است.البته باید به دیگر کودها هم توجه لازم را داشت تا بتوان محصول خوبی برداشت نمود .

 

1- ازت:

این عنصر در گیاهان نقش حیاتی داشته که جو به مقدار کمتری به آن نیاز دارد چونکه جو و کلا” گیاهان تیرهgramineaدارای غددی در ریشه خود هستند که ازت را تثبیت میکنند؛البته چون این غدد زمانی بوجود میایند گه ریشه رشد کافی را کرده باشد پس به عنوانstarter

مقداری ازت به گیاه میدهیم.

برای جو حدود 150-100 کیلو در هکتار ازت لازم است که چون ازت در آب محلول است بهتر است که این مقدار را در چند قسط در اختیار گیاه قرار دهیم؛

3/1 آنراقبل از کشت و موقع تهیه زمین استفاده میکنیم؛

3/1بعدی را پس از آبیاری دوم؛

و 3/1 انتهایی را قبل از خوشه دهی

برای زمینهای آمادگاه آبیک بهتر است که از کودهای سولفات آمونیم ویا اوره استفاده کنیم.

ازت باعث رشد گیاه میشود و در ساختمان کلروفیل شرکت دارد.

2- فسفر:

 

فسفر هم یکی دیگر از عناصری است که گیاه به آن نیاز مبرم دارد؛فسفر باعث سرعت در رسیدگی محصول میشود و نیز افزایش محصول را باعث میگردد.

فسفر باید در اختیار ریشه گیاه قرار گیرد پس میفهمیم که باید به عمق زمین برگردان شود.

میزان فسفر مورد نیاز جو حدود 70 کیلو در هکتار استکه تمامی آن در یک مرحله قبل از کاشت توسط دست یا دستگاه سانتریفوژ در زمین پخش میشود وسپس توسطشخم ودیسک در عمق40-30 سانتیمتری در دسترس گیاه قرار گیرد.

از انواع کودهای فسفره میتوان استفاده کرد ولی بهترین آنها سوپر فسفات است .

 

3- پتاسیم:

پتاسیم در گیاه باعث سنتز و انتقال هیدروکربنها میشود ونیز یکی از کارهای مهم پتاسیم در گیاهان ایجاد حالت مقاومت به بعضی امراض ،بیماریها و نیز سرما میشود ونیز باعث افزایش کیفیت محصول و جذب آب میشود.

برای زمینهای جو حدود 90-70کیلوگرم پتاسیم در هکتار لازم است که بصورت کودهای پتاسه در اختیارریشه گیاه قرارمیگیرد.

در صورت دیده شدن علایم کمبود،دیگر کودها را اضافه میکنیم.

علایم کمبود کودها در جو:

1-       کمبود ازت باعث رنگ پریدگی و زردی برگها و کوچکی و کم رشدی جو میشود

2-       کمبود فسفر باعث ارغوانی شدن برگها ویا ایجاد لکه های آبی وسبز روی برگها میشود

3-       کمبود پتاسیم باعث کمی رشد گیاه و قهوه ای شدن و یا سوختگی کناره برگهای مسن میشود

4-       کمبود گوگرد باعث زرد شدن برگهای جوان میشود . گوگرد بیشتر بصورت کودهای سولفات همراه دیگر عناصر مصرف میشود مثل سولفاتهای آهن،مس،و روی

5-       کمبود کلسیم باعث باز نشدن برگهای جوان و چروکیدگی کناره برگها میشود.کود های کلسیم بصورت کربنات کلسیم میباشد

6-       کمبود منیزیم باعث رنگ پریدگی برگهای مسن میگردد که این از کناره ها شروع شده وبه وسط برگها میرسد. کودهای منیزیم بصورت دولومیت همراه کلسیم دیده میشود.

ب) کودهای میکرو:

کودهای میکرو المانت یا عناصر کم مصرف ،عناصریاند که گیاه به میزان ناچیزبه آنها نیاز داردکه عبارتند از:آهن،منگنز،مس،روی،

بر،کلر و مولیبدن.

میزان مصرف آنها در خاک را نمیتوان بصورت حدودی تعیین کئد وآن بستگی به میزان عناصر موجود در خاک دارد که با آزمایشات دقیق خاکشناسی تعیین میگردد؛ولی آنچه معلوم است این است که میزان عناصر میکرو در خاکهای نواحی خشک بسیار کم میباشد.

یکی از بهترین روشهای کود دهی میکروکه زمان کم،هزینه کم،وسریع الاثر میباشد،کود دهی توسط کودهای کامل میکرو میباشدکه در بازار به عناوین مختلفیافت میشود؛مثل کودمایع کامل قطره طلا،کود مایع کامل غزال.

از این کودها برای جو باید زمانی استفاده کرد که علایم کمبود مشاهده گردد؛

استفاده از این کودها در جو زمان برگ دهی وقبل از خوشه دهیویا هنگام خوشهدهی در غصل بهار بصورت پاششی استفاده میگردد،

میزان مصرف آن را باید از روی دستور العمل نوشته شده روی لیبل این کودها بدست آورد ولی بصورت معمول از درصد 4در 1000

استفاده میشود.

تاریخ کاشت:

یکی از مهمترین عواملی که در ایجاد یک محصول خوب دخالت دارد و در کنترول انسان است ،تاریخ کاشت است.

همانطور که اشاره شد جو بصورت بهاره یا پاییزه کاشته میشود.تاریخ کاشت جو پاییزه اواسط مهر ماه تا اواخر آبانماه میباشد؛که بهترین تاریخ کشت 25مهر است.

البته به آب وهوای منطقه هم باید توجه کرد  که اگر هوا زیاد گرم بود نباید کشت انجام گیرد.

نوع ومیزان بذر:

در انتخاب بذر باید توجه لازم را کرد ؛چونکه بذور اصلاح شده فراوانی وجود دارد که هر کدام برای یک منطقه اصلاح شده اندو فقط در همان منطقه جواب میدهد.

ارقام مختلف جو وجود دارد مثل جو گوهر،جو طلایه،جو زر ،جو ظفر،جو ارم،جو سینا،جو کالیفرنیاو….

چون همه ساله ارقام اصلاح شده جدیدی توسط سازمان کشاورزی به مناطق مختلف پیشنهاد میگردد،پس بهتر است از عنوان کردن یک نوع بذر حذر کرد ولی جو اصلاح شده ای که هم اکنون در منطقه آبیک استفاده میگردد همان جو گوهر میباشد.

برای میزان بذر هم نوع کاشت نقش مهمی دارد؛برای کشت دست پاش حدود110الی140 کیلو بذر نیاز میباشدولی برای کشت ماشینی فقط 50الی70 کیلو بذر نیاز میباشد.

 

عمق کاشت:

در کشتهای مکانیزه عمق کاشت بطور کامل توسط دستگاه تنظیم میگردد که برای جو حدود5-3سانتیمتر میباشدولی در کشت دستپاش نمیتوان عمق کاشت را یکنواخت تعیین کرد؛چونکه اول بذور توسط دست پاشیده میشوند سپس توسط دیسک به زیر زمین میروند.

روش کاشت:

زمین را بعد از برداشت محصول قبلی دربهار یا تابستان  شخم زده و به حال خود رها میکنیم؛

درپاییز کودهای دامی و شیمیایی را طبق دستورالعمل ذکر شده در زمین پخش کرده وسپس شخم میزنیم؛

بعد از شخم بنا به نیاز 2 مرتبه دیسک عمود بر هم میزنیم و سپس بنا به نیاز 1الی 2 بار توسط لولر زمین را تسطیح میکنیم؛

حال میتوانیم به دو صورت اقدام به کشت نماییم:

1.روش دست پاش

2.روش ماشینی (recommend)

1. در روش دست پاش بذور توسط دست در کل زمین پخش میگردد که شخص بذر پاش باید از محارت کافی برخوردار باشد؛

سپس توسط یک دیسک سبک بذور زیر خاک میروندو برای آبیاری یک بار با شیار ساز زمین شیار شیار میشود

2.در روش ماشینی از خطی کار غلات استفاده میکنیم،این دستگاه تمامی عوامل کاشت را کنترول میکند:

توسط این دستگاه شیاری روی زمین حفر میشود که عمق cm 4-3

را میتوان در آن تنظیم کرد ، بذور با فاصله یکسانی روی زمین میافتند و دو دیسک کوچک در انتهای دستگاه روی بذور را کاملا” میپوشاند.

پس توسط ماشین خطی کار غلات که تنظیمات لازمه آن برای جو اعمال شده و بصورت کششی به پشت تراکتور وبه محور p.t.o تراکتور اتصال یافته اقدام به کشت میکنیم وسپس آبیاری کرده و زمین را تا بهار به حال خود رها میکنیم ؛

در فصل بهار آبیاری انجام داده و  3/1  از کود سولفات آمونیوم را بصورت سرک به زمین اضافه میکنیم و اعمال داشت مثل کود دهی میکرو ،مبارزه با علف هرز ،مبارزه با آفات و… راانجام میدهیم و هنگام رسیدن دانه ها اقدام به درو میکنیم.

آبیاری:

اگر جو را بصورت پاییزه بکاریم فقط بعد از کاشت لازم است یک بار آبیاری نماییم،اگر بارندگی صورت نگرفت 3-2 هفته بعد یک بار دیگر آبیاری میکنیم سپس زمین را تا بهار رها کرده ودر بهار هر 120-15 روز یک بار آبیاری مینماییم.

بهترین روش آبیاری ،آبیاری تحت فشار است واز نوع آبیاری بارانی که برای جو بیشترین راندمان را خواهد داشت.ولی چون هزینه آن زیاد است و مهمتر از همه ما اینجا آب کافی نداریم وسطح زیر کشت پایین است پس پیشنهاد نمیشود.

مبارزه با علفهای هرز:

اگر زمین جو بصورت یکنواخت کاشته شود (کشت مکانیزه)دیگر فرصت رشد علف هرز وجود نداردو خود گیاه جو با سایه اندازی با علفهای هرز مبارزه میکند.ولی در هر صورت برای مبارزه با علفهای هرز پهن برگ باید از علف کش, D , 2,4استفاده کردالبته با توجه به میزان توصیه شده آن در روی لیبل موجود30الی 40روز بعد از کاشت.

برداشت جو:

برداشت جو توسط دست از 15سانتیمتری زمین توسط داس میتواند انجام گیرد ولی به علت پرت محصول زیاد توصیه نمیشود؛

برداشت مکانیزه توسط کمباین بهترین نوع برداشت است؛

در هنگام برداشت دانه های جو باید دارای 40%رطوبت باشند ونباید زیاد خشک باشند زیرا براحتی از خوشی جدا میشوند و به زمین میریزند.

برداشت در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک گیاه جو انجام میشود ؛یعنی زمانی کهاگر دانه جو بین دو ناخن قرار گیرد بشکند ولی له نشود؛

جو را زود تر از گندم برداشت میکنیم وقتی که اندامهای گیاه زرد شوند.

جو را باید صبح زود یا آخر شب برداشت کنیم چون حساسیت سنبله زیاد است و شکننده .

 

 

 

بیماریهای عمده جو:

1-          زنگ سیاه جو puccinia graminis

 

این بیماری به رنگ سیاه روی تمامی قسمتهای گیاه دیده میشود.

رنگ جوشهای آن قهوهای است،و به شکل گرد است.

در مرحله آخر فصل جوشها میترکند وگرد سیاه رنگ تولید میکنند.

گاهی اوقات جوشها به رنگ زرد بر روی برگهای جو بصورت نواری و موازی ایجاد میشوند.

روش کنترول این زنگ مختلف است ولی از قارچ کشهای زیر میتوان استفاده کرد:

قارچ کش  propiconazol با نام تجاریTilt

قارچ کشcyproconazol  با نام تجاری   Alto

2- سیاهک پنهان جو:Tilletia foetida

در این نوع بیماری دانه های جو از داخل مورد حمله قرار میگیرند وداخل آنها پوک شده و از گرد سیاه رنگی پر میشوندولی چون دانه جو سخت است گرد سیاه رنگ بیرون نمی ریزدوفقط وقتی دیده میشود که دانه جو کوبیده شود  وبه همین جهت به سیاهک پنهان معروف است.

بنا بر این برای از بین بردن و کنترول این بیماری فقط کافی است از یذور سالم و مورد تایید استفاده کنیمویا بذور را با مانکوزب یاPCNBضد عفونی کنیم ویا اینکه از سم کربوکسین استفاده نماییم.