معنا و مفهوم آب انبار : آب اَنبار، يا انبار، حوض انبار، حوض، سردابه، بركه، مَصْنَع، مَصْنَعه، منبع و گاه آبدان، آبگير، تالاب و بَرخ، نوعي مخزن آب سرپوشيده و آب‌بندي شده و غالباً ساخته شده در پايين‌تر از سطح زمين كه به منظور ذخيرة آب آشاميدني براي ايام كم‌آبي يا پايداري در برابر دشمن در هنگام محاصره شدن و گاه استفاده از آب خنك در تابستان، در شهرها، روستاها، دژها، مسير راههاي كاروان‌رو (در رباطها و كاروانسراها) و در دل كوهها ساخته شده است. اين نوع مخازن آب در بيشتر نقاط سرزمين ايران «آب انبار» (دانشنامة ايران و اسلام؛ گلزاري، 53؛ افسر، 219؛ افشار، 1/74، 100، 2/86، 665 ـ669؛ مخلصي، 215، 217، 218؛ آيت الله زادة شيرازي، 30ـ36) و …

بخش سوم تزئينات بوسيله خطوط نوشته: در حاشيه قوسها و دور تا دور ايوانها در كتيبه ها و در طوقه گنبد از طرف داخل همه جا خطوط نوشته با سبك كوفي در انواع و اقسام فرمها و تناسبات در رابطه با بزرگي و كوچكي، حاشيه محيط داخلي گنبد سلطانيه را مزين نموده است. اين خطوط كه دومين قشر تزييناتي را در اين بنا تشكيل ميدهد، با ايجاد سطوح جديد و تغيير شكل در فضاي داخلي گنبد بوجود آمده‌اند، در قسمت بالاي قوسها، فرم ساختماني اوليه با ايجاد قشر تزئيني جديد كاملا تغيير شكل پيدا كرده است. قبلا در قشر اصيل، سطوح كاشيكاري با تحرك فوق العاده اي به اين قسمت از فضاي داخلي ختم ميگرديد، لكن با ملات كشي و …

بخش دوم تزئين آجر و كاشي اين نوع تزئين عبارتست از يك سطح آجركاري كه جابجا در آن قطعات كاشي بكار رفته است. به اين گونه كه در نقاط برخورد بين رديف هاي افقي و عمودي جایي كه بخاطر ايجاد نقش، آجر را بصورت يك بافت حصيري كار كرده اند از يك كله كاشي (مربعي به ابعاد 5 در 5 سانتیمتر) استفاده شده است. اين نوع تزئين بخاطر سيستم مقاوم و بافت متشكل و پيوسته آن بيشتر در سطوح پایين ديوارها و در طبقات همكف بكار رفته است و بحق يكنوع تزئين خشن است كه هم داراي روحيه مقاومتي و هم زيبایي بوده است. اين طريقه تزئين در قسمت هاي پائين بنا، سوابق تاريخي ممتد دارد. چنانكه در گذشته نيز …

موضوع : کاشی کاری در گنبد سلطانیه مقدمه نگرش بر احوال ملل مختلف در نشيب و فراز تاريخ از برجسته ترين مشخصه لحظه بازشناسي هويت جوامع بشري است. بهمين جهت است كه خداوند سير و گردش و مطالعه طبيعت و آثار بجاي مانده از گذشتگان را از وظايف انسان مي شمارد و در قرآن اين امر ضروري را به انسان توصيه مي‌نمايد: «قل سيروا في الارض ثم انظروا كيف كان عاقبه المجرمين» بدون شك گنبد سلطانيه عظيم ترين بناي اسلامي بجاي مانده، همچون نگيني بر تارك اين آثار ميدرخشد. شايد رهگذران و مسافراني كه هر روز از جاده تهران زنجان عبور مي كنند هيچيك ندانند كه اندكي دورتر از جاده نزديك زنجان،‌يكي از زيباترين و آبادترين شهرهاي جهان برپا بوده …

تاریخ ساخت کاروانسراها در ایران  : منابع تاريخى هخامنشيان را پايه‌گذار کاروانسراها دانسته‌اند؛ در روزگار اشکاني، ايستگاه‌هاى ميان را، و حمايت از کاروانيان اهميت زيادى يافت و در اغلب جاده‌ها به‌خصوص جادهٔ معروف ابريشم بناهائى شبيه کاروانسرا ايجاد گرديد. در دورهٔ ساسانيان به‌دليل اقتصاد وسيع و گسترده، راه‌ها و امنيت کاروانيان اهميت زيادى يافت؛ در نتيجه کاروانسراهاى بسيارى در مسير جاده‌ها و گذرهاى اصلى بنا گرديد. نقشه‌هاى کروانسراها در اين دوره عمدتاً به‌صورت چهارايوانى و مصالح ساختمانى آن بيشتر از سنگ، آهک و گچ بوده است. در دورهء اسلامى دلايل متعدد نظامي، اقتصادى و مذهبى و غيره موجب گسترش کاروانسراها گشت و ساخت بناهائى چون مساجد و مدارس و کاروانسراها در کنار هم انجام مى‌شد. نقشهٔ بناها به‌صورت دو ايوانى …