پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
1- مقدمه
نور عنصری تأثیر گذار در معماری و دارای مقامی معنوی در فرهنگ های مختلف است. بشر همواره در طول تاریخ در پی راهکارهایی بوده است که در ساخت مأمن خود به این مسأله توجه داشته و آن را تحت کنترل خود در بیاورد. این راهکارها در مناطق و فرهنگ های مختلف همواره متفاوت بوده است. فرهنگ ایرانی نیز در ادوار مختلف چاره هایی اندیشیده که در اقلیم های مختلف به کنترل نور بپردازد.در این مطالعه سعی بر آن است تا تأثیرات تابش خورشید در معماری سنتی جهان و بطور ویژه در ایران بررسی شود. به بیان دیگر سعی شده عناصر نورگیر و کنترل کننده های نور در معماری سنتی ایران و اثرات آن در نورپردازی و روشنایی و زیبایی داخلی ساختمان های سنتی ایران مورد بررسی قرار گیرد.. به هر روی، ایرانیان در ادوار مختلف روش خود را برای به اختیار گرفتن نور در پی گرفته اند که در این مطالعه گوشه ای از این راهکارها بررسی خواهد شد.
– موقعیت خورشید نسبت به زمین و شدت تابش آن
موقعیت خورشید را در هر منطقه و در هر زمان می توان به وسیله ی دو زاویه یکی ((زاویه تابش)) و دیگری ((جهت تابش)) مشخص کرد. در هر نقطه از سطح زمین، مسیر حرکت خورشید در آسمان در روزهای مختلف سال متفاوت است.برای مثال، حرکت خورشید نسبت به ساختمانی که در نیم کره شمالی و رو به جنوب قرارگرفته، بدین طریق است که در تابستان خورشید از شمال شرقی محوطه ی این ساختمان طلوع و در شمال غربی آن غروب می کند. در زمستان، طلوع خورشید از جنوب شرقی و غروب آن در جنوب غربی محوطه ساختمان مزبور صورت می گیرد و فقط در اول فروردین و اول مهر ماه، خورشید کاملاً از شرق طلوع کرده، در غرب غروب می کندشدت انرژی تابشی خورشید در بیشتر نقاط زمین مقداری قابل ملاحظه است. البته این مقدار به‌طور دقیق به عرض جغرافیایی منطقه و صافی آسمان وابسته است. سطوح مختلف نیز، با توجه به جنس، رنگ و براقی یا کدری سطح‌شان، مقادیر متفاوتی از این تابش را جذب و باقی را بازتاب می‌کنندالبته به شدت انرژی تابشی به زاویه سطح نیز مربوط میشود. اگر سطح بر پرتو‌های خورشید عمود باشد، بیشترین جذب اتفاق می‌افتد و هرچه سطح، نسبت به راستای پرتو‌ها مایل‌تر باشد، درصد جذب کمتر میشود.
2-1- استفاده از اثر گلخانه‌ای در گرمایش در فصول سرد
در مناطق سردسیر برای استفاده بیشتر از انرژی خورشید، در قسمت جنوبی و آفتاب‌گیر خانه، ایوان‌هایی با پنجره‌های سرتاسری طراحی میشود. نورخورشید از این پنجره‌ها به درون ایوان می‌تابد و در آن‌جا جذب دیوارها و کف ایوان(که معمولا به رنگ تیره ساخته می‌شوند) میشود. پرتو‌هایی که از این سطوح بازتاب می‌شوند، دارای طول موجی کوتاه‌تر از امواج اولیه هستند و شیشه به آن‌ها اجازه عبور نمی‌دهد. به این ترتیب پرتو‌های خورشید در ایوان محبوس و کم کم جذب سطوح مختلف می‌شوند. این اثر که به‌نام اثر گلخانه‌ای معروف است، سبب گرم
در مناطق مرکزی ایران، دیوارهای رو به آفتاب تنها نور‌گیرهایی کوچک دارند در مناطق گرمسیر وجود پنجره‌های رو به آفتاب، به دلیل ایجاد اثر گلخانه‌ای، سبب افزایش دمای بیش از حد فضای داخلی بنا و سلب آسایش میشود. در این مناطق، از آفتاب‌گیر و سایه‌بان، برای ایجاد سایه روی پنجره‌ها استفاده میشود. در شرایط حاد آب و هوایی مانند مناطق مرکزی ایران، برای مقابله با این مشکل، دیوارهای رو به آفتاب، بدون پنجره ساخته میشود. برای تامین نور درون ساختمان، نور‌گیرهای بسیار کوچک روی این دیوارها ایجاد میشود.[
منابع و مراجع
[1] داریوش. بابک، انسان طبیعت معماری، انتشارات علم و دانش، تهران، 1389
[2] واتسون. دونالد- لب. کنت، طراحی اقلیمی، اصول نظری و اجرایی کاربرد انرژی در ساختمان، ترجمه وحید قبادیان- محمد فیض مهدوی، انتشارات دانشگاه تهران،1937.
[3] برومبرژه. کریستیان، مسکن و معماری در جامعه روستایی گیلان، ترجمه علاءالدین گوشه‌گیر، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران 1370.
[4] توسلی. محمود، معماری اقلیم گرم وخشک، انتشارات پیوند، تهران،1353
تاریخچه بهره گیری از نور طبیعی در معماری ایران
دانستن روند بهره گیری از نور خورشید به اندازه ی روند شکل گیری مصالح و یا شکل های مختلف زیربنائی ساختمان جهت طراحی بسیار لازم می باشد. اولین تاریخی که ما از آن اطلاع داریم سده ی سوم هزاره چهارم ق.م می باشدکه در آن زمان جهت کسب نور و سایه از ایجاد اختلاف سطح در دیواره های خارجی استفاده می‌کردند. در شهر سوخته از هزاره های سوم و دوم ق.م از روی آثار خانه هایی که دیوار آن ها تا زیر سقف باقی مانده بود می توان استنباط کرد که هر اطاق از طریق یک در به خارج ارتباط داشته و فاقد پنجره بوده اند، در دوره ی عیلام در حدود 1300 و 1400 ق.م نیز نمونه ای از پنجره های شیشه ای به دست آمده که شامل لوله هایی از خمیر شیشه می باشد که در کنار هم و در داخل یک قاب جای می گرفته و به طور حتم جهت روشن کردن داخل بنا مورد استفاده بود. از جمله کهن ترین مدارک و نمونه‌های در و پنجره در معماری ایران را شاید بتوان در نقش قلعه های مادی در آثار دوره ی شاروکین یافت.
این فایل پاورپوینت در 35 صفحه به خدمتتون ارئه میشود.