نقش رجب

نقش رجب جایگاه یکی از آثار ارزشمند حجاری باستانی ایرانست.این محل در سه کیلومتری شمال تخت جمشید و سمت راست جاده شاهی واقع است.جاده شاهی شاهراهی بوده که در بیست و پنج قرن پیش، شوش یکی از پایتخت های شاهنشاهی ایران را به شهر سارد پایتخت لیدی در منتهی الیه غربی شبه جزیره آناطولی فعلی مربوط می ساخته است.در این محل، در دامنه کوه، محوطه روباز غار مانندی است که بر سه بدنه شمالی شرقی و جنوبیش سه مجلس از مراسم تاجگذاری شاهان ساسانی حجاری گردیده است. در مجلس اول که در شمال این محوطه کوچک قرار گرفته و یک متر و نیم بالاتر از سطح زمین است، شاپور اول دومین شاهنشاه ساسانی سوار بر اسب درشت اندامی است و در پشت سر شاهنشاه 9 نفر از بزرگان کشور ایستاده اند.چنین به نظر می رسد که این جمع برای گرفتن تاج شاهنشاهی، یا حضور در مجلس شادی، یا برای امر مهمی افتخار حضور دارند. در سینه اسب شاهنشاه چهار سطر بخط پهلوی ساسانی حجاری شده و نزدیک آن شش سطر خط یونانی بهمان مضمون کنده شده است.

مضمون سنگ نبشته چنین است: “اهورامزذاپرست، خداوندگار شاپور، شاهنشاه ایران و غیر ایران، فرستاده از طرف خدا، پسر اهورامزداپرست خداوندگار اردشیر شاهنشاه ایران و غیر ایران، فرستاده از سوی خدا، پسر خداوند پاپک شاه”. مجلس دوم در وسط نشان دهنده مراسم تاجگذاری اردشیر پاپکان بنیانگذار شاهنشاهی ساسانیست.این مجلس که چهار متر و نیم پهنا دارد از هشت نفر مرد و زن و کودک تشکیل یافته و همان طور که مینمایاند تاج یا حلقه پادشاهی از طرف روحانی عالیمقام “موبدان موبد” و یا مظهر اهورامزدا به شاهنشاه اعطا می گردد.در پشت سر شاهنشاه دو نفر دیده میشوند که یکی از آن دو از ملازمان درباریست که مگس پرانی بالای سر شاهنشاه نگاهداشته و دیگری یکی از بزرگان کشور است که به حالت احترام ایستاده است.در جلو شاهنشاه و اعطا کننده تاج، دو کودک روبهروی هم ایستاده اند، یکی از آنها که در جلو شاهنشاه ایستاده بظاهر ولیعهد و فرزند شاهنشاه است.مظهر اهورامزدا یا روحانی بزرگ بیکدست تاج را به اردشیر میدهد و با دست دیگر عصای پادشاهی را به شاهنشاه تقدیم مینماید و پشت سر او دو نفر از بانوان درباری دیده می شوند که بطور جداگانه مراسم احترام را بجا می آورند.بیرون از این مجلس، بطرف چپ، تصویر حجاری شده انسانی را می بینیم که دست راست را بحال احترام برداشته و سنگ نبشته ای را نشان میدهد، این نبشته سی سطر و بخط پهلوی ساسانی است که در حدود بیست سطر آن کاملا سالم و بقیه از بین رفته است.سنگ نبشته مربوط به کرتیر موبد موبدان، بزرگترین روحانی آن عصر، و نقش هم بظاهر خود اوست. کرتیر در این کتیبه خدمات دینی خود را به کشور شاهنشاهی شرح داده است. مجلس سوم، مراسم تاجگذاری شاپور یکم، فرزند اردشیر پاپکان، بنیانگذار شاهنشاهی ساسانیست که از سال 241 الی 272 میلادی در ایران سلطنت داشت.

در این حجاری شاپور سوار بر اسب، تاج شاهی را از روحانی بزرگ یا مظهر اهورا مزدا که او هم سوار بر اسب است می گیرد. جلو نقش رجب میدانگاه وسیعیست که میتوان حدس زد زمانی آباد و خانه هایی در آنجا وجود داشته است و حجاری آبی که در کوه نقش رجب دیده میشود این تصور را تقویت مینماید که چشمه آبی در آنجا وجود داشته و بطور کلی طفرجگاه باطراوتی بوده که دو تن از شاهان ساسانی نقش مراسم تاجگذاری خود را در آنجا بیادگار گذارده اند. نقش رجب چون نزدیک شهر باستانی استخر است و این شهر زادگاه اردشیر و شاپور و نیاکان آنها بوده از همین رو مراسم تاجگذاری خود را در این شهر انجام می دادند و بهمین جهت نقوش و تصاویری از این گونه مراسم در نقش رستم و نقش رجب بیادبود گذارده اند. اردشیر بنیانگذار شاهنشاهی ساسانی در سه نقطه مراسم تاجگذاری خود را نقش کرده که یکی در همین نقش رجب، دومی در نقش رستم و سومی در تنگاب فیروزآباد است. منبع: ویکیپدیا