ملاحظات مقاوم سازی لرز‌ه‌ای اجزاء غیرسازه‌ای‌

ملاحظات مقاوم سازی لرز‌ه‌ای اجزاء غیرسازه‌ای‌

در بهسازی و مقاوم سازی لرزه‌ای اجزای غیرسازه‌ای موجود ذکر برخی موارد به شرح زیر لازم است.

1. اجزاء غیرساز‌ه‌ای قدیمی معمولاً با کدها و استانداردهای قدیمی طراحی شده‌اند. بنابراین تراز زلزله طرح و شکل پذیری این اجزاء نسبت به اجزاء جدید بسیار کمتر است.
2. با توجه به اینکه هدف از مقاوم سازی، محافظت لرزه‌ای اجزاء غیرسازه‌ای موجود است، بهبود شرایط آن برای این که تمام ضوابط آیین نامه‌های طراحی را تأمین کند، بسیار مشکل است.
3. در هنگام مقاوم سازی باید تمام ظرفیت‌های واقعی جزء غیرسازه‌ای در نظر گرفته شود.

روش‌های بهسازی

بهسازی اجزای غیرسازه‌ای باید از طریق روش‌های تأیید شده و براساس رده بندی جزء و سطح عملکرد مورد انتظار به انجام رسد. ‌

1. ‌بهسازی اجزای غیرسازه‌ای حساس به شتاب برای سطح عملکرد، از طریق حفظ موقعیت جزء صورت گیرد. حفظ موقعیت جزء به صورت مهاربندی‌، متصل سازی، ایجاد تکیه گاه یا دیگر روش های تأیید شده به منظور جلوگیری از تغییر مکان جزء در طول زلزله است.‌
2. ‌بهسازی اجزای غیرسازه ای برای سطح عملکرد گیرد. علاوه بر این، باید خدمت رسانی این تجهیزات در خلال و پس از زلزله حفظ شود.
3. ‌بهسازی اجزای غیرسازه ای حساس به جابجایی، از طریق تأمین شکلپذیری کافی برای جزء، علاوه بر حفظ موقعیت آن انجام می‌شود. شکلپذیری بالا امکان تحمل جابجایی‌های لرز‌ه‌ای محاسبه شده را به جزء می‌دهد.

روش‌های معمول در بهسازی اجزای غیرسازه‌ای

جایگزینی

جایگزینی به معنی برداشتن کامل جزء و تکیه گاه‌های آن و جایگزینی آن با جزء جدید است. به عنوان مثال برداشتن پانل‌های نمای خارجی و نصب تکیه‌گاه‌ها و پانل‌های جدید به جای آنها.

تقویت

تقویت اجزای غیرسازه‌ای شامل ترمیم و اضافه کردن اعضا و مصالح به جزء به منظور افزایش مقاومت آن در مقابل نیروهای زلزله است. به عنوان مثال، اضافه کردن اعضای تقویتی به تکیه گاه عضو برای جلوگیری از کمانش آن.

تعمیر

تعمیر اجزای غیرسازه‌ای شامل تعمیر و برطر‌ف‌سازی همه قسمت‌ها یا اعضای آسیب دیده جزء به منظور برآورده شدن معیارهای پذیرش است. به عنوان مثال‌، بعضی از اتصالات زنگ زده روکش پانل‌های بتنی پیش ساخته بدون جایگزینی کل پانل می‌توانند تعمیر شوند.

مهاربندی

مهاربندی اجزاء غیرساز‌ه‌ای شامل افزودن اعضاء و اتصالاتی است که به منظور تأمین مهار داخلی جزء و یا مهار آن به سازه ساختمان به کار گرفته می‌شوند. به عنوان مثال، سقف‌های کاذب معلق می‌توانند با اضافه کردن مهاربندی‌های قطری و میله‌های قائم بهسازی شوند.

متصل سازی

متصل سازی اجزاء غیرسازه‌ای شامل روش‌هایی است که عمدتاً اجزاء را به صورت مکانیکی به سازه و یا اجزاء نگهدارنده متصل می‌سازند. اتصال رایج به کار رفته در اجزاء غیرساز‌ه‌ای، پیچ کردن پایه‌ها به کف بتنی سازه است. تکیه گاه‌ها و اتصالات اجزاء مکانیکی و الکتریکی باید براساس اصول مهندسی پذیرفته شده طراحی شوند. بعضی از پیشنهادات درباره اتصال اجزاء غیرسازه‌ای به سازه اصلی بشرح زیر است.

1. ادوات اتصال و پایه‌هایی که بارهای لرزه ای را منتقل می‌کنند، باید از مصالح مناسب ساخته شده و براساس استانداردهای معتبر طراحی شوند.
2. اجزاء اتصال مدفون در بتن باید قادر به تحمل نیروهای رفت و برگشتی باشند.
3. آویزهای میله‌ای کوتاهتر از ۳۰ سانتی متر می‌توانند به عنوان تکیه گاه لرزه‌ای در نظر گرفته شوند. این اعضا باید طوری اجرا شوند که لنگر خمشی در آنها به وجود نیاید.
4. بست‌های اصطکاکی نباید در اتصالات مهاری (anchorage) مورد استفاده قرار گیرند.
5. مهارهای انبساطی نباید برای اجزای مکانیکی با قدرت بیشتر از ۱۰ اسب بخار مورد استفاده قرار گیرند.
6. در مهارهای (Drilled and grouted-in-place) تحت نیروهای کششی باید از سیمان منبسط شونده یا گروت اپوکسی منبسط شونده استفاده شود.
7. اجزائی که بر روی سیستم‌های جداکننده ارتعاشی قرار دارند، باید در هر جهت افقی دارای ضربه گیر یا کم کفنر باشند. برای این اجزاء نیروی طراحی در نظر گرفته می‌شود.
8. برای اتصالات پیچی به کف‌های صفحه فلزی که سخت کننده در آنها به کار رفته باشد، باید از واشر استفاده نمود.

ضوابط تجهیزات روشنایی

در مورد تجهیزات روشنایی، علائم روشن شده با نور، پنکه‌های سقفی و اجزاء دیگر که به داکت‌ها یا لوله‌ها متصل نبوده و توسط زنجیر یا به طرق دیگر از سازه آویزان هستند و می‌توانند به طور آزاد نوسان کنند، با تأمین شرایط زیر، نیاز به تکیه گاه (قید) لرزه‌ای اضافی ندارند.

‌در صورتی که این اجزاء توانایی تحمل شرایط و بارهای زیر را داشته باشد.

1. ۳ برابر بار سرویس (عملیاتی)، به صورت بار ثقلی
2. ۱/۴ برابر وزن سرویس آن اجزاء به صورت قائم و رو به پایین همراه با نیروی افقی مساوی ۱/۴ برابر وزن سرویس.

جهت بار افقی باید طوری انتخاب شود که بحرانی ترین حالت و در نتیجه محافظه کارانه ترین حالت را نتیجه دهد.

تجهیز با اجزاء سایر سیستم‌ها و قطعات سازه‌ای در حین نوسان برخورد نکند.

اتصال به سازه اجازه حرکت در صفحه افقی را بدهد.

ضوابط اتصال لوله‌ها به تجهیزات

در مورد اتصال لوله‌ها به تجهیزات، در صورتی که اتصال لوله به تجهیزات و محلی از جداره تجهیز که لوله به آن متصل می‌شود صلب باشد، نیروی منتقل شده به تجهیز در محل اتصال شدیداً افزایش می‌یابد. در نظر نگرفتن انعطاف (Flexibility) جداره تجهیز باعث کاهش پریود ارتعاشی سیستم می‌شود که بسته به طیف طرح مورد استفاده می‌تواند سبب نیروهای طراحی کوچکتر و یا در موارد خاصی بزرگتر شود.

به علت اینکه این انعطاف به صورت توامان بر روی جابجایی سیستم خط لوله و نیروهای وارد بر آن تاثیر قابل توجهی دارد، کاهشی یا افزایشی بودن اثر آن به آسانی قابل تشخیص نیست. بنابراین لازم است در محل اتصال خط لوله به تجهیزات، قابلیت ارتجاعی تجهیز در مد لسازی لحاظ شود. میزان سختی کل تجهیز به سختی خمشی تجهیز و تکیه‌گاه آن بستگی دارد.