اگرچه دو واژه‌ی تراس و بالکن در بسیاری موارد به جای هم به‌کار می‌روند اما آیا با هم یکی هستند؟ با شناخت بیشتر این دو فضا در معماری، متوجه می‌شویم که نمی‌توان به سادگی از تفاوت تراس و بالکن عبور کرد و آنها را به جای هم به کار برد.
بالکن و تراس، هر دو فضایی قابل استفاده در بخشی بیرونی ساختمان ایجاد می‌کنند و هر دو مکانی برای ایجاد ارتباط میان فضا‌های داخلی و محوطه‌ی خارجی هستند. از این منظر ممکن است این دو واژه مشابه هم به نظر بیایند و ممکن است در گفتمان روزمره به جای هم به کار برده شوند؛ اما از دیدگاه تخصصی معماری تفاوت‌های مشخصی دارند. تفاوت تراس و بالکن در چیست؟ قبل از پرداختن به تفاوت‌ها به تعریف هر یک می‌پردازیم.
بالکن چیست؟
معادل فارسی این کلمه «ایوانک» است، بنابراین به نوعی مشابه ایوان در معماری سنتی ایرانی است که به فضایی مسقف اطلاق می‌شود که جلوی آن باز و مشرف به حیاط است. بالکن نیز فضایی مسقف است که دست‌کم یک سمت آن رو به فضای باز است و گاهی ممکن است از دو طرف یا سه طرف رو به فضای آزاد باشد؛ بنابراین مساحت آن در مساحت آپارتمان به حساب می‌آید.
تراس چیست؟
معادل فارسی این کلمه «بهارخواب» است. از دیدگاه معماری، تراس فضایی غیرمسقفاست که به ساختمان الحاق می‌شود و چون جزء مشاعات به حساب می‌آید، در محاسبه متراژ دخالتی ندارد. واژه‌ی تراس از طرفی به لایه‌های طبقه‌بندی زمین نیز مربوط می‌شود.
تفاوت تراس و بالکن
عمده تفاوت تراس و بالکن مربوط به این سه مورد می‌شود:
- اندازه
- مکان قرارگیری آنها در ساختمان
- نحوه ساخت‌شان
۱. اولین تفاوت – و معمولا واضح‌ترین تفاوت آنها – اندازه است. چنانکه در بسیاری از موارد یک تراس به طور چشمگیری بزرگتر از یک بالکن است. بنا به این تفاوت نحوه استفاده از این دو فضا نیز متفاوت خواهد بود.
۲. مورد دیگر تفاوت تراس و بالکن، محل استقرار مناسب آنها در بناست. بالکن معمولا در طبقات بالاتر ساختمان قرار می‌گیرد، در حالی‌که تراس برای ایجاد یک سطح صاف مانند پاسیو، حیاط یا فضایی که در خدمت فضای خارجی ساختمان نیز هست استفاده می‌شود و همچنین به لایه‌های شیب‌دار زمین مرتبط است.
در بسیاری از موارد بالکن‌ها، سطوحی مرتفع هستند که به ساختمان متصل می‌شوند.
۳. واژه‌ی “terrace” از ریشه لاتین کلمه‌ی زمین گرفته شده است؛ بنابراین این واژه را برای سازه‌ای استفاده می‌کردند که روی زمین و معمولا از سنگ، چوب و الوار ساخته می‌شد. در دوران مدرن، این کلمه در بسیاری از مواقع برای فضا‌های باز و ارتباطی‌ای که بر روی بام ایجاد می‌شود نیز به کار گرفته شده است. در بسیاری از مکان‌ها نیز واژه‌ی پاسیو به عنوان جایگزین واژه‌ی تراس استفاده می‌شود. این در حالی است که بالکن، بخشی است که مستقیما به یک سمت ساختمان پیوست می‌شود. از آنجایی که بالکن‌ها در سطوح مرتفع بنا ساخته می‌شوند، معمولا با نوعی دیوار یا جداره یا نرده احاطه می‌گردند.
اگرچه ممکن است در یک شهر شلوغ زندگی کنید، باز هم می‌توانید در بالکن خانه‌تان با ایجاد یک پوشش، از حریم خصوصی خود برخوردار باشید و همچنین کمتر در معرض باد و نور خورشید قرار خواهید گرفت.
به همین ترتیب تراس‌های دنیای معماری مدرن نیز، می‌توانند کاربرد‌های متنوعی در راستای اهداف مختلف داشته باشند. به طور مثال آنها می‌توانند یک باغچه در فضای باز باشند که در فضا‌های شهری به طور فزاینده‌ای مورد استقبال قرار گرفته‌اند. داشتن یک باغچه در یک شهر شلوغ، بسیار فرح‌بخش و دلنشین است.
مقایسه ویژگی‌های تراس و بالکن
تراس همیشه یک فضای کاملا باز است. تراس ممکن است در سطحی وسیع در بخش بالایی و بام ساختمان قرار داشته باشد و یا ممکن است در طبقات پایینی قرار گیرد.
اما بالکن‌ها بسیار کوچکتر هستند و در طبقات بالایی همیشه به یک اتاق افزوده می‌شوند، در حالی‌که تراس‌ها ورودی جداگانه دارند.
بالکن‌ها هم می‌توانند باز و هم نیمه‌باز باشند. اما تراس‌ها بدون داشتن یک پلان مجزا و تعریف شده، نمی‌توانند پوشیده شوند.
در زیر به ترتیب تصویری از یک تراس و یک بالکن را مشاهده می‌نمایید.
یک تراس در طبقه پایینی ساختمان
یک بالکن کوچک در طبقه بالای ساختماندر این میان شاید واژه‌های ایوان و رواق را نیز میان واژگان معماری شنیده باشید و شاید با استفاده‌ی عامیانه‌ی آنها به جای تراس یا بالکن مواجه شده باشید. اما آنها نیز تعاریف متفاوتی دارند که در ساخت بناهای گذشته کاربرد و ساختار متفاوتی داشتند.
ایوان و رواق چیست؟
یکی از فضا‌های بسیار مهم معماری سنتی در بسیاری از بنا‌ها ایوان‌ها هستند که از نظر فرم، ابعاد، جایگاه و عملکرد متفاوت بوده‌اند. در واقع از ایوان به لحاظ مفهومی، به عنوان فضایی انتقالی میان عوامل زمینی و زمانی یاد شده است.
ایوان از نظر لغوی به معنای پیشگاه خانه است و تقریبا فضایی معادل با بالکن‌های امروزی دارد؛ چرا که ایوان‌ها به واسطه‌ی ساخته شدن در ارتفاعی مشابه با بالکن‌ها، فضایی میان درون و بیرون فراهم می‌کردند و در عین حال در برابر عوامل محیطی، چون باد و باران و نور شدید خورشید انسان را مصون می‌داشتند. اما در هر حال به لحاظ نحوه‌ی ساخت، ابعاد و کاربرد با بالکن تفاوت بسیاری دارند.
ایوان عمارت عالی قاپو
ایوان‌ها هم مسقف و هم غیرمسقف ساخته می‌شدند.
- مهتابی: نوع بدون سقف آن را گاه «بهارخواب» یا «مهتاب‌نشین» می‌خواندند.
- رواق: گونه‌ی دیگری از ایوان را که دارای ستون‌های متعددی به ارتفاع سقف در جلوی خود بود و عرضی کم داشت، «رواق» می‌نامیدند.
رواق‌ها فضا‌هایی دارای سقف و ستون بودند که انسان را در برابر بارش و تابش خورشید محافظت می‌کردند و از شدت آنها می‌کاستند و البته بیشتر در فضا‌های عمومی همچون مساجد به کار می‌رفتند.
رواق‌های بقعه شیخ حیدر در مشگین شهر
جمع بندی
اکنون که به تفاوت تراس و بالکن پی برده‌اید، برای ما بنویسید شما کدام را ترجیح می‌دهید؟ به نظر شما کدام‌یک در ساختار امروزی شهرهای شلوغ کاربرد بیشتری دارند؟ اگر منزل شما فضای باز بدون سقف دارد. / منبع:ستاره
پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
