سازمان هواشناسی

سازمان هواشناسی

هواشناسی در یک نگاه

همگام با رشد و خیزش های علمی بشر که بطور عمده پس از انقلاب صنعتی صورت گرفت و انسان پوینده و تلاشگر هر روز طرحی نودر انداخت و دیوارهای جهل را بی وقفه فرو ریخت و علوم همچون شاخه های پر طراوت و جوان در آغاز بهار پنجه در آسمان سایید، علم هواشناسی نیز گسترش یافت و با طی زمان تاثیر انکار ناپذیر خود را بر قلمرو بسیاری از رشته های علوم نمایان ساخت. بکار گیری دانش هواشناسی به عنوان بستر بسیاری از برنامه ریزیهای علمی ـ فنی ـ صنعتی ـ کشاورزی و عمرانی و غیره ضرورت یافت و از آن پس هواشناسی یک علم شد و از پرده انزوا خارج و کاربرد علمی و علمی بیشتر بخود گرفته که همچنان این روند ادامه دارد.

از عمر رسمی این رشته در جهان بیش از یک قرن می گذرد اما قدمت و سابقه حقیقی دانش هواشناسی رشته در اعماق تاریخ علوم داشته و به ابتدای خلقت انسان باز می گردد که در محاصره هوا ، این سیال بی رنگ حیات بخش قرار داشت. باد ـ باران  و دمای هوا و دهها متغیر دیگر هواشناسی انسان را از همان روز ازل در بر گرفت و تا امروز هم انسان از دایره تاثیرات آنها نرهیده است و به جرات میتوان گفت که هیچ رشته ای از علوم تا به این حد به حیات و ممات موجودات کره خاکی اثر گذار و مرتبط نبوده و هیچ متغیری ون هوا که دم و بازدم موجودات زنده را در هر لحظه به زندگی متصل  می نماید ، با اهمیت و در خور توجه نبوده است. با این نگرش بر آن شدیم تا مختصری از تاریخچه هواشناسی ایران را بیان کرده تا بتوانیم در جهت بالا بردن دانش هواشناسی علاقمندان سهمی داشته  باشیم

تاریخچه هواشناسی در ایران

مطالعه و بررسی جو همیشه مورد نظر دانشمندان ایرانی بوده است. از این رو خیلی از دانشمندان نجوم در اثر خود بخشی را به مسائل جوی اختصاص دادند. محمد بن زکریای رازی ، ابن سینا ، حکیم عمر خیام ، ابوریحان بیرونی و انوری شاعر معروف از شخصیها و دانشمندان ایرانی بوده است که پیرامون پدیده های جوی مطالبی در آثار خود به یادگار گذاشته اند. فعالیت های منظم هواشناسی اولین بار با اندازگیری عناصر جوی توسط سفارتخانه های انگلیس و روس درتهران  و مناطق نفت خیز جنوب کشور شروع شد که این اطلاعات صرفا به بایگانی کشور های مربوطه منتقل شده و احتمالا در برنامه های تحقیقاتی آنها مورد استفاده ویژه قرار گرفته است. درس هواشناسی در سال 1298 در برنامه درسی مدرسه برزگران منظور شد که این درس توسط معلمان فرانسوی تدریس می شد و در همان محل اولین سکوی هواشناسی احداث شد که در آن دمای هوا و رطوبت نسبی و میزان بارندگی اندازه گیری می گردید. این ایستگاه  در سال 1308 کامل شد و اکثر عناصر جوی را دیده بانی می کرد. بتدریج در اثر نیاز شدید بخشهای کشاورزی و آبیاری تعدادی ایستگاه نیز بر حسب ضرورت در نقاط مختلف کشور تاسیس شد که مسئولیت آن با بنگاه مستقل آبیاری وابسته به وزارت کشاورزی وقت بود. بعد از جنگ جهانی دوم نیروهای متفقین برای سلامت پرواز هواپیماهای خود یک واحد کوچک هواشناسی دایر کردند ک نیازهای هواشناسی بهش هواپیمائی آنها را تامین می کرد در این زمان بنگاه مستقل ابیاری وزارت کشاورزی اقدام به تربیت یک گروه دیده بان هواشناس نمود که این دیده بانان در سال 1327 فارغ التحصیل در ایستگاههای هواشناسی مشغول به کار شدند. هواپیمائی کشوری نیز به علت نیاز به اطلاعات جوی در فرودگاههای اصلی کشور اقدام به تاسیس ایستگاههای هواشناسی کرد. در اثر نیاز شدید برنامه ریزان به آمار و اطلاعات اقلیمی از نواحی مختلف کشور و ناهماهنگی در تاسیس ایستگاههای هواشناسی که توسط بخشهای مختلف انجام می شد، مسئولان وقت تاسیس یک واحد هواشناسی مستقل در کشور را ضروری دانسته و در سال 1334 شمسی اداره کل هواشناسی کشور وابسته به وزارت راه تاسیس شد. این اداره کل بعد ها به صورت سازمانی مستقل زیر نظر وزارت جنگ قرار گرفت که بعد از انقلاب اسلامی مجداد زیر نظارت وزارت راه و ترابری در آمد. در هنگام تشکیل اداره کل هواشناسی در سال 1334 تمامی ایستگاههای هواشناسی که توسط بخشهای مختلف تاسیس بودند به این اداره کل واگذار شد. ایستگاههای واگذار شده از نوع سینو پتیک ، اقلیم شناسی و بارا ن بودند که هر یک دیده بانی های مربوط بخود را انجام می دادند. در آن زمان تعداد ایستگاههای سینو پتیک 34 و اقلیم شناسی 107 و باران سنجی 160 بود گسترش ایستگاههای هواشناسی و تو سعه شبکه آن پس از انقلاب اسلامی شتاب بیشتری پیدا کرده در سال 1338 هواشناسی ایران به عنوان یکصدوسومین عضو سازمان هواشناسی جهانی به عضویت این سازمان جهانی در آمد. سازمان هواشناسی کشور قبل از انقلاب بیشتر در خدمت حمل و نقل هوایی و صنعت هواپیمائی بود و به مسائل هواشناسی کاربردی کمتر توجه می شد ولی پس از انقلاب اسلامی و با تعیین کشاورزی به عنوان محور اصلی فعالیتهای اقتصادی کشور ، این سازمان نیز خدمات خود را به سمت کشاورزی به عنوان محور اصلی فعالیت های اقتصادی کشور ، این سازمان نیز خدمات خود را به سمت کشاورزی متوجه کرد و امروزه توسعه ایستگاهها و بهبود سیستم آمار هواشناسی کشور در جهت ارائه خدمات به بخشهای تحقیقاتی کشاورزی ،‌دامداری ، آبیاری و غیره گرایش دارد. امر تحقیقات به عنوان بخشی از فعالیتهای مستمر این سازمان برون استفاده از کامپیوتر و اصلاح روشهای جمع آوری و بایگانی آمار میسر نبوده و لذا از سال 1362 سعی شد با تجهیز مرکز کامپیوتر سازمان به یکی از پیشرفته ترین کامپیوتر های موجود در جهان و با تبریل نقشه ها و گرافها به صورت میکرو فیلم ،موجود این مدارک بتوانند پژوهشگران را در دسترسی سریع به اطلاعات یاری کند. همچنین مراکز تحقیقاتی سازمان با تشویق کارشناسان و محققان هواشناسی توانسته است مجموعه ای از 132 اثر از ترجمه و تالیف ارائه نماید که بتدریج چاپ و منتشر می گرددباتوجه‌به‌اهمیت‌ارتباطات‌در هواشناسی،شبکه ایستگاههای سینوپتیک کشور با مجهز شدن به سیستم بیسیم S-S-B (اس ـ‌اس‌ـ بی ) و برقراری خطوط تلکس در مراکز مناطق تقویت شد و کلیه اطلاعات جوی از 160 ایستگاه سینو پتیک به طور همزمان ساعت بساعت در مرکز مخابرات تهران جمع آوری می شود و به صورت بلادرنگ و یا به صورت آمار در اختیار مرکز پیش بینی و مرکز خدمات کامپیوتری سازمان قرار می گیرد. کارشناسان مرکز کامپیوتر با توجه به دستورالعملها و استانداردهای بین المللی در چند مرحله کار کنترل کیفی و کمی اطلاعات رسیده را به صورت دستی و کامپیوتری انجام می دهند. و نتایج را روی نوار و دیسک ملاء های کامپیوتری منتقل می‌کنند. مرکز پیش بینی تهران با دریافت اطلاعات ساعت بساعت جوی کلیه کشورهای خاورمیانه ، اروپا و آسیا و جمع آوری همزمان اطلاعات از ایستگاههای هواشناسی سینوپتیک داخل کشور روزانه چندین نقشه هواشناسی در سطوح مختلف جو تهیه و پیش‌بینی های لازم را صادر می کند مرکز اخطاریه های لازم را در مورد وقوع طوفان ، سیل ، سرمای شدید و ناگهانی ، بروز آفات کشاورزی و غیره تهیه می کند. و به سازمانهای و نهادهای ذیربط ارسال می دارد. در کنار فعالیتهای تحقیقاتی سازمان ، مرکز آموزش عالی هواشناسی و علو جو توانسته است در پنج سال گذشته در 14 دوره آموزشی دانشجویان و کارمندان را در سطوح فوق دیپلم ، لیسانس و بالاتر آموزش دهد که این آموزشها چه بصورت باز آموزی و چه بشکل دوره های تخصصی دیپلمه ها و لیسانسیه های تازه استخدام توانسته است در بالا بردن کیفیت علمی امور هواشناسی موثر باشد. از نظر آموزشهای بین المللی و شرکت در سمینارها و اجلاسیه های تخصیصی ، سازمان بسیار فعال بوده و در چند سال اخیر تعداد زیادی از کارشناسان سازمان برای شرکت در دوره های و سمینارهای آموزشی به خارج از کشور مسافرت کرده اند. در این راستا تعداد زیادی از متخصصان هواشناسی تا کنون در دوره های آموزشی که در سایر کشورها توسط سازمان هواشناسی جهانی ترتیب داده شده است شرکت کرده اند.