پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
دانلود پژوهش تبیین آسیب پذیری گندم کاران نسبت به خشکسالی (مورد مطالعه: شهرستان باوی)
چکیده
خشکسالی، کمبود آب و اثرات آن بر تولیدات کشاورزی و توسعه اقتصادی منجر به آسیب پذیری خانوارهای کشاورز و ناپایداری معیشت آنان گردیده است. اما ماهیت چند بعدی و پویای خشکسالی موجب شده که مطالعه آسیب پذیری دشوار باشد، درحالی که درک ماهیت آسیب پذیری، نقش مهمی در کاهش اثرات خشکسالی دارد. بنابراین این پژوهش با هدف تبیین آسیب پذیری ناشی از خشکسالی با روش توصیفی-پیمایشی انجام گردید. جامعه آماری پژوهش متشکل از گندمکاران منطقه باوی به تعداد 816 نفر می باشد که بر اساس جدول کرجسی و مورگان نمونه ای به حجم 263 نفر تعیین و با روش تصادفی طبقه بندی شده انتخاب گردید. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه ی محقق ساخت است که روایی آن توسط گروهی از متخصصین ترویج و آموزش کشاورزی مورد تأیید قرار گرفت و برای سنجش پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد (76/0-64/0=α). تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSSv20 انجام گرفت. فرمول به کار رفته برای سنجش آسیب پذیری شامل مؤلفههای در معرض بودن(Exposure)، حساسیت(Sensitivity) و ظرفیت سازگاری(Adaptive Capacity) می باشد. برای ساخت شاخص های ترکیبی هر کدام از مؤلفه ها و شاخص ترکیبی آسیب پذیری ابتدا باید رفع اختلاف مقیاس ها انجام شود که این کار با روش استاندارد سازی (Standardization Method) انجام شد. سپس بر اساس تحلیل مؤلفه های اصلی(PCA) وزن مؤلفه ها محاسبه و شاخص ها ساخته شد. نتایج تحقیق نشان داد که ویژگی های فردی گندمکاران با حساسیت و آسیب پذیری آنان رابطه معنادار منفی دارد. میزان در معرض خشکسالی بودن گندمکاران، ظرفیت سازگاری آنان و آسیب پذیری آنان بر اساس نوع کشت متفاوت است. گروه بندی گندمکاران بر اساس شاخص آسیب پذیری نشان داد که 23 درصد گندمکاران در گروه کمتر آسیب پذیر (Less-Vulnerable)، 75 درصد آنان در گروه آسیب پذیر(Vulnerable) و 2 درصد آنان در گروه شدیداً آسیب پذیر (Severely Vulnerable) قرار می گیرند. همچنین نتایج نشان داد که در درجه اول حساسیت نسبت به خشکسالی (46 درصد) و سپس ظرفیت سازگاری (43 درصد) و پس از آن در معرض خشکسالی بودن (11 درصد) در تبیین آسیب پذیری گندمکاران نسبت به خشکسالی تأثیر دارد. بنابراین در سیاست های کاهش آسیبپذیری گندمکاران نسبت به خشکسالی باید ابتدا سیاست هایی برای کاهش حساسیت آنان تدوین نمود و سپس راهکارهایی برای افزایش ظرفیت سازگاری آنان اتخاذ کرد.
واژه های کلیدی: آسیب پذیری، در معرض بودن، حساسیت، ظرفیت سازگاری، گندمکاران.
فصل اول: مقدمه
1- 1 مقدمه
خشکسالی، کمبود آب و اثرات آن بر تولیدات کشاورزی و توسعه اقتصادی یکی از نگرانی های عمده جهانی محسوب می شوند و از بزرگترین چالش هایی هستند که توسعه ی کشاورزی کشور در حال و آینده با آن مواجه خواهد بود (امامی بیستگانی و سیادت، 1388؛ لیو و همکاران[1]،2008). خشکسالی در چند دهه اخیر یک پدیده شایع و یکی از علل اصلی کاهش تولید بوده است (حیاتی و همکاران[2]،2010). همچنین خشکسالی در مقایسه با سایر بلایای طبیعی مانند: سیل، آتشفشان، طوفان و حتی زلزله، بیشترین خسارت را در سال های گذشته در کشور به جا نهاده است و این در حالی است که به دلیل بطئی بودن روند وقوع آن و نمایان شدن تأثیر تخریبی آن پس از مدت زمان نسبتأ طولانی، کمتر مورد توجه و حساسیت برنامه ریزان و سیاستگذاران برای مطالعه، بررسی و نحوه برخورد با آن قرار گرفته است (حیاتی و همکاران،1388 ؛ دهزاد و همکاران،1388؛ وزارت جهاد کشاورزی استان خوزستان، 1390).
خشکسالی طی دوره های مختلف، همه بخش های کشور به خصوص بخش کشاورزی را با خود درگیر ساخته است (تقوایی ابریشمی،1388). معیشت در جامعه وابسته به بخش کشاورزی است و بیش از 75 درصد محصولات کشاورزی در مناطق روستایی تولید میشود در حالی که بخش کشاورزی وابسته به آب و هوا می باشد و تنوع آب و هوا به شدت تولید محصول را تحت تأثیر قرار میدهد. خشکسالی از طریق تأثیرگذاری بر فرآیندهای اجتماعی و اقتصادی و سیاسی جامعه، منجر به آسیب پذیری جامعه می شود و با توجه به اینکه اقتصاد روستایی اتّکای قابل توجهی به فعالیت های کشاورزی دارد، شعاع تأثیر پدیده ی خشکسالی در مناطق روستایی، بیش از نقاط دیگر بوده است. اثرات و پیامدهای خشکسالی معمولأ ابتدا بر کشاورزی، تولید مواد غذایی، منابع آبی و در نتیجه بر زندگی و معیشت کشاورزان که ذینفعان کلیدی و تولید کنندگان اصلی محصولات کشاورزی و مواد غذایی هستند ظاهر می شود و به طور مستقیم زندگی و الگوهای معیشت روزانه آن ها را تحت تأثیر قرارمی دهد و منجر به آسیب پذیری خانوارهای کشاورزان و ناپایداری معیشت آنان می گردد (ویلهایت[3]، 1993؛ صالح و مختاری،1386؛ زمانی و همکاران،1388؛ پور طاهری و همکاران،1389؛ پیتمن و همکاران[4]،2011 ؛ حبیبا و همکاران[5]،2012). علی رغم گستردگی و تنوع خسارات و آسیب های ناشی از خشکسالی، ماهیت چند بعدی و پویای آن ها موجب شده که مطالعه آسیب پذیری جوامع و بخش های مختلف نسبت به خشکسالی دشوار باشد درحالی که درک ماهیت آسیب پذیری[6]، نقش مهمی در کاهش اثرات و پیامدهای خشکسالی دارد (کشاورز، 1389). تجزیه و تحلیل آسیب پذیری نسبت به خشکسالی در زمینه کشاورزی و امنیت غذایی جهانی، به ویژه با توجه به الگوهای افزایش مخاطرات اقلیمی برای کشورهای مستعد مخاطرات متفاوت در جهان، حیاتی است(جایانتی و همکاران[7]،2013). اندرسون و وودرو [8](1998) نیز توسعه پایدار را فرایند کاستن از آسیب پذیری ها و افزایش ظرفیت های محلی تعریف کرده اند (پورطاهری و همکاران، 1389). بنابراین، سنجش آسیب پذیری کشاورزان نسبت به خشکسالی، گامی مهم در پرداختن به موضوع آسیب پذیری نسبت به خشکسالی در کشور است و می تواند به مدیریت خشکسالی کاهش گرا[9] منجر شود (گیکن و همکاران[10]،2012).
2-1 بیان مسئله
استان خوزستان یکی از قطب های اصلی فعالیت های کشاورزی کشور محسوب می شود (مینایی و همکاران،1388)، 80 درصد از کل سطح زیر کشت و 62 درصد از تولید غذای اصلی در جهان مربوط به کشت گندم است (مونگی و همکاران،2010). برآوردهای موجود نشان می دهد که نیاز کشور به گندم تا سال 1400 از مرز20 میلیون تن در سال خواهد گذشت (کوچکی و نصیری،1387). گندم عمده ترین محصول زراعی در خوزستان بوده و رتبه دوم کشت این محصول در کشور به خوزستان اختصاص دارد. بر اساس آمار موجود در سال زراعی 1389- 1388 ، از کل اراضی زیر کشت گندم استان خوزستان( 889 هزار هکتار)، 605 هزار هکتار( 68 درصد) به گندم آبی و 284 هزار هکتار(32درصد) به گندم دیم اختصاص دارد. میانگین تولید کل گندم نیز حدود 1373 تن بوده که سهم گندم آبی 1248 تن(91 درصد) و گندم دیم 124 هزار تن(9 درصد) می باشد (گوشه وغالبی،1391 و اداره آمار و فناوری اطلاعات جهاد کشاورزی استان خوزستان،1392).
بر اساس گزارش سازمان ملل در آینده ای نزدیک 31 کشور جهان با کمبود آب مواجه خواهند شد و از ایران نیز به عنوان یکی از بحرانی ترین کشورهای درگیر کمبود آب در آینده نام برده می شود (پور طاهری و همکاران،1392). خشکسالی ها و کم آبی سال های اخیر باعث کاهش منابع آب با کیفیت مطلوب در خوزستان شده است و ناخواسته بهره برداری از منابع آب با کیفیت نامطلوب برای آبیاری گندم را افزایش داده است (گوشه و غالبی،1391) همین امر سبب شده استان خوزستان با داشتن رتبه دوم در تولید گندم در کشورمان، قسمت بزرگی از تولید گندم خود را از دست بدهد (تقوایی ابریشمی، 1388). سطح زیر کشت گندم در کشور ما بسیار بالا است (میران زاده و امام،1388) و تولید آن به ویژه به صورت کشت دیم وابستگی بالایی با مقدار نزولات جوی و برخی از عوامل اقلیمی دارد. در استان خوزستان به علت خشکسالی، کافی نبودن بارندگی و توزیع نامناسب باران در سال های اخیر ، سطوح چشمگیری از گندم زارها، قابل برداشت نبوده و یا عملکرد کمی دارند که میزان تولید کل گندم کشور را تحت تأثیر قرار داده است(تاتاری و همکاران،1390). خشکسالی نه تنها باعث خسارات کشاورزی برای کشاورزان میشود بلکه درآمد آن ها، فرصت های شغلی و نهاده ها و سرمایه گذاری آن ها را در بخش کشاورزی کاهش می دهد (حبیبه و همکاران،2012). این خسارات ادامه آسیب پذیری کشاورزان نسبت به خشکسالی را نشان میدهد (گیکن و همکاران،2012) و کاهش خسارات نیازمند فهم صحیح علل و راه حل های مناسب می باشد که در این زمینه، آسیب پذیری به عنوان تعیین کننده اصلی معرفی می شود (افتخاری و همکاران، 1387).
آسیب پذیری نسبت به خشکسالی حاصل مجموعه ای پیچیده، چندگانه و همبسته از عوامل اجتماعی- اقتصادی است که مطالعه آن را دشوار می کند. درحالی که تبیین آسیب پذیری و عوامل اثرگذار بر آن، عامل کلیدی در کاهش اثر بخش خسارات خشکسالی به شمار می رود (بریکمن[11]، 2006؛کشاورز، 1389؛ وزارت جهاد کشاورزی، 1390). از این رو ، شناخت میزان آسیب پذیری نسبت به خشکسالی کشاورزان و خانوارهای آنان برای نیل به جامعه ای پایدار ضروری می باشد. با توجه به اینکه بررسی آسیب پذیری نسبت به خشکسالی به صورت عادی در سطح محلی اتفاق میافتد، مطالعات فاجعه باید قادر به تبیین ماهیت آسیب پذیری در سطح محلی و به ویژه در سطح خانوار باشند (لیو و همکاران، 2008؛ کشاورز و همکاران،1389؛ قدیری و افتخاری ،1392). از این رو هدف این پژوهش تبیین آسیب پذیری گندمکاران نسبت به خشکسالی می باشد و تمامی بررسی های آن در سطح خانوار صورت گرفته است و در این راستا سؤالاتی مطرح می شود، میزان در معرض قرار گرفتن خشکسالی گندمکاران چگونه است؟ حساسیت گندمکاران نسبت به خشکسالی چقدر است؟ گندمکاران چه ظرفیتی برای سازگاری با خشکسالی دارند؟ آسیب پذیری گندمکاران نسبت به خشکسالی چه میزان است؟ هر کدام از شاخص های آسیب پذیری تا چه حد آسیب پذیری کشاورزان را تبیین می کند؟ این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش ها است تا آسیب پذیری گندمکاران را نسبت به خشکسالی بسنجد و جامعه مورد مطالعه را به گروه هایی با آسیب پذیری متفاوت طبقه بندی کند به این امید که سیاست ها و برنامه ریزی ها در راستای کاهش آسیبپذیری گندمکاران نسبت به خشکسالی براساس اصلی ترین مؤلفه های شناسایی شده صورت گیرد.
3-1 اهمیت و ضرورت موضوع
تنها در سال 2008 میلادی، 220 هزار نفر در سراسر جهان بر اثر بلایای طبیعی جان خود را از دست داده اند. بررسی های آماری بلایای طبیعی، از سال 1990 تا 2002 نشانگر روند افزاینده بلایا است (وزارت جهاد کشاورزی،1390). کشور ما همواره در معرض بلایای طبیعی، همچون سیل، زلزله وخشکسالی قرار دارد به گونه ای که از 40 بلای اتفاق افتاده در جهان، 31 مورد آن در ایران اتفاق می افتد (زمانی و همکاران،1388). خشکسالی پیچیده ترین، مبهم ترین و مخاطره آمیزترین سانحه طبیعی بوده است که طیف گسترده ای از اقلیم ها و اکوسیستم ها را تحت تأثیر قرار می دهد و اثر آن بسیار بیشتر از سیل، زلزله و گرد و غبار است، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد (پورطاهری و همکاران، 1392؛ حیاتی و همکاران،2010؛ حبیبا و همکاران،2012). همچنین بلایای با شروع آهسته، مانند خشکسالی، به طور مداوم منابع کشاورزان را سریع تر از آن که بتوانند آن ها را دوباره بسازند، از بین می برند (حیاتی و همکاران،2012). پدیدهی خشکسالی به شرایطی اطلاق نمیشود که میزان بارندگی متوقف شود، بلکه به شرایطی گفته می شود که ریشه ی گیاهان دیگر قادر نباشند آب مورد نیاز خود را از رطوبت خاک جذب کنند(جعفری و همکاران، 1391). خشکسالی دارای انواع مختلفی است که یکی از مهم ترین آن‌ها خشکسالی کشاورزی است و زمانی بوجود می آید که در فاصله بین دو بارندگی ذخیره رطوبتی منطقه ریشه در خاک برای زنده ماندن محصولات کشاورزی و گیاهان طبیعی و مراتع کفایت نکند (تقوایی و همکاران، 1387). همچنین خشکسالی به عنوان یک پدیده نامطمئن و غیر قابل پیش بینی، پدیده ای متناوب و منطقه ای است که با کمبود آب در هوا و خاک بر عملکرد و تولیدات محصولات کشاورزی تأثیر گذاشته و با ایجاد قحطی و گرسنگی بر شرایط اقتصاد معیشتی آسیب های جبران ناپذیری را وارد میکند (پورطاهری و همکاران، 1392؛ حیاتی و همکاران،2010). دیگر نتایج خشکسالی شامل؛ کاهش محصول و تلفات دام در سطح وسیع، کمبود آب و مواد غذایی، افزایش بیماری، استرس و دیگر مشکلات اجتماعی، کاهش تولید برق آبی و افزایش فرسایش خاک و وقوع آتش سوزی، مهاجرت های اجباری توده ای به مناطق شهری و کشورهای دیگر و به طور کلی افزایش بدهی ها و کاهش امنیت در سطوح محلی و ملی است (حیاتی و همکاران،2010). در حالی که خشکسالی در مقیاس محلی و تأثیر آن بر چرخه محصول بسیار شایع تر است. در این میان کشاورزی با توجه به وابستگی به آب و به عنوان یکی از بخش های مهم اقتصادی هرکشور، معمولأ اولین بخشی است که در هنگام خشکسالی آسیب میبیند و همین امر موجب به صدا درآمدن زنگ خطر برای جامعه کشاورزی است که بیشترین تبعات ناشی از خشکسالی را تجربه می کنند و به یک قشر آسیب پذیر تبدیل میگردند (جوادنیا و مباشری، 1386؛ تقوایی و همکاران، 1387؛ شرفی و زرافشانی،1389). آسیب پذیری جوامع روستایی که ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند؛ سیل، طوفان، زلزله، آتش سوزی، خشکسالی و غیره باشد یکی از مواردی است که به شدت مورد توجه برنامه ریزان در سراسر جهان میباشد (خسروی پور، 1389). پیشگیری و کاهش خشکسالی در بهبود توسعه پایدار اجتماعی و اقتصادی نقش مهمی دارد و بدون برنامه ریزی امکان پذیر نمی باشد. یکی از جنبه های مهم برنامه ریزی و کاهش اثرات خشکسالی، سنجش آسیب پذیری است تا از طریق آن بتوان توانایی کشاورزان را برای سازگاری نسبت به این پدیده زیان بار افزایش داد (شرفی و زرافشانی،1389؛ احمدی و همکاران،1389؛ وزارت جهاد کشاورزی،1390 و گیکن و همکاران،2012). آسیب پذیری اغلب از اجزایی تشکیل شده که شامل قرار گرفتن در معرض و حساسیت به تنش های خارجی و ظرفیت سازگاری است. قرار گرفتن در معرض، درجه ای است که یک سیستم استرس های محیطی ، اجتماعی و یا سیاسی را تجربه می کند. حساسیت، درجه ای است که یک سیستم به تغییر شرایط آب و هوایی پاسخ می دهد. ظرفیت سازگاری، توانایی یک سیستم برای تکامل یافتن به منظور انطباق با خطرات زیست محیطی و یا تغییر سیاست ها و گسترش طیف وسیعی از تنوع ها است به طوری که بتوان با آن ها کنار آمد(ادگر،2006). شناسایی آسیب پذیری نسبت به خشکسالی ، گامی مهم در کاهش خسارات خشکسالی و امنیت غذایی و در نتیجه کاهش آسیب پذیری نسبت به خشکسالی در کشور است و برای برنامه ریزی به منظور مدیریت خشکسالی ضروری است (خشنودی فر و همکاران،2012؛ گیکن و همکاران،2012).
[1] Liu et al.[2] Hayati et al.
[3] Wilhite
[4] Pitman et al.
[5] Habiba et al.
[6] Vulnerability
[7] Jayanthi et al.
[8] Anderson & Woodrow
[9] [10] Guiqin et al.
[11] Brikmann
فهرست مطالب»
فصل اول: مقدمه. 1
1- 1 مقدمه. 1
2-1 بیان مسئله. 3
3-1 اهمیت و ضرورت موضوع.. 4
4-1 محدوده پژوهش… 6
5-1 اهداف تحقیق.. 6
1-5-1 هدف اصلی.. 6
2-5-1 اهداف اختصاصی.. 7
6-1تعریف واژگان.. 7
7-1محدودیت ها و مشکلات پژوهش… 9
فصل دوم: مروری بر پژوهش های انجام شده. 2
1-2 مقدمه. 2
2-2 خشکسالی و انواع آن.. 2
1-2-2 تعریف و مفهوم خشکسالی.. 2
2-2-2 انواع خشکسالی.. 8
3-2 اثرات و پیامدهای خشکسالی.. 12
1-3-2 اثرات مستقیم و غیر مستقیم. 13
2-3-2 اثرات اقتصادی، اثرات زیست محیطی و اثرات اجتماعی.. 14
1-2-3-2 اثرات اقتصادی خشکسالی: 14
2-2-3-2 اثرات زیست محیطی خشکسالی: 15
3-2-3-2 اثرات اجتماعی خشکسالی: 16
3-3-2 اثرات خشکسالی بر حسب منبع آسیب پذیر. 17
1-3-3-2 اثر خشکسالی بر کشاورزی.. 17
2-3-3-2 اثر خشکسالی بر منابع آب.. 17
3-3-3-2 اثر خشکسالی بر جوامع انسانی.. 18
4-2 روند خشکسالی در ایران و جهان.. 19
1-4-2 خشکسالی در ایران.. 19
2-4-2 خشکسالی در جهان.. 21
5-2 مدیریت خشکسالی.. 22
1-5-2 مدیریت بحران.. 23
2-5-2 مدیریت ریسک… 24
6-2 آسیب پذیری نسبت به خشکسالی.. 26
7-2 آسیب پذیری.. 28
1-7 -2 تعریف و مفهوم آسیب پذیری.. 28
2-7-2 عوامل مؤثر بر آسیب پذیری.. 35
3-7-2 انواع آسیب پذیری.. 36
1-3-7-2 آسیب پذیری زیست محیطی: 36
2-3-7-2 آسیب پذیری اجتماعی.. 37
3-3-7-2 آسیب پذیری اقتصادی.. 37
4-7-2 ابعاد آسیب پذیری: 38
1-4-7-2 در معرض قرارگرفتن.. 39
2-4-7-2 حساسیت.. 40
3-4-7-2 ظرفیت سازگاری.. 41
5-7-2 ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری.. 44
1-5-7-2 سرمایه انسانی.. 45
2-5-7-2 سرمایه فیزیکی.. 46
3-5-7-2 سرمایه مالی.. 46
4-5-7-2 سرمایه طبیعی.. 47
5-5-7-2 سرمایه اجتماعی.. 47
8-2 سنجش آسیب پذیری.. 49
1-8-2 تعیین شاخص سنجش آسیب پذیری.. 51
2-8-2 تعیین وزن شاخص های ارزیابی آسیب پذیری.. 51
9-2 مروری بر پژوهش های انجام شده. 52
1-9-2 مطالعات خارجی: 53
2-9-2 مطالعات داخلی: 58
10-2 نتیجه گیری.. 63
فصل سوم: روش شناسی پژوهش… 66
1-3 مقدمه. 66
2-3 روش تحقیق.. 66
3-3 جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 67
4-3 منطقه مورد مطالعه. 68
5-3 متغیرهای تحقیق.. 69
1-5-3 متغیرهای مستقل. 69
1-1-5-3 ویژگی های فردی گندمکاران. 69
2-1-5-3 در معرض قرار گرفتن.. 69
3-1-5-3 حساسیت.. 70
4-1-5-3 ظرفیت سازگاری گندمکاران. 71
2-5-3 متغیر وابسته. 73
1-2-5-3 آسیب پذیری گندمکاران از خشکسالی.. 73
6-3شاخص سازی.. 74
1-6-3 رفع اختلاف مقیاس بین مؤلفه ها 74
2-6-3 تعیین وزن مؤلفه ها 75
7-3 سؤالات تحقیق.. 76
8-3 فرضیه های پژوهش… 76
9-3 ابزار جمع آوری اطلاعات.. 76
10-3 روایی و پایایی ابزار سنجش… 77
11-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها 78
فصل چهارم: نتایج و بحث.. 80
1-4 مقدمه. 80
2-4 آمار توصیفی.. 80
1-2-4 توزیع سنی گندمکاران. 80
2-2-4 بعد خانوار گندمکاران. 81
3-2-4 محل سکونت.. 82
4-2-4 نوع شغل.. 82
5-2-4 نوع فعالیت کشاورزی.. 83
6-2-4 نوع کشت.. 83
7-2-4 نوع مالکیت زمین زراعی.. 84
8-2-4 بیمه محصول. 84
9-2-4 منبع آب.. 84
10-2-4 در معرض قرار گرفتن.. 85
11-2-4 حساسیت گندمکاران نسبت به خشکسالی.. 86
12-2-4 ظرفیت سازگاری.. 86
1-12-2-4 سرمایه انسانی.. 87
2-12-2-4 سرمایه فیزیکی.. 91
3-12-2-4 سرمایه طبیعی.. 92
2-3-12-2-4 دسترسی به آب.. 93
4-12-2-4 سرمایه مالی.. 95
5-12-2-4 سرمایه اجتماعی.. 96
6-12-2-4 شاخص ظرفیت سازگاری.. 99
13-2-4 آسیب پذیری گندمکاران نسبت به خشکسالی.. 100
3-4 آمار استنباطی.. 102
1-3-4 آزمون های همبستگی.. 102
1-1-3-4 رابطه بین ویژگی های فردی گندمکاران با حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری آنان نسبت به خشکسالی.. 102
2-3-4 آزمون های مقایسه میانگین.. 103
1-2-3-4 مقایسه میانگین در معرض قرار گرفتن، حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس محل سکونت.. 103
2-2-3-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس نوع شغل.. 105
4-2-3-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس نوع فعالیت کشاورزی.. 106
5-2-3-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس نوع کشت.. 107
5-2-3-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس نوع مالکیت اراضی.. 108
5-2-3-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس نوع منبع آب.. 109
5-2-3-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس تحت پوشش بودن بیمه محصولات.. 110
3-3-4 تحلیل خوشه ای.. 111
1-3-3-4 طبقه بندی گندمکاران بر اساس در معرض قرار گرفتن آنان. 112
2-3-3-4 طبقه بندی گندمکاران بر اساس حساسیت آنان. 113
3-3-3-4 طبقه بندی گندمکاران بر اساس ظرفیت سازگاری آنان. 114
4-3-3-4 طبقه بندی گندمکاران بر اساس آسیب پذیری آنان. 115
4-3-4 تبیین آسیب پذیری گندمکاران نسبت به خشکسالی.. 116
فصل پنجم: نتیجه گیری کلی و ارائه پیشنهاد ها 119
1-5 مقدمه. 119
2-5 نتایج پژوهش… 119
3-5 پیشنهاد ها 126
منابع.. 127
فهرست جداول
جدول1-2 مقایسه دیدگاه های نظری آسیب پذیری نسبت به مخاطرت طبیعی.. 34
جدول 2-2 روش های سنجش آسیب پذیری.. 50
جدول 3-2 استخراج اجزای پرسشنامه از پیشینه تحقیق.. 63
جدول 1-3 حجم جامعه و نمونه مورد مطالعه. 67
جدول2-3متغیرهای تحقیق و مقیاس سنجش آن ها 77
جدول 3-3 مقدار آلفای کرونباخ پرسشنامه. 78
جدول1-4 توزیع سنی گندمکاران مورد مطالعه. 81
جدول2-4 بعد خانوار گندمکاران.. 81
جدول 3-4 محل سکونت گندمکاران.. 82
جدول4-4 نوع شغل گندمکاران.. 82
جدول 5-4 نوع فعالیت کشاورزی.. 83
جدول 6-4 نوع کشت گندمکاران.. 83
جدول 7-4 نوع مالکیت اراضی گندمکاران.. 84
جدول 8-4 بیمه محصول گندمکاران.. 84
جدول 9-4 منبع آب گندمکاران.. 85
جدول 10-4 در معرض قرار گرفتن.. 85
جدول 11-4 سطح بندی در معرض قرار گرفتن.. 85
جدول 12-4 حساسیت گندمکاران.. 86
جدول 13-4 سطح بندی حساسیت گندمکاران.. 86
جدول14-4 سطح تحصیلات گندمکاران.. 87
جدول15-4 سابقه فعالیت کشاورزی گندمکاران.. 88
جدول16-4 تعداد دفعات شرکت در دوره های آموزشی – ترویجی گندمکاران.. 88
جدول17-4 سطح سلامت گندمکاران.. 89
جدول 18-4 مهارت های فنی- زراعی گندمکاران.. 89
جدول 19-4 سطح بندی مهارت های فنی- زراعی گندمکاران.. 90
جدول 20-4 سرمایه انسانی گندمکاران.. 91
جدول 21-4 سطح بندی سرمایه انسانی گندمکاران.. 91
جدول 22-4 سرمایه فیزیکی گندمکاران.. 91
جدول 24-4 میزان مالکیت زمین زراعی گندمکاران.. 92
جدول 25-4 سطح بندی میزان مالکیت اراضی گندمکاران.. 93
جدول 26-4 دسترسی به آب گندمکاران.. 93
جدول 27-4 سطح بندی دسترسی به آب گندمکاران.. 93
جدول28-4 سرمایه طبیعی گندمکاران.. 94
جدول 29-4 سطح بندی سرمایه طبیعی گندمکاران.. 94
جدول 30-4 سرمایه مالی گندمکاران.. 95
جدول 31-4 سطح بندی سرمایه مالی گندمکاران.. 95
جدول32-4 تعداد عضویت گندمکاران در گروه های اجتماعی- سیاسی.. 96
جدول 33-4 توزیع فراوانی مؤلفه پیوند سرمایه اجتماعی در میان گندمکاران.. 97
جدول 34-4 توزیع فراوانی مؤلفه پل ارتباطی سرمایه اجتماعی در میان گندمکاران.. 98
جدول 35-4 سرمایه اجتماعی گندمکاران.. 99
جدول 36-4 سطح بندی سرمایه اجتماعی گندمکاران.. 99
جدول 37-4 ظرفیت سازگاری گندمکاران.. 100
جدول 38-4 سطح بندی ظرفیت سازگاری گندمکاران.. 100
جدول 39-4 آسیب پذیری گندمکاران نسبت به خشکسالی.. 101
جدول 40-4 سطح بندی آسیب پذیری گندمکاران.. 101
جدول 41-4 رابطه بین ویژگی های فردی گندمکاران با حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری آنان نسبت به خشکسالی.. 103
جدول42-4 مقایسه میانگین در معرض قرار گرفتن، حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس محل سکونت… 104
جدول43-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس شغل اصلی.. 105
جدول44-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس نوع فعالیت کشاورزی.. 107
جدول45-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس نوع کشت… 108
جدول46-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس نوع مالکیت زراعی.. 109
جدول47-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس نوع منبع آب.. 110
جدول48-4 مقایسه میانگین حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس استفاده یا عدم استفاده از بیمه محصول.. 111
جدول 49-4 تعداد افراد در هر خوشه حاصل از تحلیل خوشه ای.. 112
جدول 50-4 میانگین در معرض قرار گرفتن افراد در هر خوشه. 112
جدول 51-4 تعداد افراد در هر خوشه حاصل از تحلیل خوشه ای.. 113
جدول 52-4 میانگین حساسیت افراد در هر خوشه. 113
جدول53-4 تعداد افراد در هر خوشه حاصل از تحلیل خوشه ای.. 114
جدول 54-4 میانگین ظرفیت سازگاری افراد در هر خوشه. 115
جدول 55-4 تعداد افراد در هر خوشه حاصل از تحلیل خوشه ای.. 115
جدول 56-4 میانگین آسیب پذیری افراد در هر خوشه. 116
جدول 57-4 تبیین آسیب پذیری گندمکاران بر اساس مؤلفه های سازنده آن.. 117
فهرست اشکال
شکل 2-1 انواع خشکسالی و پیامدهای آن(کرمی،1388، 5) 12
شکل 2-2 اثرات و پیامدهای خشکسالی(پائول1998، ص:369) 14
شکل 2-3 تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم مخاطرات طبیعی بر جامعه(افتخاری و همکاران،1388، 31) 19
شکل 2-4 درصد افراد زیان دیده بر اثر بلایای طبیعی در خاورمیانه در سال های 2008-1978(حیاتی،1388،116) 20
شکل 2-5 درصد افراد زیان دیده بر اثر خشکسالی در جهان در سال های2004-1900(حیاتی،1388،115) 21
شکل 2-6 چرخه مدیریت ریسک و مدیریت بحران (خسروی پور، 1389، 33). 24
شکل 2-7 فرایند مدیریت ریسک(پورطاهری و همکاران،1392، 9) 26
شکل 2-8 رویکرد یکپارچه به آسیب پذیری نسبت به مخاطرات طبیعی و تلقی آن به عنوان خصیصه ای از سیستم زوجی انسانی-محیطی (قدیری و همکاران،1387، افتخاری و همکاران،1388) 27
شکل 2-9 حلقه های کلیدی مفهوم آسیب پذیری(افتخاری و همکاران،1388 ،33). 32
شکل 2-10 چارچوب ریسک – خطر (افتخاری و همکاران،1388، 36) 33
شکل 2-11 عوامل مؤثر بر آسیب پذیری (دانتیما و کزنری،2013). 36
شکل 2-13 انواع آسیب پذیری کشاورز در برابر خشکسالی(اقتباس از: پورطاهری و همکاران،1392 :11) 38
شکل 2-14 نقش ظرفیت در کاهش آسیب پذیری(پورطاهری و همکاران،1389،28) 42
شکل 2-15 چارچوب مفهومی معیشت پایدار (منبع: اداره توسعه بین الملل، 2002) 44
شکل 2-16 چارچوب مفهومی برای ارزیابی آسیب پذیری کشاورزان به تغییر اقلیم(درسا و همکاران،2008) 50
شکل 2-17 مدل تحقیق.. 52
فهرست روابط
رابطه 1-3 فرمول محاسبه در معرض قرار گرفتن.. 70
رابطه2-3 فرمول محاسبه حساسیت.. 70
رابطه 3-3 فرمول شاخص آسیب پذیری.. 73
رابطه 4-3 فرمول استاندارد کردن برای رفع اختلاف مقیاس ها 75
رابطه 5-3 محاسبه شاخص بر اساس وزن های به دست آمده از PCA.. 75
رابطه 1-4 فرمول شاخص سرمایه انسانی.. 91
رابطه 2-4 فرمول شاخص سرمایه طبیعی.. 94
رابطه 3-4 فرمول شاخص سرمایه اجتماعی.. 98
رابطه 4-4 فرمول ساخت شاخص ظرفیت سازگاری.. 99
رابطه 5-4 فرمول شاخص آسیب پذیری.. 100
| فرمت فایل: Word (قابل ویرایش) |
| تعداد صفحات: 176 |
| حجم: 1.46 مگابایت |