پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
دانلود مقاله شهر خلاق
- مقدمه :
شهر خلاق مکانی برای رشد و نمود خلاقیت است ، شهر خلاق منزلی برای خلاقیت هنری ، نوآوری های علمی و فناورانه و صدای فرهنگ های رو به رشد است .شهری که همه پتانسیل های خلاق خود را جامعه عمل می پوشاند و پرچم دار فعالیت های فرهنگی و توسعه ای است. شهر خلاق یک شهر نیرومند از لحاظ یادگیری فرهنگی و بین فرهنگی[1] است . در این شهر ، هر شهروند به استفاده از ظرفیت های علمی ، فنی ، هنری و فرهنگی خود، اطمیان خاطر دارد( ابراهیمی ، 1387 ) .
عواملی که در یک شهر یا جامعه انگیزه ای برای ابتکار ایجاد می کنند پیچیده هستند.روشن تر از هر چیز ، در محیط جهانی امروز فشار بر روی نوسازی اقتصادی منجر به نوآوری می شود . چنین نوسازی دربردارنده تعریف ” نیچه ” در اقتصاد جهانی جدید ، بر مبنای دارای های محلی متمایز نظیر محل ، جغرافیا ، فرهنگ ، مهارت ها و دانش است . ایجاد الگوی نیچه به طور معمول نیازمند رویکردی چند وجهی است :حفظ و جذب شهروندان ، سرمایه گذاری ها و مشاغل سیال ، بهبود ” کیفیت مکان ” از طریق سرمایه گذرای در زیر ساخت ها و تسهیلات (اغلب با تمرکز در برخی محلات یا نواحی فرسوده ) و ساخت هویت و غرور محلی از طریق ” مارک زدن ” یا بازاریابی مکان ,2004) Nancy Duxbury ) .
عناصر کلیدی که برای بوجود آمدن مناطق و شهر خلاق مطرح اند شامل : شبکه ای از تولید کنندگان منطقه ای ، بازار نیروی کار محلی یعنی تکنسین ها و کارگران خلاقی که در یک منطقه استقرار دارند و می توانند در شکل گیری توسعه خلاقیت در شهر و منطقه اثر گذار باشند. رقابت و همکاری بین مجموعه ای از شهرها که بتوانند عنصر خلاقیت را به منطقه و شهر ترزیق کنند . مباحث مطرح در این زمینه مربوط به مناطق کلانشهری و شهرهای بزرگ است و هرچه از شهرهای بزرگ دور شویم، بحث مربوط به خلاقیت ، بیشتر به عناصر سنتی بودن ، می توانند به عنوان یک صنعت خلاقیت آفرین تآثیر خود را بر شکل گیری شهر خلاق بگذارند (MUSTURD ,2001) .
همکاری همه سیاست های اجتماعی در زندگی فعال شهری نه تنها برای دست یابی به اجتماعی بلکه برای برطرف کردن موانع قدرت خلاقیت شهروندان در مقیاس وسیع نیاز است. در مجموع هر فشاری برای دست یابی به خلاقیت شهری در نبود توجه ویژه نسبت به همراهی و اظهار تمایل در جامعه شهری (پذیرش و مشارکت اجتماعی )به طور کلی محکوم به ناتمام ماندن است . (scott.j.2006)
این پژوهش در پنج بخش می باشد ؛ در بخش اول از این تحقیق ابتدا به موضوع پژهش ؛ اهداف پژوهش ؛ اهمیت و ارزش تحقیق ؛ پرداخته شده است ؛ در ادامه کار نتایج پژوهش ارائه گردیده است ودر انتها محدودیت ها و موانع رساله اشاره شده است .
در بخش دوم چهارچوب علمی مفاهیم و دیدگاه ها در رابطه با پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد و در بخش سوم در ابتدا به معرفی محدوده مورد مطالعه پرداخته شده و سپس عوامل جغرافیای و جمعتیی شهر قزوین شرح داده شده و در ادامه به معرفی متغیر های مورد استفاده در تحقیق پرداخته شده است . در بخش چهارم این تحقیق به ارزیابی و سنجش شاخصها و نتایج بدست آمده و اولویت بندی ها آنها در ایجاد شهر خلاق پرداخته شده و در بخش پایانی پژوهش به تجزیه و تحلیل فرضیه ها و استدلال ها و در انتها به ارائه راهکارها و پیشنهادها اشاره شده و در پایان پیوست ها و منابع و مآخذ آورده شده است .
- بیان مساله:
طبق آمار سازمان ملل متحد بیش از نیمی از جمعیت دنیا در شهرها زندگی می کنند و امروز شهرهای بزرگ به محل رویارویی فرهنگ و تمدن های مختلف بدل گشته اند ،پیشرفت تکنولوژی و اتقاء سطح ارتباطات ، امکان جابجایی راحت تر به فواصل دور و تمایل هرچه بیشتر مردم به استفاده از شرایط زندگی در شهرها سبب شده که سیل عظیمی از جمعیت به شهرها مهاجرت کرده و در این مراکز اصلی فعالیت های اقتصادی و تجمع ثروت ،مشغول به زندگی شوند. این در حالی است که با افزایش جمعیت در سطع محدوده شهرها ،رشد چشم گیر مشکلات و معضلات اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی همگام با مشکلات زیربنایی و زیر ساختی زندگی شهری را دچار چالش جدی نموده است و به طور کلی فراهم کردن زندگی خوب و دارای کیفیت بالا برای تمامی شهروندان در درون یک محیط شهری کار بسیار دشوار است و به طور معمول اجتماعاتی که نابرابری بسیاری در آنها مشاهده می شود پایدار نیستند.تغییر و بهبود این وضعیت ،نیازمند پارادایمی جدید در نظام مدیریت کالبدی شهرهاست. پارادایمی که فارغ از نظریه های معمول و در سطحی فراتر از نیازهای اولیه انسانی بتواند شرایطی برای مردم و شهروندان ایجاد نماید تاایشان برای پرداختن به مشکلات به ظاهر سخت شهری ،قدرت تفکری، برنامه ریزی و عمل ،با در نظر گرفتن فرصت ها را داشته باشند.
با توجه به دیدگاه جدیدی که نشات گرفته از تفکرات چارلز لندری و ریچارد فلوریدا در اوایل دهه 2000 میلادی میباشد،به نظر میرسد که استفاده از خلاقیت واستعداد ساکنین،کسبه،مسئولین امور شهری وهمه کسانی که نقشی در ایجاد فضاهای اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی شهرها دارند به عنوان افرادی که هم شکل دهنده وهم استفاده کننده از شهر خود میباشند ، میتواند راهکار ارزشمندی برای تغییر وضعیت فعلی شهرهای امروزی گردد.
به عقیده نظریه پردازان در این زمینه ،پیش از ساخت یک محیط خلاق ، لازم است موانعی که بر سر راه آن قرار دارد، برداشته شود. یک ارتباط قوی بین برنامه ریزی -کالبدی و شهر خلاق وجود دارد و افراد خلاق نیاز به فضایی برای زندگی، کار الهام بخشی و نمایش کارهای خود دارند. یکی از کمبودهای اساسی که در شهرهای امروزی احساس می شود جای خالی فضاهایی برای جذب و نگاهداشت گروه های شهری خلاق می باشد. فضاهایی که در دو سو بتوانند هم، محلی برای بروز خلاقیت شهروندان بوده و هم به عنوان فضایی برای تعاملات و فعالیت های دانش محور و خلاقانه در شهر در جهت جذب افکار نو آورانه شهروندان نقش آفرینی نمایند. فضاهای یک شهر اعم از طبیعی و مصنوعی نیز ، باعث برانگیختگی ، انطباق و بیان خلاقیت ساکنین خود می شوند. اینگونه فضاهای خلاق باید امید بخش و توانمندساز باشد.زیرا خلاقیت نیازمند فضاهایی است که در آن بتوانند رشد و فعالیت ، تفکر و نوآوری نمایند ،تجمع و پرورش یابند و نهایتاً پیشرفت کنند(محمدی و مجیدفر 1389 :18)
خلاقیت یکی از مهمترین عوامل رشد و موفقیت شهرهای در حال رقابت به شمار می رود و تنوع و جذابیت و شخصیت و روحیه نوگرایی و ابتکار ساکنان شهر است که تعیین کننده جذابیت و پیشرفت شهرستان است، شهر قزوین (به عنوان محدوده مورد مطالعه ) نقش و جایگاهی ویژه در عرصه ملی و بعضاً بین المللی ایفا می نماید، وجود دانشگاه امام خمینی (ره)و دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، توسعه و پیشرفت در زمینه برنامه ریزی کالبدی-عملکردی دارد. خود منجر به ظهور منطقه ای جدید با طبقه ای جدید در شهر تحت عنوان “طبقه خلاق ” می شود که این طبقه و حتی بعضاً سایر شهروندان بنا به تئوری فلوریدا و لندری نیازمد فضاهایی جدید و خلاقانه در شهر می باشند.طبقه خلاق “بنا به گفته ریچارد فلوریدا” نیاز به مکان های خلاق در شهر دارند “و خود منجر به شکل گیری خلاقیت در شهر نیز می شوند و خلاق بودن شهر منجر به پرورش خلاقیت در تمامی سطوح جامعه بسته به شدت و اثر آن می شود(2005 cities and creative class,،florida).
علاوه بر اینها شهر قزوین برخوردار از عناصر شهری مهمی همچون بازار و بسیاری از اماکن فرهنگی ،مراکز و نهادهای دولتی از قبیل شهرداری، کتابخانه و کتابفروشی ها، پستخانه، هتل و مسافرخانه، کاروانسرا ها ، موزه ها، و بسیاری دیگر از اماکن جاذب گردشگر…روزانه پذیرای جمعیت بسیاری، از جمله طبقات خلاق شهر می باشد.مسلماً برنامه ریزی کالبدی – عملکردی برای تامین فضای عمومی مورد نیاز استفاده کنند گان از این شهر از اهمیت فراوانی برخوردار است .از طرف دیگر ، قزوین به دلیل واقع شدن در مسیرهای ارتباطی مهم کشور و پایتخت بودن در زمان صفویه ، از قدمت بالای برخوردار بوده و بخش اعظمی از اثار و بناهای تاریخی و خلاق موجود رد گذشته را در خود جای داده است متاسفانه علی رغم اینکه این محدوده ، منطقه ای استراتزیک است ، اما کمتر دیده شده که برنامه ریزی منسجمی در جهت احیا و تقویت عرصه های خلاق عمومی صورت گیرد.و این نکته متبلور می سازد که این ظرفیت های تاریخی _فرهنگی شهر قزوین تا چه حد بر بروز خلاقیت شهری و شهروندی شهر امروزین موثر بوده است ؟ و چرا شهری با چنین پتانسیل های غنی در برخی بخش ها روی به تقلید از شهرهای بزرگتری نظیر تهران آورده است ؟ در این بین زمین به عنوان بستر اصلی تمامی فعالیت های شهروندان عاملی است که در شهرها به خصوص شهرهای بزرگ محدود و کمیاب است ،اما نیاز و تقاضا برای آن برای تامین سکونتگاههای انسانی ،حمل و نقل ،فضاهای اموزشی ،تجاری،درمانی،صنعتی ،گذران اوقات فراغت و تمامی فعالیت های بشر با افزایش روز افزون جمعیت در حال افزایش است. به زعم نگارنده و با بررسی نظریه رویکردی و چگونگی برنامه ریزی کاربری نه فقط نقش اساسی در کیفیت و کارایی طرح های شهری خواهد داشت، بلکه اساس نظام توزیع فعالیت ها ،خدمات و سهم سرانه ها را تعیین می کندو علاوه بر آن استخوان بندی اصلی شهرو نحوه توسعه آتی آن را مشخص می کند و در عین حال نیز فرصتی برای بروز خلاقیت ساکنین از لحاظ فرهنگی و کالبدی و اجتماعی در اختیار خواهد گذاشت.
نکات مطرح شده وپتانسیل ها و ظرفیت های ایجادشده و عرضه خلاقیت شهری و شهروندی همه و همه در بافت شهر قزوین ضرورت این امر را می رساند که شاید بتوان راه حل رفع یکی از این موانع را در انتخاب پالت کاربری های شکل دهنده ای فضاهای شهری خلاق و انتخاب بهینه فعالیت ها و نحوه ترکیب آن با برنامه ریزی کالبدی – عملکردی در فضای شهری شهر قزوین جویا شد و با تدوین راهبردهایی برای فضاهای خلاق شهر قزوین و برای رفع کمبود این چنین فضاهای خلاقی باچنین پیشینه قدرتمند تاریخی و دارا بودن پتانسیل های قوی برای تولید نیروی نخبه و دانش پروری، بتوان در جهت ایجاد یک شهر – معیار ایرانی (شهر خلاق قزوین )کوشید و زمینه را برای بروز خلاقیت های شهروندی و مسئواین در جهت حکمروایی خوب شهری مهیا ساخت.
- پیشینه تحقیق:
جنبش خلاقیت در شهر از دو رویکرد پایه ای برای نائل شدن به شهر خلاق نشأت می گیرد که یکی توسط چارلز لندری و دیگری توسط ریچارد فلوریدا مطرح شده است.اولین کسی که بحث “شهر خلاق” رامطرح می سازد آقای چارلز لندری است که در سال های 1995تا 2000 در ارتباط با شهرهای خلاق و شاخه های آن می نویسد.(landry ,2004).
اولین کسی که بحث “مناطق وشهرهای خلاق” را مطرح کرد ریچاد فلوریدا بود که در سال 2002 اولین کتاب خود را تحت عنوان creative class در آمریکا منتشر کرد و پس از آن در سال 2005 کتاب دیگری را برای تقویت موضوعش منتشر کرد که این کتاب درسال 1389 در ایران تحت عنوان شهرها وطبقه خلاق توسط محمد اسماعیل انصاری وابراهیم انصاری ترجمه شد. بر این اساس نظریه جدیدی مطرح شده ،شهرهایی که شمار افراد خلاق هنرمند(نویسندگان، نقاشان، موسیقی دانان) در آنها فراوان است احتمال زنده ماندن و پابرجایشان بیشتر است . به نظر فلوریدا 3 عامل مهم در شکل گیری طبقات خلاق در شهرها نقش دارد ،تکنولوژی ، توانایی و تحمل.درباره شاخص های توانایی و تحمل به این مساله اشاره می کند ،مردمی که در این شهرها ساکن هستند گرایش های ضد خارجی ندارند و گروههای مختلف اعتقادی را در میان خود می پذیرند ونسبت به نژادها بی تعصب هستند.
در سال 2007 (آلن جی اسکات )با استفاده از ادبیاتی که “فلوریدا”مطرح کرده بود ،در مورد چگونگی سوق مزیت های رقابتی و ظرفیت های موجود درشهر ها به سمت خلاقیت بیشتر و سیاست گذاری های منطقه ای فعالیت هایی را انجام داد ،زمینه های رویکرد خلاق ادبیات، سینما ،موسیقی،مهارت و هنر فولک ،طراحی، هنرهای رسانه ای و تغذیه است.صنعت شهرها و مناطق خلاق شامل صنایع فرهنگی چند رسانه ای و خدمات برتر و درمقیاس حوزه های محلی بیشتر درصنایع دستی و بومی خلاصه می شود. نظرات او بیشتر پیرامون این مباحث می باشد. که :چگونه می توان مزیت های رقابتی و ظرفیت های موجود در شهرها را به سمت خلاقیت بیشتر پیش ببریم.آیا این مکان وجود دارد ؟ چگونه حالا که فهمیدیم مزیت های رقابتی و ظرفیت های خلاق در یک شهر و یا منطقه چیست با استفاده از سیاستگزاری های منطقه ای آن ها را تقویت کنیم؟(رفیعیان ،1389)و( j scott,2006).
-تنها یک مقاله با موضوعیت تولید ساختارها و فضای شهری خلاق در شانگهای در سال 2012 به چاپ رسیده استکه بر اساس پرسشنامه هایی که در سال 2009 پیمایش نموده است به بررسی ساختارهای خلاق در شهر شانگهای و بازسازی فضاهای شهری جدید در این شهر می پردازد. اساس نظریه این مقاله براین استوار است که با توجه به پیشرفت ها تکنولوژیکی شرکت ها و خوشه های خلاق نیاز به فضاهای شهری جدیدی برای استراحت و بازپروری روح و جسم خود دارند .
– در جست وجوی بی سابقه شهرهای کشورمان اسنادی مربوط به نامه کمیسیون ملی یونسکو به استانداری فارس را می توان مشاهده نمود که در آن درخواست شده ،مقدمات معرفی شیراز به سازمان علمی ،آموزشی و فرهنگی سازمان ملل ،یونسکو فراهم شود.در صورت عملی شدن این موضوع شیراز نخستین شهر ایران در مجموعه شهرهای خلاق یونسکو می شود(رفیعیان،1389)
-در زمینه ی پژوهشی نیز در سال 1389، دو مقاله در باب خلاقیت و مناطق شهری به چاپ رسانده است و ماهنامه شاره 100 شهرداری ها در سال یازدهم چاپ خود در آبان 1389 ویژه نامه ای را با محوریت “شهر خلاق “اختصاص داده است.
-پایان نامه ای به عنوان “شناسایی پهنه های زمینه ساز توسعه خلاق بافت فرسوده با رویکرد گردشگری در برنامه ریزی شهری “توسط محسن رفیعیان به راهنمایی دکتر محمد رضا بمانیان و مشاوره دکتر مجتبی رفیعیان در دانشگاه تربیت مدرس در سال 1389 تدوین شده است .این مطالعه با بررسی نظریات نوین توسعه به ویژه توسعه خلاق بارویکرد گردشگری و تدوین مدل (szcd)،به شناسایی پهنه های زمینه ساز توسعه خلاق بافت فرسوده با رویکرد گردشگری در برنامه ریزی شهری با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) عوامل ،معیارها و شاخص های مدل در محدوده امام زاده یحیی پرداخته و نتیجه را در قالب چهار پهنه زمینه ساز که میتواند با کاربری های مسکونی ،تجاری ،خدماتی، و مختلط و فعالیت های فرهنگی ،جهانگردی و پذیرایی،تجاری و سکونتی معاصرسازی گردد،پیشنهاد کرده است.
[1] -Inter-cultural
| فرمت فایل: Word (قابل ویرایش) |
| تعداد صفحات: 67 |
| حجم: 1.804 مگابایت |