تأثیرات فرم شهری در مصرف انرژی

عنوان تحقیق: تأثیرات فرم شهری در مصرف انرژی

(مورد پژوهش: ناحیه 5 منطقه 3 شهر تهران)

 

 

1) بیان مساله تحقیق:

در قرن اخیر فرایند گرم شدن کره زمین، تغییرات اقلیمی، ناپایداری اقتصاد جهانی و کاهش منابع سوخت های فسیلی به ناپایداری های اجتماعی، اقتصادی و محیطی منجر شده است. با ورود به «هزاره شهرنشینی» و شهر نشین شدن بیش از نیمی از جمعیت جهان بی شک این مشکلات در  شهرها بروز چشمگیری دارند هم از این جهت که سبک زندگی شهری به تغییرات اقلیمی دامن می زند و هم از این جهت که خود قربانی آن است و در دسترسی به منابع پاک هوا و آب و زمین مشکل دارد. شهرهای معاصر که اغلب به واسطه مصرف بسیار بالای انرژی در آنها وابستگی زیادی به منابع انرژی دارند، در صورت عدم توانایی تکنولوژی های موجود در تأمین تقاضای مصرف، در آینده ای نه چندان دور شدیداً در خصوص تأمین انرژی با مشکلات جدی مواجه خواهند شد.

برای حلّ این مشکل دانش های مختلف و بسیاری از اندیشمندان به دنبال استفاده از انرژی های نوین به عنوان جایگزین هستند. اگرچه یافتن منابع انرژی پایدار به عنوان جایگزین، مانند انرژی های طبیعی، الکتریسیته و موارد مشابه به عنوان راهکاری بلند مدت می تواند مؤثر باشد، اما بسیاری دیگر از متخصصان نیز به عنوان راهکاری میان مدت یا کوتاه مدت در پی کاهش مصرف انرژی به خودی خود هستند. از این رو بکارگیری روش های مناسب و مؤثر در جهت کاهش مصرف انرژی در بخش های مختلف ضروری است.

شهرها شاید مهم ترین فضایی باشند که حجم بالایی از انرژی در آن ها مصرف می شود. شهرهای مدرن بر پایه انرژی بنا شده اند اما اغلب، مصرف انرژی در آنها کنترل نشده است. بنابراین هرگونه تلاش برای کارآمد ساختن شهرها در مصرف انرژی می تواند نتایج مناسب و چشمگیری در مشکلات مبتلابه تغییرات اقلیمی داشته باشد. در این زمینه و به منظور بهینه سازی مصرف انرژی مطالعات و اقدامات مختلفی به صورت بخشی انجام شده است. مثلاً در بخش حمل و نقل استفاده از سیستم های مدرن حمل و نقل تا حدی در کاهش مصرف انرژی تأثیر گذار بوده است. یا در بخش ساختمان و معماری استفاده از فناوری های نوین و اتخاذ تمهیدات ویژه ای در جهت بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان ها (تک بناها) می تواند تا حد قابل قبولی مصرف انرژی را کاهش دهد. امّا آنچه اهمیت دارد وجود برنامه های یکپارچه (فرابخشی) برای هماهنگ ساختن این تغییرات بخشی است. این مسئله بدیهی است که یک ساختمان پایدار در یک محیط ناپایدار نمی تواند به اهداف خود در راستای کاهش حد اکثری انرژی دست یابد. و یا تغییرات در شبکه حمل و نقل بدون توجه به سایر اجزا کالبدی همچون سیستم کاربری زمین رفتار استفاده کنندگان فضا و موارد مشابه نمی تواند ره به نتیجه کاملا مطلوب ببرد.  از این رو نظام برنامه ریزی و طراحی شهرهای امروزی نیازمند یک رویکرد جامع و یکپارچه هستند تا در مقیاسی بزرگتر تمامی اقدامات مختلف بخشی را در بر گرفته و آنها را هماهنگ، همسو و یکپارچه سازد تا به بهترین شکل به اهداف خود در کاهش مصرف انرژی در شهرها دست یابند.

کاهش مصرف انرژی در ایران نیز بسیار اهمیت یافته است؛ که ناشی از مصرف بسیار بالاتر از استاندارد های جهانی، اثرات سوء اقتصادی و زیست محیطی، آزادسازی قیمت های حامل انرژی و موارد مشابه است. این مشکلات در شهر تهران نیز نمود عینی بسیاری یافته است. حلّ بخشی از این مشکلات موضوع برنامه ریزی شهری در سطح کلان و هماهنگ کردن اجزای کالبدی شهر به منظور کاهش مصرف انرژی است. بنابراین به عنوان یک سوال مقدماتی، مسئله این است که برنامه ریزی شهری چگونه می تواند مصرف انرژی را در شهر کاهش دهد؟ یا به عبارت دیگر فضای شهری باید چه ویژگی­هایی داشته باشد تا مصرف انرژی در آن به حداقل برسد؟

 

2) اهمیت موضوع تحقیق و  دلایل انتخاب آن:

با توجه به روند روز افزون جمعیت و افزایش مصرف انرژی در شهرها، اقدامات بخشی مختلفی (به خصوص در زمینه حمل و نقل) برای حلّ این مشکلات به نتیجه ی مطلوب راهی نبرده اند. از این رو بیش از پیش نیاز به برنامه های یکپارچه شهری احساس می شود.

مداخله در فرم شهری رهیافتی است که می تواند این اهداف را برآورده کند. به عبارت دیگر فرم های شهری اثرات متعددی بر الگوهای حمل و نقل، شرایط اجتماعی، کیفیت محیطی، اکولوژیکی و… دارند. تغییر در فرم به تنهایی شهرهای پایدار را موفق نمی کند، بلکه باید با سیاست های حمایتی حمل و نقل، محیطی، اقتصادی و اجتماعی در کنار تغییرات در شیوه زندگی ساکنین همراه باشد.

برای مثال عده ای از محققین معتقدند تغییر از شکل گسنرده به شکل فشرده شهری و متراکم کردن فضاهای شهری علاوه بر تأثیر گذاری بر میزان مصرف انرژی از طریق اصلاح فرم های شهری، باعث کاهش مسافت ها شده و شهروندان را به سوی استفاده از سایر شیوه های حمل و نقل ترغیب خواهد کرد و بدین ترتیب گام مهمی در کاهش مصرف و مدیریت بهینه انرژی بر خواهد داشت. بدین ترتیب ایجاد تغییرات و اصلاح فرم شهری نه تنها به خودی خود در کاهش مصرف انرژی در بخش کالبدی و ساختمان مؤثر است، بلکه به تبع آن در کنار اصلاح ساختار حمل و نقل شهری می تواند به کاهش مصرف انرژی در این بخش نیز کمک شایانی بنماید.

تهران به عنوان بزرگترین کلانشهر کشور که به واسطه جمعیت زیاد و تعداد بالای وسایل نقلیه و موارد دیگر با مشکلات مختلفی از جمله آلودگی هوا، ترافیک سنگین، نازیبایی های شهری که اغلب به دلیل سیاست های غلط در بخش ساخت و ساز به وجود آمده اند، مواجه است بسیار بیشتر از شهرهای اروپایی است. بنابراین نیاز به یک طرح و برنامه مناسب برای اصلاح فرم شهر در جهت بهینه سازی و کاهش مصرف انرژی در تهران کاملاً ضروری به نظر می رسد. به علاوه از آنجا که تهران پایتخت کشور بوده و  به دلیل شرایط خاص سیاسی و اجتماعی حاکم بر کشور، اقداماتی که در این شهر انجام می شوند می توانند به الگویی برای سایر شهر های کشور تبدیل شوند.

 

3) هدفهای تحقیق:

هدف از این پژوهش ارزیابی وضعیت موجود ناحیه 5 منطقه 3 شهر تهران منتخب در شهر تهران بر اساس شاخص های تعریف شده حاصل از نتایج مطالعات مبانی نظری و سپس ارائه پیشنهادات و الگوهای طراحی برای اصلاح فرم شهری در جهت کاهش مصرف انرژی است. ناحیه 5 منطقه 3 شهر تهران به عنوان نمونه موردی مورد بررسی و طراحی قرار می گیرد، با این حال این رویکرد و روش تحقیق را می توان در بسیاری از دیگر مناطق شهری استفاده کرد.

 

بدین ترتیب می توان اهداف پژوهش حاضر را به شرح زیر بیان کرد:

1- تبیین شاخص های تأثیر گذار فرم شهری بر میزان مصرف انرژی در شهر ها

2- بررسی وضعیت ناحیه 5 منطقه 3  شهر تهران از نظر فرم شهری و میزان مصرف انرژی بر اساس شاخص های تعیین شده

3- ارائه پیشنهادات و الگوهای طراحی برای فرم شهری در جهت کاهش مصرف انرژی در ناحیه 5 منطقه 3 شهر تهران

 

4) سوالات یا فرضیه های تحقیق:

امروزه منابع انرژی های موجود چنان با زندگی جوامع معاصر پیوند خورده اند که تصور زندگی بدون آنها دشوار است. در واقع ما نمی توانیم در کوتاه مدت یا میان مدت وابستگی خود را به انواع انرژی های در دسترس قطع کنیم، اما یقیناً در آینده میزان مجموع ذخایر انرژی در جهان با کمبود مواجه خواهند شد.

با افزایش مصرف انرژی حاصل از سوخت های فسیلی و محدود شدن ذخایر آن در سطح جهان، به نظر می رسد شهر هایی که با ایجاد ساختار هایی که وابستگی کمتری به اینگونه انرژی ها دارند، خود را برای چنین شرایطی در آینده آماده کرده اند به طور قابل ملاحظه ای نسبت به سایر شهر ها برتری دارند. شهرهایی با فرم های فشرده و متمرکز (به ویژه از لحاظ دسترسی به خدمات و اشتغال) همراه با شبکه های حمل و نقل جمعی قوی بر پایه حفاظت از منابع انرژی به نظر عملی ترین راهکار برای مقابله با کاهش منابع انرژی هستند.

راهبرد های مؤثر برای ایجاد و توسعه چنین فرم های شهری می توانند راهکارهای ضمنی جهت بهبود کیفیت شیوه زندگی در راستای کاهش وابستگی به انرژی را نیز در بر بگیرند. در واقع انرژی ممکن است در شهر های آینده نقش بسیار مهمتری را ایفا کند و حتی به مبنایی برای اصول اجتماعی در شهر ها نیز تبدیل شود.

 

بدین ترتیب سؤالاتی که این پژوهش در پی پاسخ دادن به آنها است عبارتند از:

1- چه شاخص هایی از فرم شهری بر میزان مصرف انرژی در شهر ها تأثیر گذار هستند؟

2- وضعیت ناحیه 5 منطقه 3 شهر تهران از لحاظ مصرف انرژی چگونه است؟

3- با اتخاذ چه تمهیدات و اعمال چه اصلاحاتی در ساختار فرم شهری ناحیه 5 منطقه 3 شهر تهران می توان میزان مصرف انرژی را کاهش داد؟

 

5) چهارچوب نظری  تحقیق:

این پایان­نامه پژوهشی در حوزه کلیّ توسعه پایدار محسوب می­شود. توسعه پایدار آنگونه که در گزارش اجلاس جهانی توسعه و محیط برانتلند با عنوان آینده مشترک ما آمده است عبارتست از نوعی از توسعه که نیازهای کنونی را تامین می­کند بدون آنکه توانایی نسل­های آینده را در تامین نیازها و خواسته­هایشان به خطر بیاندازد. در تعریف با اهمیت دیگری از گزارش سازمان جهانی حفاظت از منابع طبیعی، توسعه پایدار عبارتست از توسعه­ای که زندگی بشری را در چارچوب ظرفیت قابل تحمل اکوسیستم پشتیبان ارتقاء می­دهد. (Curwell et al, 2005: 2)

از سوی دیگر پایان­نامه حاضر روی ارتباط فرم شهری و کاهش مصرف انرژی تحقیق می­کند. بنابراین لازم است تا فرم شهری و مولفه­های اثرگذار آن در نظریه­ها و پژوهش­های مختلف بررسی شوند. در تعریف فرم شهری باید ابراز داشت که فرم شهری به طور مشخص تراکم کالبدی را در بر می گیرد، که با محیط در برگیرنده فضای کار و زندگی مردم در ارتباط است. مفهوم تراکم کالبدی در فرم شهری شامل میزان فضاهای تجاری، تأمین فضاهای پارکینگ و ابعاد و اندازه خیابان ها و دسترسی به امکانات و خدمات شهری می شود. تراکم فعالیتی شامل تراکم جمعیت، میزان درآمد، الگوی رفتارهای ترافیکی و حتی میزان استفاده از فضاهای عمومی می شود. بدین ترتیب یکی از اهداف این پژوهش تعیین چگونگی ارتباط خصوصیات کالبدی و محیطی فرم شهری با میزان مصرف انرژی است.

بر همین اساس فرم شهری شامل پنج مولفه اصلی می­شود که بر مصرف انرژی تاثیر دارد. این مولفه­ها عبارتند از: تراکم، گوناگونی، همجواری و تنوع،  دسترسی، و گونه ساختمان ها. تعریف و توضیح هر یک از این مفاهیم در فصل دوم آورده شده است.

 

6) روش تحقیق:

هدف این پژوهش سنجش تاثیرات فرم شهر بر مصرف انرژی است. در ابتدا با مرور منابع، این تاثیر شناسایی و شاخص­های موثر آن معرفی می­شوند. سپس این شاخص­ها در ناحیه 5 منطقه 3 شهر تهران سنجیده می­شود. پس از آن و با رجوع به ویژگی­های منطقه مورد بررسی از نظر فرم شهری، پیشنهاداتی برای کاهش مصرف انرژی در برنامه­ریزی ارائه می­گردد.

این تحقیق از نوع کاربردی است که با توصیف، تحلیل و ارزیابی به بررسی اثر فرم شهری بر کاهش مصرف انرژی و ارائه راهبردهای مربوطه می پردازد. در این فرایند مشاهده و بررسی های میدانی ابزار مهمی برای گردآوری اطلاعات است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی به بررسی کیفیت مولفه های موثر بر میزان مصرف انرژی پرداخته خواهد شد.

این پژوهش انرژی و فرم شهری را از طریق تحقیقات کتابخانه ای، میدانی و مشاهده ای یررسی می کند. این روش کمک می کند تا چگونگی تأثیر پذیری فضاهای خاص شهری را تحت تأثیر شرایط مختلف محتمل در آینده را پیش بینی کرده و مؤثر ترین راهکارها را جهت اقدام ارائه کنیم. این پژوهش راهبردهایی را ارائه داده و به تشخیص و تعریف شاخص های ارزیابی کمک می کند. ناحیه 5 منطقه 3 شهر تهران به عنوان نمونه موردی جهت آزمون راهبرد ها و ارزیابی تحلیل ها و سناریو های آینده قابل پیش بینی مورد بررسی و پیشنهاد قرار خواهد گرفت.

با تشخیص و تمایز داده های کمی (مانند میزان مصرف) از دانسته های کیفی (مانند الگوهای رفتاری فردی و جمعی) می توان راهبردهایی را ارائه داد که بر اساس ظرفیت های اجتماعی-فرهنگی بیشترین میزان تأثیرگذاری را داشته باشد.

اندازه گیری نرخ دقیق مصرف انرژی بسیار دشوار هستند، از این رو اغلب مطالعات بر پایه تحقیقات انجام شده قبلی که نتایج آنها در طرح تفصیلی منطقه 3 تهران آورده شده اند انجام می شوند.

7) پیشینه پژوهش:

از دهه 1990 میلادی تاکنون حجم تحقیقات انجام گرفته در زمینه ارتباط ویژگیهایند  کالبدی شهر با مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه ای چندین برابر شده است. علاوه بر این از سال 2000 میلادی و با جذب گروهی از محققین در زمینه سلامت و پزشکی به مقوله ارتباط ویژگی های فرم شهری با میزان فعالیت روزانه شهروندان (میزان پیاده روی یا دوچرخه سواری) از یک طرف و شدت تأثیر حجم آلاینده های انتشار یافته در شهر بر میزان ابتلای شهروندان به بیماریهای قلبی و تنفسی از طرف دیگر، زوایای دیگری از موضوع فرم شهر و رفتارهای ترافیکی مطرح شده است که علاوه بر بحث گرم شدن کره زمین عواقب کوتاه مدت افزایش انتشار آلاینده ها را نیز مورد بررسی قرار می دهد. در ادامه به مطالعه ادبیات تحقیق درباره ارتباط ویژگیهای کالبدی شهر با رفتارهای ترافیکی، مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانهای و سایر آلاینده ها می پردازیم و در نهایت تلاش می کنیم تا به جمعبندی کلی از نتایج تحقیقات در آنها بپردازیم.

 

تأثیر فرم و شکل شهری بر نگهداشت و مدیریت بهینه انرژی – یوسف بهرامی، سید علی حسینی، مصطفی قدمی

این مقاله یک مطالعه توصیفی است و بیان می دارد که با تغییر رفتار سفر شهروندان و استفاده آنها از دیگر شیوه های حمل و نقل (حمل و نقل عمومی، دوچرخه سواری و پیاده روی) تا حد زیادی می توان از میزان مصرف انرژی در شهر ها کاست. همچنین بیان می کند که تغییر از شکل گسترده به شکل فشرده شهری و متراکم کردن فضاهای شهری باعث کاهش مسافت ها شده و شهروندان به سوی استفاده از سایر شیوه های حمل و نقل ترغیب خواهند شد و بدین ترتیب گام مهمی در نگهداشت و مدیریت بهینه انرژی برداشته خواهد شد.

 

تأثیر شاخص های فرم شهری بر میزان استفاده از اتوموبیل شخصی و مصرف انرژی در مناطق شهر تهران – ناصر براتی، علی اکبر سردره

در این پژوهش با استفاده از مطالعه موردی مناطق شهر تهران نشان می دهد میزان تأثیر شاخص های فرم شهری بر مصرف انرژی در کلانشهر های ایران بیش از 10 درصد است. در این بررسی شاخص های اقتصادی و اجتماعی نیز به عنوان متغیر های کنترل لحاظ شده است. با جمع آوری اطلاعات مربوط به شاخص های فرم شهری و همچنین شاخص های اجتماعی و اقتصادی با مسافت طی شده افراد با اتوموبیل شخصی استخراج شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که میزان تأثیر شاخص های فرم شهری بر مصرف انرژی در بخش حمل و نقل بیش از 10 درصد است.

 

ارائه الگوی طراحی شهری در راستای توسعه پایدار و کاهش مصرف انرژی در بافت های شهر قزوین

در این پژوهش دو محله با بافتی متفاوت به منظورارزیابی بهترین فرم طراحی شهری در محلات قزوین لحاظ شده که با نرم افزار اکوتکت (ECOTECT) داده های محدوده مورد مطالعه و اطلاعات اقلیمی شبیه سازی شده و نمونه برگزیده برای ارائه راهکار طراحی نهایی مورد استفاده قرار گرفته است.

 

تأثیر الگوهای ساختار شهری پیشرو در مدیریت مصرف انرژی (با تأکید بر رهیافت های ریو +20) – امید خسروی دانش، امیر محمد اخوان، راحله مظاهری، فروغ فروغی

این پژوهش سعی بر آن دارد تا به معرفی و بررسی مدیریت صحیح مصرف انرژی و انطباق آن با الگوهای ساختار شهری بپردازد. نتایج بررسی ها نشان داده است که لازمه دستیابی به توسعه پایدار شهری با رویکرد مصرف صحیح انرژی و اشاعه فرهنگ پایداری، ایجاد ساختمان های سبز، بهره گیری از سیستم های هوشمند در شهر الکترونیک، ساختار شهری منطبق با اقلیم، مزایای استفاده از الگوی شهر فشرده، استفاده از انرژی های تجدید پذیر، بکارگیری سیستم های نوین تهویه و تعمیم برچسب انرژی به تمامی تجهیزاتی که در راستای بهینه سازی مطرف انرژی در شهر و ساختمان های آن مورد استفاده قرار می گیرند، می باشد.

 

در بخش تجربیات خارجی، از پژوهش های عمومی انجام شده در این حوزه می توان به فضاهای پیاده مدار و فرم پایدار شهری (Moudon et al. 2006; Talen 2011) و حمل و نقل و فناوری ساختمان، فرم ساختمان و مصرف انرژی (Ratti et al. 2005; Salat 2009) اشاره کرد.

پژوهش های قابل توجهی نیز در زمینه انرژی، الگوهای حمل و نقل و فرم شهری به ویژه در فضاهای شهری کم تراکم – در امریکای شمالی، انگلستان و مناطقی از کشورهای شمال اروپا صورت گرفته است. (Stead & Marshall 2001)

در بارسلونا پژوهشی با تمرکز بر هزینه های توسعه حومه های شهری انجام شده است. (Muniz et al. 2006)

در مقیاس کلان برنامه ریزی شهری نیزپروژه هایی نظیر SUME (Sustainable Urban Metabolism for Europe)  الگوهای مصرف از جمله مصرف انرژی و حمل و نقل را با مقایسه 8 شهر مختلف مورد بررسی قرار داده اند.

در مقیاس خرد، امروزه چگونگی ارتباط شاخص های مرتبط با طیف وسیعی از مولفه های کیفی کالبدی-اجتماعی و فرم شهری مورد توجه قرار گرفته اند. (Salat & Nowacki 2011)

 

8)روش گرد آوری اطلاعات:

تعیین  شاخص ها و شناسایی مورد پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه ای و اسنادی –از جمله طرح تفصیلی منطقه 3 تهران و سایر طرح ها و اسناد مربوطه – و همچنین در موارد مورد نیاز از طریق پیمایش میدانی و پرسشنامه (از مردم و متخصصان) انجام خواهد شد.

 

9)روش تجزیه و تحلیل اطلاعات:

شاخص های کمی با روش های آماری و تحلیل همبستگی مورد ارزیابی و تحلیل قرار خواهند گرفت. همچنین برای تهیه نقشه های مورد نیاز از نرم افزار ArcGIS استفاده خواهد شد. در تحلیل و بررسی شاخص­ها و بکارگیری آن­ها از روش دلفی و تحلیل سلسله­مراتبی (AHP) استفاده می شود.

 

10) منابع پژوهش:

 

منابع فارسی:

• • بهرامی، یوسف و حسینی، سید علی و قدمی، مصطفی 1390 – تأثیر فرم و شکل شهری بر نگهداشت و مدیریت بهینه انرژی
  • براتی، ناصر و سردره، علی اکبر 1392- تأثیر شاخص های فرم شهری بر میزان استفاده از اتوموبیل شخصی و مصرف انرژی در مناطق شهر تهران، مجله باغ نظر، شماره 26
  • گروه ای ها، زهرا و سعیدی رضوانی، نوید و حاجی سید جوادی، فریبرز ارائه الگوی طراحی شهری در راستای توسعه پایدار و کاهش مصرف انرژی در بافت های شهر قزوین
  • خسروی دانش، امید و اخوان، امیر محمد و مظاهری، راحله و فروغی، فروغ – تأثیر الگوهای ساختار شهری پیشرو در مدیریت مصرف انرژی (با تأکید بر رهیافت های ریو +20)
  • ویلیام، کاتی و برتون، الیزابت و جنکز، مایک، (ترجمه: مرادی مسیحی، واراز) انتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری 1383 – دستیابی به شکل پایدار شهری، شکل پایداری و حمل و نقل
  • مثنوی، محمد رضا 1381 – توسعه پایدار و پارادایم های جدید تویعه شهری: “شهر فشرده” و شهر گسترده”؛ محیط شناسی، شماره 31
  • مدنی پور، علی (ترجمه: مرتضایی، علی – شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری) 1379 – “طراحی فضاهای شهری: نگرشی بر فرایند های اجتماعی-مکانی”
  • وزارت مسکن و شهرسازی 1373، مقررات ملی ساختمانی ایران، مبحث 19 صرفه جویی در مصرف انرژی
  • عزیزی، محمد مهدی 1382 – تراکم در شهرسازی، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران
  • رهنمایی، محمد تقی و عباس زاده، غلامرضا 1387 – اصول مبانی و مدل های سنجش فرم کالبدی شهر، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد
  • صرافی، مظفر 1379 – شهر پایدار چیست، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 4
  • سعید نیا، احمد 1381 – “کتاب سبز شهرداری” جلد سوم: حمل و نقل شهری، سازمان شهرداری های کشور
  • مهدیزاده، سراج و نسبی، فاطمه و حسینی، سید باقر1386 – “اصول دستیابی به پایداری در شهرها در مطابقت با فرهنگ شهرسازی بومی ایران”، نشریه شهرسازی و معماری هفت شهر، شماره 22-21

 

 

منابع لاتین:

 

• Ewing, Reid & Rong, Fang 2010 . The impact of urban form on U.S. residential energy use – Publisher: Routledge
• Redclift, Michael 2009 . The Environment and Carbon Dependence: Landscapes of Sustainability and Materiality
• Schremmer, Christof & Stead, Dominic 2009 . Restructuring Cities For Sustanability – A Metabolism Approach
• Touché, George 2004 . Ecological Sustainability, Environmental Justice, and Energy Use: An Annotated Bibliography
• Liu, Xiaochen & Sweeney, John 2012 . Modelling the impact of urban form on household energy demand and related CO2 emissions in the Greater Dublin Region
• Sadownik, Bryn 1998 . Sustainable Energy And Urban Form In China: The Relevance of community Energy Management
• Wilk, R. R. 2002 . Culture and energy consumption. In Energy: Science, policy, and the pursuit of sustainability
• Salat, Serge & Nowacki, Caroline 2011 . Cities and Forms: On Ustainable Urbanism
• Banister, D., Watson, S. & Wood, C., 1997. Sustainable cities: transport, energy, and urban form.
• Berghauser Pont, M. & Haupt, P., 2010. Spacematrix : space, density and urban form
• Holden, E. & Norland, I., 2005. Three challenges for the compact city as a sustainable urban form: Household consumption of energy and transport in eight residential areas in the greater Oslo Region