پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
مبانی برنامه ریزی منطقه ای
فهرست
qمقدمه
qکلیات
qنظریه مکان مرکزی
qنظریه آگوست لوش
qنظریه قطب رشد
qنظریه مرکز – پیرامون
qنظریه بخشی
qنظریه وابستگی
qنظریه توسعه بر پایه صادرات
q مدل میسرا
qشبکه شهری و سازمان فضایی شهرها
qنظام سلسله مراتبی و قانون رتبه اندازه
qمدل شهرنشینی دیفرانسیل
qبرنامه های عمرانی کشور قبل از انقلاب اسلامی
مقدمه
این درس به بیان برخی از نظریات اصلی در حوزه برنامه ریزی منطقه ای می پردازد اما لازم به ذکر است که این نظریات نه تنها جامع نیست بلکه از نظر زمانی هم بسیار عقب است. اما با این حال مطلع شدن از مطالعات پیشین از دوباره کاری ها جلوگیری کرده و راه های پیشتر امتحان شده را از سر راه کنار می زند.
البته باید توجه داشت که به کارگیری این نظریات می تواند بخشی از برنامه ریزی را پوشش دهد که این امر مستلزم بومی سازی آنها است.
کلیات
تعریف منطقه:
در تعریف منطقه اتفاق نظری وجود ندارد حتی در بسیاری از منابع، تمایز آن با ناحیه هم مشخص نیست!
چند کشور، بخشی از یک کشور، یک یا چند استان، چند شهرستان، یک یا چند بخش و دهستان ممکن است به عنوان منطقه در نظر گرفته شوند
ویژگی های منطقه:
qبخشی از فضا و سرزمین را شامل می شود
qدر برخی از عوامل خود وجه اشتراک دارند
qدارای روابط و عملکردی شاخص هستند
qفراتر از سطح محلی و فروتر از سطح ملی قرار دارند
انواع منطقه
qمناطق همگن (قراردادی): ویژگی خاصی از نظر اجتماعی، اقتصادی و کالبدی دارند
qمناطق گره ای (کارکردی): تاکید بر عامل تمرکز و غلبه یک مرکز بر پیرامون خود دارد
qمناطق برنامه ریزی (اداری): تاکید بر ساختارهای اداری و سیاسی دارد و تا حدودی اختیاری است
در برنامه ریزی منطقه ای باید یک تعادل منطقی بین سه عامل فوق برقرار شود
هدف از برنامه ریزی منطقه ای تعادل بخشی به فضا، جمعیت و فعالیت در پهنه سرزمین است تا همه مناطق به صورت یکسان از خدمات و فرصتهای پیشرفت بهره ببرند و به قدر توانایی خود توسعه یافته گردند تا عدالت پیاده شده و از نابرابری های منطقه ای کاسته شود.
سطح بندی مراکز سکونت های انسانی بخشی از اصلاح ساختار فضایی مناطق است.
ساختار فضایی مناطق یعنی مجموعه ای از روابط و الگوهایی که در یک منطقه باهم پیوند دارند و به سه دسته زیر تقسیم می شوند:
(1یک استخوان بندی متشکل از مکان های ارائه خدمات شامل خدمات بازرگانی، خدمات اداری، خدمات مالی، خدمات اجتماعی – رفاهی (آموزش، بهداشت، درمان) است. این خدمات تمایل به پراکنش یکنواخت دارد.
(2 مجموعه ای از مکان های ویژه صنعتی در رابطه با تولید. برخلاف مراکز خدماتی تولید تمایل به تجمع دارد و به صورت یکنواخت توزیع نمی شود.
(3 شبکه ای از اتصالات مربوط به حمل و نقل و راه هایی که در الگوی اسکان اثر دارند و معمولا موجب خطی شدن سکونتگاه ها می شود.
نکته:
هر سه عنصر فوق در ساختار سکونتگاهها موثر است اما باید توجه داشت عوامل تصادفی، حوادث تاریخی، انگیزه های سیاسی هم در تعیین مکان ها نقش دارند.
نکته:
کشاورزی که جنبه مکانیزه و صنعتی داشته باشند شبیه مکان های صنعتی عمل می کنند اما کشاورزی سنتی و خودکفا و مزرعه داری خود توزیعی به نسبت یکنواخت و پراکنده در سرزمین دارد.
نکته:
اصل اول موجب شکل گیری نظریه مکان مرکزی و اصل دوم موجب شکل گیری نظریه قطب رشد خواهد بود.
نظریه مکان مرکزی
این نظریه بنام والتر کریستالر شناخته می شود و از مکتب برنامه ریزی منطقه ای آلمان محسوب می شود
هدف: این نظریه می کوشد که رابطه مکان های مرکزی را با حوزه نفوذشان درک کند.
گفتیم نظریه مکان مرکزی بر پایه خدمات استوار است اما خدمات قابل سطح بندی هستند:
üخدمات سطح پایین در تمام مراکز، اعم از شهربزرگ و کوچک و روستاهای بزرگ و کوچک مستقرند
üخدمات سطح بالا و اصلی و برتر تنها در شهرهای بزرگ مستقرند و …………
این فایل پاورپوینت در 79 اسلاید خدمتتون تقدیمتون میشه