استاندارد های طراحی مدرسه

استاندارد های طراحی مدرسه

محلی که برای طراحی مدرسه و احداث آن در نظر گرفته می شود باید ضمن نزدیک بودن به مسیر وسایل نقلیه عمومی، ازکارخانجات، خطوط راه آهن و شاهراه‌ها، بیمارستان، گورستان، کشتارگاه، دامداری، مرغداری، دباغ خانه، محل انباشتن زباله و کود، مراکز پر سر و صدا و پر رفت و آمد و سایر مراکزی که به نحوی ممکن است ایجاد مزاحمت، دود، بو، گرد و غبار و سر و صدا نماید، دور باشد.

معیار جهت مساحت زمین مورد نیاز به منظور طراحی مدرسه تعداد دانش آموزانی خواهد بود که بایستی در آن مدرسه به تحصیل اشتغال ورزند.

بر این اساس حداقل اندازه لازم به ازای هر دانش اموز ۶ تا ۸ متر مربع می باشد که فضای لازم جهت ورزش دانش آموزان نیز می بایست طبق ضوابط موجود، مد نظر قرار گیرد. در هر حال حداقل مساحت لازم زمین، بدون توجه به تعداد دانش آموزان هزار متر مربع پیشنهاد گردیده است.

زمین بازی باید به قدر کافی وسعت داشته باشد که بدون ازدحام و برخورد ضمن بازی، فعالیت دانش آموزان را به راحتی فراهم کند. این شرط با در نظر گرفتن مساحتی حدود ۱۰ متر مربع برای هر دانش آموز مطلوب خواهد بود که البته این استاندارد بیشتردر محل هایی با ارزانی و فراوانی زمین قابل عمل خواهد بود.

در طراحی مدرسه تابلو کلاس درس باید در محلی مناسب که نور کافی به آن می‌رسد قرار داشته و در معرض دید کامل دانش آموزان و به رنگ سبز مناسب و غیر براق باشد تا از ایجاد خیرگی بر اثر بازتاب نور جلوگیری گردد. فاصله تابلو کلاس درس از اولین ردیف دانش آموزان ۲/۲ متر کمتر نباشد.

برای هر نفر دانش آموز در کلاس حداقل باید ۲/۵۱ متر مربع سطح در نظر گرفته شود. حداکثر ابعاد قابل قبول برای کلاس درس ۸ متر طول و ۷ متر عرض می باشد. ارتفاع سقف کلاس نباید از ۳ متر کمتر باشد.

حداکثر ارتفاع پله در مدرسه ۱۸ سانتی متر و حداقل عرض آن ۳۰ سانتی متر و طول آن حداقل ۱.۳۰ متر باشد.

سالن اجتماعات، کارگاه، آزمایشگاه، مکانهای ورزشی و اتاقهای عمومی در نقشه ساختمانی در طراحی مدرسه طوری منظور شود، که مزاحمتی برای کلاس‌های درس بوجود نیاورد.

آبخوری عمومی آموزشگاه باید دارای شرایط زیر باشد:

۱- کف محوطه آبخوری قابل شستشو ودارای شیب کافی و مناسب به طرف مجرای فاضلاب باشد.

۲- دیوار لبه آبخوری بایستی از جنس قابل شستشو (نظیر کاشی) بوده و دارای شیب مناسب بطرف مجرای فاضلاب باشد.

۳ – دیوار اطراف آبخوری از جنس قابل شستشو (نظیر کاشی ، سرامیک ، سنگ و …) باشد.

۴- آبخوری عمومی دانش آموزان باید با شیرهای مناسب با آب سردکن مجهز گردد. ارتفاع شیر آن متناسب با سن دانش آموزان در دوره های مختلف تحصیلی (۱۰۰ – سانتیمتر) از سطح زمین باشد.

۵ – آبخوری باید خارج از سرویس‌های بهداشتی و با رعایت شرایط بهداشتی و با فاصله حداقل ۱۵ متر احداث گردد.

• تعداد توالت‌ها در مدرسه به ازاء هر ۴۰ نفر حداقل یک چشمه توالت و هر ۶۰ نفر یک دستشویی در نظر گرفته شود.
• ارتفاع دستشویی‌ها متناسب با سن دانش آموزان در دوره های مختلف تحصیلی ۷۵ – ۶۰ سانتیمتر از سطح زمین باشد.
• کلاس‌ها باید حتی الامکان طوری ساخته شوند که از نور طبیعی استفاده نمایند، ترجیحاً پنجره ها در سمت چپ دانش آموزان تعبیه شود و سطح آنها حدود یک پنجم مساحت کلاس باشد.
• در مورد کلاس‌های شبانه و یا کلاس‌هایی که اجباراً از نور مصنوعی استفاده می نمایند شدت روشنایی بایستی برابر ۵۰۰ – ۳۰۰ لوکس بوده و نحوه تابش طوری باشد که ایجاد خیرگی در دانش آموزان ننماید. میزان نور راهروها بایستی برابر ۱۵۰ – ۱۰۰ لوکس و برای رختکن، توالت‌ها و دستشویی‌ها حداقل ۱۰۰ – ۵۰ لوکس در نظر گرفته شود.
• درجه حرارت مناسب جهت کلاس‌ها بین ۲۱ – ۱۸ درجه سانتی گراد و رطوبت ۶۰ – ۵۰ درصد می باشد.
• کلیه مراکز آموزشی باید مجهز به وسایل اعلام و اطفاء حریق بوده و از نظر طراحی بایستی پیش بینی های لازم جهت تأمین راه‌های ورودی و خروجی اضطراری با توجه به ظرفیت مدرسه و تعداد طبقات به عمل آید. این راه‌ها بایستی با علائم ویژه و با رنگ سبز مشخص گردد تا محل فرار اضطراری مشخص گردند.
• حداقل دو راه فرار برای مواقع اضطراری که از هر نقطه داخل ساختمان قابل رؤیت باشد لازم است و بایستی امکان تخلیه در کوتاه‌ترین زمان میسر گردد و اجزاء سازه ای مسیرهای فرار در مقابل حریق مقاوم باشد.
• وجود هر گونه حوض و حوضچه در محوطه مدارس ممنوع است.
• هر مدرسه بایستی دارای اتاق خدمات بهداشتی مجهز به تجهیزات کامل جهت انجام فعالیت‌های بهداشتی تغذیه ای و معاینات بهداشتی درمانی دانش آموزان شامل بیماریابی، بینــایی سنجی، شنوایی سنجی و پایش رشد – آموزش بهداشت و تغذیه به کارکنان و دانش آموزان – کمک های اولیه در مواقع بروز حادثه و باشد.
• در هر مدرسه باید به ازاء‌ هر دانش آموز ۵/۰ متر مربع فضای سبز در نظر گرفته شود.
• به منظور جلوگیری از ایجاد گرد و غبار در محیط مدرسه، محوطه مدرسه باید با آسفالت یا بتون کف و نظایر آن مفروش گردد.
• دید مستقیم از کلاس های درس به زمین های ورزشی وبازی برای دانش آموزان میسر نباشد تا تمرکز آنان از بین نرود.
• سطح زمین های ورزشی باید صاف و یکدست و بدون هرگونه پستی و بلندی ساخته شود و از اصطکاک کافی نیز برخوردار باشد.
• تجهیزات ورزشی باید مطابق با اصول بهداشتی باشد و هر چند روز یک‌بار تمیز شود. تورهای دروازه ها راکت ها، حلقه های بسکتبال و … باید مطابق با استاندارد تهیه شود.
• تعداد درهای ورود و خروج باید متناسب با تعداد دانش آموزان باشد.
• رختکن و تعویض لباس اکیدا نباید در زمین با سطوح پایین تر باشد.
• در مواردی که در زمین بازی از توپ استفاده می شود محصور کردن آن حد اقل با ارتفاع ۳ متر از بروز حوادث احتمالی چون برخورد توپ با شیشه پنجره های کلاس و نیز بدن دانش آموزان جلوگیری خواهد کرد.
• در محوطه باز که محل بازی و جست و خیز دانش آموزان است هیچ نوع مانعی نباشد.
• در طراحی مدرسه راه‌های دسترسی و عرض و ارتفاع سردر ورودی در محوطه طوری طراحی شود که امکان ورود و حرکت آسان خودروهای سبک و سنگین امدادی را فراهم آورد.
• محل عبور دانش آموزان ومسیر عبور وسایل نقلیه (مثل آمبولانس- ماشین حمل اثاثیه و تجهیزات مدرسه- ماشین آتش نشانی وغیره) باید از هم جدا باشد و در صورت عدم امکان محل عبور دانش آموزان با نصب علایم راهنمای مشخص شود.
• محل عبور دانش آموزان باید مشخص و قابل رویت باشد.
• جدا کننده ها (دیوار محوطه وجدا کننده پارکینگ از سایر قسمتها) در صو رتیکه به صورت نرده باشد فاصله میله های عمودی آن نباید از ۱۰ سانتی متر بیشتر باشد.
• جدا کننده ها باید دارای ارتفاع کافی حداقل به میزان ۸۰/ ۱ متر باشد.

در جانمایی سرویس های بهداشتی اصول زیر می بایستی رعایت گردد:

• موجب آلودگی خاک های سطحی نشود.
• در معرض باد غالب قرار نگیرد.
• امکان دسترسی راحت برای استفاده کنندگان فراهم باشد.
• امکان توسعه آنی این فضاها در صورت افزایش ظرفیت مدارس وجود داشته باشد.
• استقرارآبخوری در داخل فضای سرویس های بهداشتی مطلقا ممنوع است.
• مکان استقرار سرویس های بهداشتی دارای فاصله مناسب با کلاس ها و سایر فضاهای آموزشی باشد.
• در صورتی که تعداد سرویس های توالت بیش از ۴ چشمه باشد.تعبیه دو ورودی وخروجی الزامی است.
• عرض دهنه ورودی ۲۰/ ۱متر نباشد.
• محل تعبیه ورودی در دسترس مستقیم با فضای دستشویی ها بوده ودارای دید مستقیم به فضای توالت ها نباشد.
• چون سرویس بهداشتی معمولا روی کرسی چینی احداث می‌شود. تعبیه حداقل ۳ پله با ارتفاع مناسب مطابق با مشخصات مندرج در استاندارد ملی ایران الزامی است.

طراحی مدرسه و فضای دستشوئی ها

• چشمه های توالت باید به صورت قرینه نسبت به هم باشند

طراحی مدرسه و رنگ در فضاها

• در طراحی مدرسه بهتر است از رنگ های روشن استفاده شود چون اتاق ها بزرگ تر به نظر می آیند:
• در طراحی مدرسه بهتر است از بیشترین سطح های سقف و دیوار برای دستیابی به بالاترین میزان بازتاب نور استفاده شود. می توان با طراحی مناسب نور و استفاده از بازتاب سطح های مجاور تا ۲۵ درصد از شمار چراغ‌ها کم کرد.

طراحی مدرسه و راهرو و دیوارها

• در طراحی مدرسه و طراحی راهرو و پلهها بهتر است رنگ سرد و آرام باشد که این رنگ‌ها علاوه بر آرامش محیط در کنترل هیجانات روحی دانش آموزان تاثیر دارد. ابعاد راهروها رنگ دیوارها و جنس و نوع مواد و مصالح در روحیه دانش آموز تاثیر می‌گذارد.

طراحی مدرسه و تجهیزات آتش نشانی

• در طراحی مدرسه باید خاموش کننده‌های دستی پودر وگاز ۶ کیلویی و گاز کربنیک ۴ کیلویی به تعداد لازم حداکثر به فاصله هر ۲۲ متر یک دستگاه در نظر گرفته شود.
• استفاده از قرقره های آتش نشانی (هورزیل) متصل به آب شهر یا منبع ذخیره مجزا و پمپ مستقل در فواصل لازم و مناسب ضرورمی‌باشد.
• آموزش های لازم جهت استفاده مناسب و اصولی از امکانات و تجهیزات ایمنی برای کادر آموزشی ودانش آموزان در سطوح مختلف الزامی است. همچنین خاطر نشان می سازد که قبل از احداث، تأسیس و بهره برداری از مدارس اخذ تائیدیه ایمنی از آتش نشانی می‌تواند در ارتقاء ایمنی مدرسه نقش بسزایی ایفا نماید.
• قبل از نصب بخاری‌ها نسبت به سرویس و رفع نقایص احتمالی آن‌ها بالاخص در ناحیه سیستم سوخت رسانی دستگاه اقدام نمائید. کوره دستگاه‌ها را حتماً نظافت کنید.
• حتی الامکان وسایل گرمازا را در فاصله نیم متر ازدودکش مربوطه نصب نمائید.
• وسایل گرمازا مانند بخاری‌ها را در نزدیکی وتماس نزدیک با پرده‌ها وسایر اجسام قابل اشتعال نصب نکنید.
• در صورت بروز آتش سوزی در بخاری‌ها خونسردی خود را حفظ کرده و در وهله اول جریان سوخت دستگاه را قطع کرده وابتدا سازمان آتش نشانی را مطلع نمائید.
• چنانچه از سقف های شیروانی استفاده شود، فضای داخلی آن از ضایعات و فضولات پرنده های وحشی که یکی از عوامل بروز حریق خود به خودسوز می باشد، حداقل ماهی یکبار توسط سرایدار پاکسازی شود.
• طراحی مدرسه حتی المقدور از استفاده از سقف های شیروانی با خرپاهای چوبی احتراز شود.