چقندر قند

چقندر قند

مقدمه :

زراعت چغندر قند به روش سنتی و نیمه مکانیزه پر هزینه می باشد بطوریکه عملکرد 30-25 تن ریشه در هکتار معادل هزینه های تولید می باشد. از این رو باید کمیت و کیفیت تولید بالا برده شود تا زراعت این محصول توجیه اقتصادی داشته باشد.

اینکه موارد مهم و موثر در افزایش کمیت و کیفیت تولید در زراعت چغندر قند آمده است.

 

 

انتخاب زمین مناسب برای کشت چغندر قند:

پخاکهایی که ساختمان متوسط و عمیق دارند برای زراعت چغندر قند مناسب هستند. در خاک هاب با شوری کم و به اصطلاح لب شور نیز می توان چغندر قند کشت کرد. اما وقتی شوری خاک زیادش ود محصول کم می شود. خاک های خیلی سبک و خیلی سنگین برای رشد چغندر قند مناسب نیستند.

 

 

 

 

تناوب زراعی:

پچغندر قند گیاهی وجینی است که ضمن کم کردن تراکم(تعداد) علف های هرز، حاصلخیزی خاک را بهتر می کند. برای کم کردن جمعیت  علف های هرز، آفت ها و بیماری ها ، باید در کشت چغندر قند، تناوب زراعی مناسب انجام شود. برای این کار بهتر است در یک قطعه زمین، هر سه سال یکبار چغندر قند کشت شود. اگر کشت چغندر در یک قطعه زمین هر پنج  سال یکبار انجام شود، مناسب تر است.

از تناوب های مناسب می توان به کشت( غلات؛ غلا؛ چغندر قند) یا کشت( چغندر، غلات، گیاه علوفه ای) یا ( چغندر قند، غلات، سیب زمینی، غلات، گیاه علوفه ای) و یا کشت          ( چغندر قند، ونجه، یونجه، یونجه، غلات) اشاره کرد. غلات شامل گندم، جو، ذرت و سورگوم است. سفارش می شود باقی مانده گیاه چغندر قند و سایر محصو ل های زراعی به روش مناسبی به زمین برگردانده شود تا به حاصلخیزی خاک اضافه شود.

 

 

 

 

 

تغذیه چغندر قند( کوددهی)

برای تعیین کردن نیاز کودی چغندر قند در هر قطعه زمین باید نمونه ای از خاک آن زمین تهیه شود. سپس با آزمایش و تجزیه خاک توسط کارشناسان، کودهای پر مصرف مانند: فسفر، پتاس، ازت و کودهای کم مصرف مورد نیاز مشخص شود و در اختیار گیاه قرار داده شود. در کود دهی به زمین چغندر قند، باید از مصرف زیاد کود ازت، به خصوص پس از گذشت 60 روز از رشد گیاه خودداری کند. لازم است کودهای فسفری و پتاسی در پاییز یا بهار در عمق خاک قرار داده شود. یک سوم کود ازت مورد نیاز را قبل از کاشت و یک سوم را پس از تنک کردن و یک سوم را در زمان 8-6 برگی شدن چغندر قند باید مصرف کرد.

شایان ذکر است مصرف کود ازت به صورت کودکاری اثر بهتری دارد.

 

عملیات تهیه زمین برای زراعت چغندر قند:

 

1. زیر شکنی لایه های خاک:

چغندر قند به خاک راعی نسبتاً عمیق نیاز دارد. اگر لایه های طبیعی یا مصنوعی خاک در اثر رفت و آمد ماشین آلات فشرده شود  از مقدار محصول کم می شود. برای جلوگیری از این کار، هر 3 تا 4 سال یکبار، باید لایه های فشرده شده خاک، با روش زیر شکنی، شکسته شود. زمان مناسب برای عملیات زیر شکنی، تابستان و بعد از برداشت محصول غلات در حال کنم بودن رطوبت خاک است.

 

2. شخم زدن زمین:

برای برگرداندن باقی مانده محصول قبلی و آماده سازی بستر مناسب( زمین) برای رشد چغندر قند، شخم زدن لازم است. زان انجام شخم بسیار مهم است و باید در زمان مناسب انجام شود. وقتی رطوبت خیلی کم و یا خیلی زیاد است، شخم زدن باعث خرابی ساختمان خاک از نظر دانه بندی می شود. مناسب ترین زمان برای عملیات شخم بر زراعت چغندر قند؛ پاییز سال قبل  و موقعی است که رطوبت خاک در حد گاورو است. یخبندان زمستان نیز  کلوخه های بوجود امده را خرد خوهد کرد.

در خاک مرطوب باید از شخم زدن پرهیز شود. سفارش می شود که کلیه کارهای آماده سازی زمین یعنی شخم زدن، دیسک، لولر، و در آوردن جوی و پشته ها در پاییز انجام شود. تا در اولین فرصت در بهار پس از مصرف سم علف کش تماسی برای از بین بردن  علفهای هرز سبز شده احتمالی، کشت با بذر کار انجام شود.

 

 

 

3. انجام عملیات خاک ورزی در بهار:

اگر عملیات شخم دیسک و لولر در پاییز سال قبل انجام گرفته باشد، در بهار می توان بادیسک بسیار سبک( 10-8 سانیتمتر) و یا شخم پنجه قاضی ، هم علف کش را با خاک مخلوط کرد و خطوط شخم را صاف کرد و هم بستر را برای کاشت اماده نمود.

همچنین اگر در بهار، رطوبت لایه زیرین خاک یاد باشد، باید از به کار بردن لولر و ماشین آلات سنگین خودداری شود. قطر مناسب دانه های خاک پس از عملیات آماده سازی و قبل از کاشت، 1تا2 سانتی متر است.

هرسال   باید جهت شخم   عوض شود. بهتر است عمق شخم در هر سال 1 تا 2 سانتی متر بیشتر شود تا به تدریج به ضخامت خاک زراعی اضافه شود. در زمان کاشت در فصل بهار بهتر است از تراکتور جفت چرخ استفاده شود تا از فشردگی خاک کم شود، همچنین باید از ورود ماشین آلات به مزرعه برای عملیات اضافی و بی مورد خود داری شود. بهتر است با یک بار آمدن تراکتور به مزرعه چند کار انجام شود.

کاشت بذر:

مناسب ترین تراکم ( تعداد بوته) چغندر قند، صد هزار تا صدو بیست هزار بوته در هکتار است. فاصله ردیفها هم حداکثر باید 50 سانتی متر باشد. کشت های  60*40 و 50*40 مناسب تر است، مقدار و کیفیت محصول در این روش بالا می رود و بیشتر می شود. برای کشت 50*40  باید بذر کار را به ترتیب زیر تنظیم کرد:

تنظیم بذر کار:

وسط طول با یک عدد پایه با فاروئر قرار می دهند و در فاصله 25 سانتی متری در طرفین آن، دو واحد کارنده قرار می دهند. فاروئر های بعی را باید به فاصله 90 سانتی متری از پایه فاروئر وسطی در دو طرف قرار داد.

همه فاصله ها باید مساوی و برابر 90 سانتی متر باشد. بقیه واحدهای کارنده را از  واحدهای کارنده طرفین پایه فاروئر وسط، به ترتیب 40 و 50… در نظر می گیرند. هر قدر تعداد واحد کارنده بذر کار بیشتر باشد بهتر است.سفارش می شود از بذر کارهای 6 ردیفه  و بالاتر استفاده شود.

مناسب ترین عمق کاشت در بیشتر خاک ها 2 تا3 سانتی متر است. عمق کاشت یکنواخت بذر ریشه های یکنواخت تولید می کند. تمام ذرهای انواع چغندر قند، حتی بذر چند جوانه را باید با بذر کار پنوماتیک  کشت کرد. اگر کشت چغندر زودتر یعنب در اواخر زمستان و اوایل بهار پس از یخبندانها انجام  شود مناسبتر است. در اراضی با خاک لب شور ، بهتر است از روش 50 *40 استفاده شود.و بیلچه های بذر کار را بزرگتر انتخاب کرد.( بیلچه ذرتی) تا پس از کشت دو ردیف روی یک پشته، وسط پشته بصورت برجسته باقی بماند.

 

مبارزه با علفهای هرز:

چنانچه با علفهای هرز مبارزه نشود ممکن است بیش از 75% محول از بین برود. روش های مناسب مبارزه با علفهای چغندر قند عبارتند از :

استفاده از تناوب زراعی صحیح، وجین دستی، وجین ماشینی، مبارزه شیمیایی، و مبارزه تلفیقی است.

ایتفاده از تیغه های شمشیری و یا کولتیواتور با پره های خورشیدی علاوه بر از بین بردن علفهای هرز داخل ردیف ها، سله خاک را از  بین می برد و خاک را نیز تهویه می کند.

مناسبترین روش مبارزه با علفهای هرز استفاده از سم پاش  کولتیواتور ترکیبی است. در این روش فقط روی ردیفهای چغندرقند علف کش تماسی انتخابی پاشیده می شود. و علف های هرز بین ردیفها رابوسیله  تیغه کولتیواتور از بین می برند.

مبارزه شیمیایی باید در مرحله دو تا چهار برگی بودن علفهای هرز انجام شود. برای مبارزه با علفهای هرز دائمی ، باید مزرعه را به چند قسمت  تقسیم کرد وهر سال یک قطعه را پس از آبیاری و رشد علف های هرزط دائمی، با علف کش عمومی تماسی ( رانداپ) سمپاشی کرد تا این نوع علفهای هرز دائمی از ریشه خشک شوند.

خسارت علفهای هرز در ده هفته اول خیلی شدید است. موقعی که 10 هفته از رشد علفهای هرز گذشت، علفهای هرز دیگر نمی توانند به محصول صدمه زیادی بزنند.

 

آبیاری مزرعه چغندر قند:

در بیشتر خاکها باید از روش آبیاری نشستی یک رد میان استفاده کرد. تحقیقات نشان داده است، در این روش علاوه بر 30-20 درصد صرفه جویی در مصرف آب، کیفیت محصول نیز بهتر می شود. در آبیاری نشستی لازم است از سیفون استفاده شود. با استفاده از سیفون، آ در تمام قسمتهای مزرعه یکسان پخش می شود.

یکنواختی آبیاری باعث یکنواختی رشد چغند قند می شود. در این حالت کار برداشت مکانیزه راحت تر خواهد بود. با قطع کردن متناوب آب سیفون ها و راه اندازی دوباره آنها، عمق نفوذآب در همه جای مزرعه یکنواخت تر می شود. اتصال غلطک های مخصوص به بذر کار ، بعلت صاف کردن نشستیها، تلفات آب در آبیاری را کم می کند.

 

مبارزه با آفت ها:

از آفت های مهم چغندر قند می توان کک،کارادرنیا، اگروتیس( کرم طوقه بر) سرخرطومی دمبرگ، و ریشه لیتا و مگش چغندر و… را نام برد.

برای مبارزه با آفت ها تعیین زمان مبارزه اهمیت زیادی دارد. معمولاً لاروهای جوان و کوچکتر را به راحتی می توان از بین برد. حتی اگر لارو ها اگروتیس کوچک باشند، با سم پاشی از بین می روند. اما چنانچه لارو ها بزرگتر وند، برای مبارزه با آنها نیاز به طعمه مسموم است. در زمان دو برگی گیاه چقندر قند ، کک می تواند تمام مزرعه را از بین ببرد. در کشت های زود هنگام گیاه از گزند و آسیب بعضی آفت ها، بویژه کک مصون خواهد ماند.

اگربرگهایچغندرقند سام بمانند، محصول بیشتری تولید می شود. برای همین، در حفظ برگها در مقابل آفت ها باید با دقت عمل شود.

مبارزه با بیماری ها:

بیماریهای مهم چغندر قند عبارتند از: رایزومانیا، لکه برگی، کرلی تاپ، سفیدک و پوسیدگی ریشه.

در مورد بیماری سفیدک، با مشاهده اولین آثار آن می توان توسط قارچ کش ها از شیوع و شدت آن جلوگیری کرد. در مورد مبارزه با بیماریهای رایزومانیا ، نماتد ،کرلی تاپ، از بذر های مقاوم استفاده می کنند. تناوب زراعی را باید رعایت کرد. زیرا یکی از راه های مبارزه با بیماری اجرایی تناوب زراعی صحیح است.

برداشت چغندر قند:

در زراعت بهاره چنانکه کشت بموقع انجام شود، می توان چغندر قند را در اوایل پاییز برداشت کرد. با توجه به نوع خاک 25-15 روز  قبل از برداشت باید آبیاری قطع شود. رطوبت خاک در زمان برداشت مهم است. اگر رطوبت خاک کم باشد، انتقال کلوخ به مخزن در برداشت مکانیزه ودرروبت زیاد خاک انتقال گل به ماشین اتفاق می افتد. همچنین در زمان برداشت، از زخمی شدن ریشه باید جلوگیری کرد. هرچه فاصله برداشت تا تحویل به کارخانه کمتر باشد محصول بدست آمده کیفیت بهتری خواهد داشت.

سفاریش می شود رد موقع برداشت، طوقه از محل آخرین دمبرگ سبز چسبیده به آن قطع شود. تحویل چغندر قند با طوقه هرچند باعث زیاد شدن محصول می شود؛ اما درصد قندآن کم می شود. باقی ماندن طوقه و اندام هوایی چغندر قند در خاک باعث زیاد شدن مواد آلی خاک  می شود.

قطع طوقه در برداشت دستی گیاه چغندر قند باعث، افزایش وزن چغندر قند تحویلی به کارخانه می شود.طوقه باید حداکثر یک تا دو سانتی متر از تاج ریشه به پایین قطع شود. اگر طوقه بیشتر از این مقدار قطع شود باعث کاهش محصول می شود.

برداشت چغندر قن باکمباین، موجب خرد شدن برگها و تبدیل آن به مواد آلی و بهتر شدن ساختمان خاک می شود. خوب است بدانید ارزش اندام هوایی یک خکتار چغندر قند برابر20 تا 30 تن کود حیوانی است.

در برداشت با کمباین و چغندر کن، تنظیم فاصله بین سک چغندر کن بسیار مهم است. توصیه می شود این فاصله 2تا4 سانتی متر باشد.چغندر کن هایی که پایه های متحرک دارند نتیجه کار برداشت را بیشتر می کنند. کندی تیغه های چغندر کن باعث فشردگی خاک و هدر رفتن قدرت دستگاه می شود. بنابراین تیغه هاب ابدی تیز باشند.پس از برداشت چغندر قند، جمع آری ریشه ها از سطح مزرعه لازم است. چنانچه برای تحویل چغندر برداشت شده به کارخاغنه مشکل وجود دارد باید چغندر ها را در کنار مزرعه در جایی که امکان حمل و نقل بعدی باشد سیلو گردد.

برداشت زود هنگام چغندر قند در پاییز موجب افزایش محصول غلات جایگزین آن خواهد بود. برای اینکه چغندر قند به موقع برداشت شده و جای آن زراعت شدیگری کشت شود باید چغندر قند در بهار زودتر کاشته شود.

توصیه های مهم:

چغندر کاران نمونه چغند کاران هراکشت هستند.

بدون مشورت با کارشناسان و صاحبنظران دست به اقدام جدید و ناشناخته نزنید.

مراجعه به کارشناسان کشاورزی کارخانه های قند ترویج و تحقیقات و گرفتن توصیه از آنها کشاورز را در افزایش محصول و درصد قند کمک می نماید.

با توجه کافی به دستور عملهای ارائه ده و کاربرد آنها در مراحل مختلف زراعت  از تلفات محصول و کاهش عملکرد جلوگیری کنید.