پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
زبان فارسی در وبلاگ‌های فارسی
زبان فارسی از دو جنبه برای ما ایرانیان و فارسی‌زبانان اهمیت دارد. جنبه اول این است که زبان فارسی با تاریخ و فرهنگ و تمدن ما پیوندی دیرینه و ناگسستنی دارد، به‌طوری که امروزه زبان فارسی یکی از مهم‌ترین ارکان هویت ملی ما ایرانیان به‌حساب می‌آید. به‌همین دلیل، پاسداشت و تقویت زبان فارسی، ارج نهادن به این میراث ارزشمند فرهنگی و استحکام بخشیدن به بنیان هویت ملی ما تلقی می‌شود. اما جنبه دوم هم این است که زبان فارسی زبان رسمی کشور ما و زبان آموزش و ارتباطات فکری و علمی ما است و بخش مهمی از تفکر ما در چارچوب قواعد این زبان شکل می‌گیرد. به‌همین علت، کیفیت ارتباطات فکری و رشد علمی و فنی ما، کاملاً وابسته به کیفیت زبان ما، یعنی زبان فارسی است. مقاله حاضر با تأکید بر جنبه دوم، کیفیت زبانی وبلاگ‌ها را به‌عنوان محلی برای دادوستد فکری مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد.
گسترش زبان فارسی در اینترنت
نزدیک به دو سال از ظهور پدیده‌ای به نام وبلاگ در جامعه ما می‌گذرد. رشد وبلاگ‌نویسی در جامعه ما که از آن با عنوان «موج فارسی وبلاگ‌نویسی» نیز یاد شده است، هرروزه گسترش بیشتری می‌یابد و ابعاد وسیع‌تری به خود می‌گیرد.
امروزه وبلاگ‌های متعددی با محتوای علمی، آموزشی، ادبی، اجتماعی، سیاسی، مذهبی، ورزشی، فکاهی و غیره وجود دارند که در هر روز ده‌ها و صدها بار مطالب آنها خوانده می‌شود. سهولت استفاده از ابزار وبلاگ، متخصصان رشته‌های گوناگون را به استفاده از وبلاگ به‌منزله یک رسانه تخصصی ترغیب کرده‌است. علاوه بر آن، آزادی نسبی رسانه وبلاگ از قیدوبندهایی که سایر رسانه‌ها را محدود می‌کند، در رواج وبلاگ‌نویسی بی‌تأثیر نبوده‌است.
شاید بتوان گفت که اولین موج وبلاگ‌نویسی فارسی با انتشار راهنمای ساخت وبلاگ فارسی آغاز شده‌است. بدون شک، دومین موج نیز با شروع‌به‌کار سایت «پرشین بلاگ» که امکان راه‌اندازی وبلاگ برای کاربران فارسی‌زبان را با سهولت بیشتری فراهم می‌کند آغاز شده‌است. اما پیامد قابل‌توجه دیگری که رشد وبلاگ‌نویسی در ایران داشته‌است، پیدایش سایت‌‌های اینترنتی فارسی‌زبانی است که صاحبان وبلاگ‌ها ایجاد کرده‌اند، و این خود موج جدیدی از گسترش کاربرد اینترنت در جامعه ایران به‌حساب می‌آید.
یکی از تبعات مهم گسترش سایت‌ها و وبلاگ‌های فارسی، انتشار حجم زیادی از اطلاعات به‌زبان فارسی در شبکه جهانی اینترنت، و در نتیجه آن، ارتقای جایگاه زبان فارسی تا حد زبان اول ارتباطات اینترنتی در نزد ایرانیان و فارسی‌زبانان در سراسر جهان است.
مشخصات زبان وبلاگ‌های فارسی
توصیف کلی زبان وبلاگ‌ها کار چندان آسانی نیست، زیرا آزاد بودن نویسندگان در شیوه نوشتن و تفاوت‌های بسیار زیاد در تخصص‌ها و سلیقه‌های آنها، باعث شده‌است که هر وبلاگی زبان خاص خودش را داشته باشد. بااین‌حال، به‌نظر می‌رسد که بتوان ویژگی‌هایی را ذکر کرد که در غالب وبلاگ‌ها مشترک باشد. این ویژگی‌ها به‌شرح زیر است.
1- از آنجا که وبلاگ‌ها عمدتاً از متن تشکیل شده‌اند، زبان آنها طبیعتاً گونه نوشتاری زبان یا زبان نوشتاری است. اما زبان نوشتاری وبلاگ‌ها به زبان گفتاری بسیار نزدیک است.
2- زبان وبلاگ‌ها عموماً زبان غیررسمی یا محاوره‌ای است. به‌علاوه، مطالب وبلاگ‌ها عموماً از قول خود نویسنده بیان می‌شود.
3- زبان وبلاگ‌ها، عمدتاً همان زبان فارسی معیار است که در تهران به آن تکلم می‌شود.
4- زبان وبلاگ‌ها حاوی واژههای متعددی از حوزه فنی رایانه یا کامپیوتر است.
5- در زبان وبلاگ‌ها، واژههای بیگانه متعددی استفاده می‌شود که بعضاً با خط بیگانه نیز نوشته می‌شوند.
6- رسم‌الخط وبلاگ‌ها عمدتاً غیراستاندارد و متغیر است، و مثل خود زبان محاوره، در معرض نوآوری‌های آنی است.
7- نوشته‌های وبلاگ‌ها حاوی غلط‌های تایپی و نگارشی نسبتاً زیادی است، هرچند که اغلب وبلاگ‌های مهم و پرخواننده، نگارش قابل‌قبولی دارند.
8- رسم‌الخط وبلاگ‌ها، تابع محدودیت‌های محیط الکترونیکی و عدم تطبیق آن با الزامات خط فارسی است.
زبان مناسب برای رسانه وبلاگ
اهمیتی که پدیده وبلاگ به‌عنوان رسانه‌ای مستقل و مؤثر در دنیای ارتباطات دارد، غیرقابل‌انکار است. به‌نظر می‌رسد که اکنون روآوردن برخی از روزنامه‌نگاران به وبلاگ‌نویسی و استفاده منابع خبری مختلف از مطالب وبلاگ‌ها نیز، موجب تقویت نقش رسانه‌ای وبلاگ‌ها شده‌است.
کارکرد اصلی هر رسانه، انتقال «پیام» به مخاطب است. اما آنچه یک رسانه به مخاطب خود عرضه می‌کند، صرفاً پیام مستقیمی که در متن جملات و عبارات آورده می‌شود نیست، بلکه «پیام» متشکل از تمام آن چیزهایی است که مخاطب به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم مشاهده و دریافت می‌کند. به‌عنوان مثال، حتی طراحی قالب وبلاگ نیز بر ذهن بیننده وبلاگ تأثیر می‌گذارد و چه‌بسا بیش از محتوای مطلب در جذب خواننده مؤثر باشد.
یکی از مهم‌ترین اجزای سازنده پیام، زبان ارتباطی رسانه است که نقش مهمی در کیفیت ارتباط و میزان تأثیرگذاری رسانه بر مخاطب خود دارد. به‌عبارت دیگر، لحن گفتار، طرز جمله‌بندی، واژگان به‌کاررفته، و حتی رسم‌الخط مورداستفاده نیز، بر ذهن خواننده مستقیماً تأثیر می‌گذارد.
با توجه به کارکرد رسانه‌ای وبلاگ، شایسته است که نویسندگان وبلاگ‌ها، با توجه بیشتر به نقش و کارکرد رسانه‌ای که در اختیار دارند، دو اصل مهم زیر را مورد توجه قرار دهند.
1- انتخاب گونه زبانی مناسب، برای تضمین کیفیت ارتباط و انتقال مؤثر پیام
2- حفظ سلامت زبان و رعایت استانداردهای آن به‌عنوان یک وظیفه رسانه‌ای
تقویت زبان فارسی در وبلاگ‌ها
کاربرد زبان سالم و استاندارد در همه رسانه‌ها و ازجمله وبلاگ‌ها، بهترین راه تقویت زبان فارسی است. به‌علاوه، توجه به کیفیت زبان هر وبلاگ فارسی، جز آنکه به تقویت زبان فارسی کمک می‌کند، به تقویت خود وبلاگ هم کمک بزرگی می‌کند. این موضوع با توضیح دو اصلی که در بخش قبلی مطرح شد روشن‌تر می‌شود.
انتخاب گونه زبانی، متناسب با محتوای مطالب وبلاگ و فرم ارائه آن و شخصیتی که نویسنده برای وبلاگ خود قائل است، اهمیت زیادی دارد. به‌عنوان مثال، برای انتشار اخبار غیررسمی و طنز‌آمیز، نمی‌توان از زبان ساده علمی استفاده کرد. به‌همین ترتیب، برای بیان مطالب علمی نیز، نمی‌توان زبان پیچیده و پرابهام ادبیات را به‌کار گرفت. به‌علاوه، فراموش نکنیم که برداشتی که هر خواننده از شخصیت خود ما و وبلاگ ما می‌کند، بر اساس اطلاعاتی است که با مشاهده وبلاگ ما دریافت می‌کند. بنابراین، اگر مثلاً برای خود شخصیتی جدی قائل هستیم بهتر است که از نگارش به‌زبان طنز و شوخی خودداری کنیم.
از طرف دیگر، همه نویسندگان وبلاگ‌ها، بنا به اهمیتی که زبان فارسی به‌عنوان زبان رسمی ما دارد و به‌حکم مسئولیتی که به‌عنوان صاحب رسانه دارند، باید خود را موظف بدانند که در جهت حفظ سلامت زبان فارسی در رسانه خود تلاش کنند. برای این منظور لازم است که نویسندگان وبلاگ‌ها، بر کاربرد زبان در وبلاگ خود نظارت کنند و استانداردهای نگارشی زبان فارسی و خط فارسی را رعایت کنند.
منظور از این حرف این نیست که همه نویسنده‌ها با یک سبک بنویسند، یا مثلاً از رسم‌الخط یکسانی پیروی کنند، بلکه منظور عدم سهل‌انگاری در کاربرد زبان و خط فارسی است. مثلاً هر نویسنده‌ای می‌تواند به‌سلیقه خود رسم‌الخطی را برگزیند که پیام موردنظرش را بهتر به خواننده منتقل کند. اما اینکه رسم‌الخط وبلاگ به‌علت اشتباه تایپی دگرگون شود، و نویسنده اهمیتی به این امر ندهد، قابل‌قبول نیست.
بد نیست مجدداً به این واقعیت اشاره شود که هر خواننده وبلاگ، ضمن خواندن متن یادداشت‌ها، با مشاهده کیفیت نگارش، درباره شخصیت وبلاگ و نویسنده آن نیز قضاوت خواهد کرد.
بنابراین، آنچه در پایان به دوستان وبلاگ‌نویس در زمینه زبان وبلاگ پیشنهاد و توصیه می‌شود، به‌طور خلاصه موارد زیر است.
1- انتخاب گونه زبانی متناسب با شخصیت و محتوای وبلاگ و فرم ارائه آن
2- دقت در انتخاب واژه‌ها و عبارت‌ها، و رعایت قواعد دستوری و نگارشی
3- اصرار بر نوشتن به خط فارسی و به‌کار بردن واژههای مناسب فارسی به‌جای واژههای بیگانه
4- رعایت رسم‌الخط یکنواخت در نوشته‌ها، و مرور و ویرایش مطالب قبل از انتشار