پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
معرفی رشته حسابداری — از تحصیل تا اشتغال
رشته حسابداری مناسب چه کسانی است؟
حسابداری علم گزارشگری مالی شرکتها است. گزارش‌هایی که بتوانند وضعیت مالی یک شرکت را با زبان مشخص و استاندارد حسابداری، به تمامی استفاده‌کنندگان از این گزارش‌ها انتقال دهند. گزارش‌های مالی بیانگر وضعیت شرکت، درآمدها و هزینه‌ها، دارایی‌ها، سرمایه‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام یک شرکت هستند؛ به نحوی که هر فرد با مطالعه دقیق آنها می‌تواند وضعیت کنونی، عملکرد گذشته و چشم اندازهای آینده یک شرکت را به خوبی درک کند.
حسابدارها افرادی هستند که به نوعی، جملات معمول در فضای کسب و کار و در فضای مالی یک شرکت را به عدد تبدیل می‌کنند تا با توجه به قوانین مشخص زبان عددی، برای تمامی استفاده‌کنندگان قابل درک باشند.
یک حسابدار باید بتواند به خوبی گزارش کارهای خود را ارائه دهد. بنابراین باید به ادبیات و اصول نگارش زبان فارسی به خوبی تسلط داشته باشد. این ویژگی، بخصوص در سطوح بالاتر این رشته یعنی حسابرسی و مدیریت مالی اهمیت بسیاری دارد.
لذا حسابداری برای افرادی مناسب است که بتوانند مکرراً با اعداد ارتباط داشته و قدرت تجزیه و تحلیل آنها را داشته باشند و حساب‌های مختلف، در قالب اعداد را به سادگی تفکیک کنند. افرادی که علاقه‌مند به فضای مالی یک شرکت و مدیریت گزارشگری‌های مالی آن هستند و از طرفی خلاقیت و نوآوری‌های اقتصادی را دارند، می‌توانند حسابداران موفقی باشند.
کدام دروس دوره دبیرستان در رشته حسابداری بیشتر کاربرد دارند؟
با توجه به ماهیت کمی حسابداری، پیش‌نیازهای اولیه برای تحصیل در این رشته پیش‌نیاز ریاضی است. ولی تنها پیش‌نیاز ریاضی کافی نیست، بلکه مطالعه در رابطه با فرایندهای مالی بنگاه‌های اقتصادی خرد و کلان و آشنایی با روند عملکردی حسابداران می‌توانند در تربیت یک حسابدار موفق، به شکل چشم‌گیری موثر باشند.
علاوه بر تقویت پایه‌های ریاضی و محاسباتی علاقه‌مندان به رشته حسابداری، نیاز است که این افراد با بازه عملکردی حسابداران آشنا شوند تا بتوانند استعداد خود را در راستای تبدیل شدن به یک حسابدار موفق تقویت کنند. زیرا ارتباط مداوم و مکرر با اعداد و ارقام مالی یک شرکت در صورت نبود علاقه به کار، طاقت‌فرسا و غیر ممکن است.
لازمه دیگر برای دانشجویان رشته حسابداری، آشنایی و شناخت نرم‌افزارهای حسابداری است. در دنیای کنونی با توجه به مقیاس عملکردی شرکتها و از طرفی نیاز به استفاده از تکنولوژی و فناوری در فرایندهای مدیریت مالی، عملاً مجموعه‌های گوناگون برای پیاد‌ه‌سازی گزارش‌های گوناگون مالی خود مجبور به استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری مختلف هستند. از همین رو، آشنایی با نرم‌افزارهای حسابداری جزء جدایی ناپذیر ورود به عرصه عملیاتی حسابداری است.
گرایش‌های رشته حسابداری برای ادامه تحصیل چه هستند؟
دانشجویان رشته حسابداری، می‌توانند با انتخاب یکی از گرایش‌هایی که در فهرست زیر آمده است در مقطع کارشناسی ارشد به ادامه تحصیل بپردازند.
رشته حسابداری: حسابداری از رشته‌های پرطرفدار در چند سال اخیر بوده است و به بررسی اقتصاد و امور مالی سازمان‌ها و شرکتها می‌پردازد. در رشته حسابداری، حسابداران به تهیه گزارش‌های مالی، جمع‌آوری و طبقه‌بندی اطلاعات اقتصادی و مالی می‌پردازند.
رشته حسابرسی: حسابرسی به منظور بررسی و کنترل حساب‌های حسابداران انجام می‌شود. در واقع حسابرسان در دفاتر شرکتها و سازمان‌های مختلف جذب می‌شوند تا از صحت گزارشات مالی و حساب‌های حسابداران مطمئن شوند.
رشته حسابداری مدیریت: رشته حسابداری مدیریت به منظور افزایش توانمندی مدیران مالی در تصمیم‌گیری‌ها و تدوین استراتژی‌های اقتصادی شرکتها مطرح شده است. افرادی که در گرایش حسابداری مدیریت تحصیل می‌کنند، می‌توانند به عنوان مدیر عامل، عضو هیئت مدیره و یا به عنوان مشاورین مدیریت و اقتصاد در کنار مدیران ارشد شرکتها به ایفای نقش بپردازند.
گرایش حسابداری عمومی: این گرایش، در مقطع کارشناسی ارشد حسابداری به نوعی جدید محسوب می‌شود و هدف اصلی از ایجاد آن تربیت نیروهای انسانی آموزش دیده برای فعالیت در بخش‌های عمومی-دولتی و یا سطوح کلان فضای اقتصادی جامعه است.
از سوی دیگر دانشجویان رشته حسابداری، می‌توانند با انتخاب یکی از گرایش‌هایی که در فهرست زیر آمده است در مقطع دکتری نیز به ادامه تحصیل بپردازند.
حسابداری صنعتی: حسابداری صنعتی با تحولات صنایع مختلف به خصوص انقلاب صنعتی شکل گرفت. اطلاع از بهای تمام شده محصولات تولید شده، نیازی حیاتی برای تعیین قیمت فروش و عملکرد بهینه شرکتها است. لذا حسابداری صنعتی، با تکامل ابزارها و شیوه‌های تولید به سمت هزینه‌یابی پیشرفته حرکت می‌کند تا هزینه‌ها و بهای تمام شده کالاهای آماده فروش به روشنی و با شفافیت کامل تعیین شوند.
حسابداری مالی: حسابداری مالی همان حسابداری گزارشگری است. زیرا هدف اصلی حسابداری مالی آماده‌سازی صورت‌های مالی است تا نیاز استفاده‌کنندگان از آنها را تامین کنند. حسابداری مالی با توجه به اصول حسابداری در تلاش است، نیازهای مختلف استفاده کنندگان درون سازمانی و برون سازمانی از اطلاعات حسابداری را پاسخ دهد؛ این افراد با چنین گزارش‌ها و داده‌هایی، قادر می‌شوند در مورد سرمایه‌گذاری‌ها، انعقاد قرارداد‌های گوناگون، ارائه وام و غیره اقدام به تصمیم‌گیری کنند.
حسابداری دولتی: دولت‌ها در سال‌های اخیر با توجه به گستره فرایندهای مخارجی خود، نیازمند مشاورین و افرادی شده‌اند که توانمندی تفکیک و مدیریت هزینه‌ها در سطوح کلان اقتصادی را داشته باشند. بنابراین تربیت و پرورش حسابداران دولتی، می‌تواند منجر به بودجه‌بندی صحیح برای امور گوناگون و اجرای این بودجه به صورت دقیق و کاربردی شود. گرایش حسابداری دولتی در پی ایجاد بستری برای به وجود آمدن مشاورین و متخصصان حسابداری در بازه مخارج دولتی است.
حسابداری مدیریت: حسابداری تنها علم مدیریت بر هزینه‌های شرکتها، آنهم پیش از شروع فرآیند تولید نیست. بلکه حسابداری می‌تواند در زمینه فرآیند بهای تمام شده محصولات و خدمات، مقدار تولید، هزینه اجرا، مقیاس‌های مختلف تولید، قیمت فروش محصولات و خدمات و ظرفیت منابع گوناگون (مانند ماشین آلات) مشاوره‌های ارزشمندی را به مدیران سطح بالای شرکتها ارائه دهد. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت آنچه توسط حسابداری مدیریت ارائه می‌شود، پیش‌نیازی الزامی است که مدیران شرکتها بر مبنای آن اقدام به تصمیم‌گیری‌های کلان می‌کنند.
حسابداری منابع انسانی: منابع انسانی در شرکتها و بنگاه‌های اقتصادی به عنوان با اهمیت‌ترین دارایی‌های آنها تلقی می‌شوند. در همین راستا، مدیریت بر امور مالی گوناگون مربوط به این منابع از بازه‌های عملکردی حسابداری منابع انسانی است.
مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته حسابداری چه هستند؟
در ادامه به فهرستی از مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته حسابداری پرداخته‌ایم:
دروس پایه رشته حسابداری:
- روانشناسی عمومی
- جامعه شناسی
- اصول علم اقتصاد
- ریاضیات پایه
- ریاضیات کاربردی
- آمار کاربردی
- مبانی کاربرد کامپیوتر
- پژوهش و عملیات
- مدیریت تولید
- حقوق بازرگانی
- پول و ارز بانکداری
- مبانی سازمان مدیریت
- توسعه اقتصادی
- مالیه عمومی
- روش تحقیق
دروس اصلی و تخصصی رشته حسابداری:
- اصول حسابداری
- حسابداری میانه
- حسابداری پیشرفته
- حسابداری صنعتی
- حسابرسی
- حسابداری مالیاتی
- اصول تنظیم و کنترل بودجه
- مدیریت مالی
- مباحث جاری حسابداری
- متون حسابداری
فارغ التحصیل رشته حسابداری در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟
برخی از مشاغل و سازمان‌هایی که یک فارغ التحصیل رشته حسابداری می‌تواند در آنها مشغول به کار شود، عبارتند از:
- در کلیه شرکتها و مؤسسات تجاری و غیرانتفاعی
- در کلیه واحدهای صنعتی و شرکت‌های تولیدی
- در کلیه سازمان‌ها و ادارات دولتی به عنوان حسابدار یا عامل ذی‌حساب
- در ادارات دارایی
- در مؤسسات بیمه
- در شعبه‌ها و سرپرستی بانک‌ها
- مدیریت مالی واحدهای تجاری
- حسابرسی عملیات درون یک واحد تجاری
- موسسات حسابرسی دولتی و خصوصی
بازار کار رشته حسابداری به چه صورت است؟
اغلب دانشجویان رشته حسابداری (با گرایش‌های گوناگون) بعد از پایان تحصیلات خود جذب بازار کار می‌شوند. در عمل دانش آموختگان رشته حسابداری می‌توانند در شاخه‌های مختلف و متفاوتی نظیر حسابداری مالی، حسابداری صنعتی ،حسابداری دولتی، حسابداری مالیاتی، حسابداری بیمه و حسابداری بانکی فعالیت کنند. حسابداری مالی به طور معمول نیروهایی را می‌طلبد که تمایل دارند جذب شرکتها و موسسات تجاری و غیر انتفاعی شوند. حسابداری بیمه به طور کامل تمرکز بر موسسات بیمه دارد و حسابداری بانکی نیز در شعبات مختلف بانکی و عملیات‌های مالی همین نهاد‌ها به کار می‌آید.
بازه دیگر اشتغال محصلین حسابداری، بخش حسابرسی است. حسابرس‌ها به طور کلی می‌توانند در دو شاخه فعالیت کنند: شاخه اول شامل حسابرسان داخلی شرکتها می‌شود، این افراد عملکردهای حسابداران یک شرکت را تجزیه و تحلیل و صحت اجرای آنها را تایید می‌کنند. شاخه دیگر نیز حسابرسان مستقل را در بر می‌گیرد، این حسابرسان خارج از شرکتها و در بدنه شرکت‌های خصوصی یا شرکت‌های دولتی حسابرسی فعالیت می‌کنند و کار آنها نظارت بر عملکرد حسابداران و حسابرسان شرکتها علی الخصوص، در مباحث مالیاتی و اختلافات مالی است.
امکان ادامه تحصیل در رشته حسابداری در داخل ایران چگونه است؟
در ایران می‌توان رشته حسابداری را در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دنبال کرد. این رشته در اغلب دانشگاه‌های معتبر کشور در حال تدریس است. دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه تهران، دانشگاه خوارزمی، دانشگاه بوعلی سینا همدان و دانشگاه مازندران از جمله برجسته‌ترین دانشگاه‌هایی هستند که می‌توان در آنها به تحصیل در رشته حسابداری پرداخت.
امکان ادامه تحصیل در رشته حسابداری در خارج از کشور به چه صورت است؟
طبق آمارهایی که وجود دارد، گفته می‌شود دانشگاه‌های ایالات متحده یک چهارم رده‌های فهرست، ۲۰۰ دانشگاه برتر جهان در زمینه رشته حسابداری را به خود اختصاص داده‌اند. دانشگاه کلمبیا، ییل، کالیفرنیا، لس آنجلس و پرینستون از جمله برترین دانشگاه‌های این کشور برای تحصیل در زمینه حسابداری هستند.
کانادا نیز از دیگر کشورهایی است که دانشگاه‌هایی شاخص را برای تحصیل علاقه‌مندان در رشته حسابداری دارد. دانشگاه‌های تورنتو و بریتیش کلمبیا در بین ۴۰ دانشگاه برتر جهان برای تحصیل در رشته حسابداری قرار گرفته‌اند. در این بین، شاید بد نباشد اشاره کنیم که دانشگاه معروف مورمون و دانشگاه بریگهام یانگ (BYU) نیز یک مدرسه تحقیقاتی حسابداری دارند.
طبق رتبه‌بندی‌هایی که شرکت QS درباره دانشگاه‌های مختلف در دنیا انجام می‌دهد، ۲۰ دانشگاه برتر ارائه دهنده رشته حسابداری در جهان به صورت زیر هستند:
- دانشگاه هاروارد
- دانشگاه MIT
- دانشگاه استنفورد
- دانشگاه آکسفورد
- مدرسه اقتصاد لندن
- دانشگاه شیکاگو
- دانشگاه پنسیلوانیا
- دانشگاه کمبریج
- دانشگاه یوسی برکلی
- دانشگاه کلمبیا
- مدرسه کسب و کار لندن
- دانشگاه نیویورک
- دانشگاه Yale
- دانشگاه ملی سنگاپور
- دانشگاه ولز سیدنی
- دانشگاه ملبورن
- مدرسه مدیریت پاریس
- دانشگاه تحقیقات وتکنولوژی هنگ‌کنگ
- دانشگاه باکونی ایتالیا
- دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس
دروس دانشگاهی رشته حسابداری تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو هستند؟
رشته حسابداری یکی از پر کاربردترین رشته‌های تحصیلی است. زیرا نه تنها در بازار کار بلکه حتی در مدیریت صحیح بودجه یک خانوار نیز می‌تواند عملکرد و بازده مناسب خودش را نشان دهد.
این رشته به حسابداران کمک می‌کند تا بتوانند با توجه به توانمندی‌های خود و شناخت صحیح منابع و دارایی‌های، چشم‌انداز مناسبی از بودجه و هزینه‌های یک مجموعه را ارائه دهند. از طرفی وضعیت اقتصادی یک شرکت با گزارش‌های مالی شفاف‌تر شده و درک آن به راحتی صورت می‌گیرد.
محصلین رشته‌های حسابداری با توجه به آموزه‌های خود در طول تحصیل، می‌توانند وضعیت مالی یک شرکت را شناسایی و درباره عملکرد صحیح و مناسب با توجه به این وضعیت، به مدیران شرکتها مشاوره دهند. این مشاوره‌ها می‌تواند مدیران ارشد شرکتها، هیئت مدیره و مدیران عامل را راهنمایی کند، تا بتوانند به اهداف و چشم اندازهای خود دست پیدا کنند.
با توجه به بازه دیگر رشته حسابداری به عنوان رشته حسابرسی می‌توانیم، این رشته را سنگ‌محک عملکرد صحیح حسابداران نیز معرفی کنیم. حسابرس‌ها با توجه به قوانین موجود در فضای حسابداری، عملکرد حسابداران شرکتها را سنجیده و اختلافات یا انحرافات آنها را شناسایی می‌کنند. این اتفاق، منجر به ایجاد گزارش‌های مالی شفاف و یکسان در سطح تمامی بنگاه‌های اقتصادی فعال در یک صنعت می‌شود.
علاوه بر توضیحات فوق، حسابداران برای انجام عملیات حسابداری نیاز به آشنایی کامل و دقیق با نرم‌افزارهای حسابداری دارند. لذا در برخی از دانشگاه‌ها به صورت دروس اختیاری یا به صورت دروس تکمیلی، آموزش نرم‌افزارهای مختلف حسابداری در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد. البته در دانشگاه‌های متعددی نیز متاسفانه این آموزش‌ها ارائه نمی‌شوند که همین امر بدل به ضعف دانشجویان برای بازار کار، پس از فارغ التحصیلی خواهد شد.
بر اساس آنچه مورد اشاره قرار گرفت، فارغ التحصیلان رشته‌های حسابداری برای موفقیت در بازار کار و شرکت‌های متبوع خود، باید آموختن نحوه کار با نرم‌افزارهای حسابداری گوناگون را در دستور کارشان قرار داده و به آن به چشم یک اولویت بسیار مهم و جدی نگاه کنند.