زنبور جانوری متعلق به دسته حشرات و از راسته نازکبالان است. در جهان حدود ۲۰٬۰۰۰ گونه زنبور وجود دارد.زنبورها گرده گلها را جمعآوری میکنند. این حشره را در همه جای دنیا بجز قطب جنوب میتوان یافت.
زنبور عسل
گونهای زنبور است که عسل میسازد. زنبور عسل این کار را با گردآوری شهد گلها در کندو انجام میدهد. در فارسی به زنبور عسل منگ، منج و مگس انگبین هم گفته میشود. زنبورهای هر کندو یکی از سه نوع زنبور ملکه، زنبور نر و زنبور کارگر هستند.
ملکه
ملکه معمولاً مادر تمامی زنبورهای موجود در کندو است. جنسیت آن ماده بوده و مهمترین وظیفه اش تخم گذاری میباشد. ملکه از اواخر فروردین تا اواخر خرداد روزانه حدود ۱۵۰۰ تخم میگذارد. ملکهها و کارگرها از تخمهای لقاح شده و نرها از تخمهای غیر لقاح شده (هاپلودید) به وجود میآیند. طول بدن ملکه بسته به هر نژاد متفاوت میباشد. بالهای آن کوچک بوده و خرطوم آن توانایی جمع آوری شهد گلها را نداشته و درعوض دارای شکمی بزرگتر از مادههای کارگر بوده و به طور طبیعی بیش از ۵ سال میتواند زنده بماند. در زنبورداری تجاری به علت کاهش تخمریزی از سال دوم زندگی به بعد، بیش از دو سال از یک ملکه استفاده نمیشود. ملکه عسل در زمان شفیرگی گرده نمیخورد و بجای آن ژله رویال مصرف میکند و شفیرهای که از گرده تغذیه شود هیچگاه به ملکه تبدیل نشده و کارگر خواهد شد. ملکه تا آخر عمر توسط ژله رویال تولیدی کارگران تغذیه میشود.
زنبور عسل و باروری گلها
برآورد میشود که زنبور عسل در تهیه و تولید یک سوم غذای بشری سهیم باشد. واین بدان معنی نیست که عسل یک سوم غذای بشری است، بلکه باید گفت که زنبور عسل نقش مهمی در باروری گیاهان دارد و اگر زنبور نبود چه بسا که در بسیاری از اوقات باروری گیاهان امکان پذیر نبود. زنبور عسل وقتی بر روی گلی مینشیند، دانههای گرده را از اندام نرینه گل (پرچم) با خود برمیدارد و هنگامی که به سوی گل دیگری میرود، با این دانههای گرده اندام مادینه گیاه (تخمدان) را بارور میسازد، وبنا به اظهارات اتحادیه ملی پرورش دهندگان زنبور عسل در فرانسه، زنبور عسل اقدام به تلقیح وباروری گل آفتابگردان و درختان سیب به میزان ۷۰٪ و توت فرنگی و گیلاس به میزان ۸۰٪ و درختان میوه دار کوچک به میزان ۹۰٪ و شبدر و یونجه بنفش به میزان ۱۰۰٪ مینماید و اگر زنبور عسل نباشد، میزان تولیدات گیاهی به شدت کاهش مییافت و بدین گونه قبل از این که به موضوع اهمیت تولید عسل بپردازیم، باید کمی واقع بین باشیم و دریابیم که زندگی ما بدون زنبور عسل بسیار دشوار میشد. باغداران و کشاورزان به خوبی از نقش زنبور عسل در باروری گیاهان و افزایش محصولات کشاورزی آگاه هستند و به همین علت هیچ گاه در اجاره دادن باغهای خود به پرورش دهندگان زنبور عسل تردید نمیکنند وبدین وسیله سعی میکنند که میزان تولید محصولات خود را دوبرابر سازند.
جمع آوری شهد – گرده – آب – بره موم – پاسبانی از کندو – تولید عسل – رسیدگی به ملکه – پرورش نوزادان – رسیدگی به کندو و پاکیزهگی آن از بیشترین وظایف زنبورهای کارگر میباشد.
مورچه
طبقهبندی علمی
فرمانرو: جانوران
شاخه: بندپایان
رده: حشرات
راسته: نازکبالان
زیرراسته: Apocrita
بالاخانواده: Vespoidea
مور یا مورچه حشرهای است اجتماعی همانند زنبور عسل از راسته نازکبالان که در میانههای دورهٔ کرتاسه یعنی حدود ۱۱۰ تا ۱۳۰ میلیون سال پیش تکامل یافته است. امروزه بیش از ۱۲۰۰۰ گونه مورچه طبقه بندی شدهاند و تخمین زده میشود این تعداد تا ۱۴۰۰۰ گونه نیز برسد. مورچهها به راحتی از شاخکهای آرنج دارشان و ساختار گره مانندشان و کمر باریکشان قابل شناسایی هستند.
اندازه اجتماع مورچهها میتواند از چند ده مورچه شکارچی در یک حفره تا چند میلیون مورچه ساده و مورچه نازای ماده و طبقهای از کارگرها و سربازها و سایر گروهها را در یک محدوده جغرافیایی وسیع شامل شود.همچنین اجتماع مورچهها شامل تعدادی نر دارای نطفه و همچنین یک یا چند ماده که توانایی بارور شدن دارند و ملکه نامیده میشوند، میشود.همچنین گاهی اجتماع مورچهها یک ابرجامعه توصیف شده است ٬زیرا مورچهها در آن با یکدیگر کار میکنند و از اجتماع خود دفاع میکنند…
مورچه ای در حال مکیدن یک دانه شکرتقریباً تمام مناطق کره زمین مورچه دارد. فقط مناطقی مانند جزایر دور افتاده و غیرقابل دسترسی استثنا هستند. مورچه به بیشتر محیط زیستهای زمین چیره گشته است و در بیشتر محیط زیستها توانایی زندگی دارد. این موجود ۱۵-۲۰٪ موجودات زنده خشکیزی زمین را تشکیل میدهد. علت موفقیت آنها به زندگی اجتماعی، توانایی بالای انطباق پذیری و توانایی تغییر دادن محیط زیستشان و بهره برداری از منابع و دفاع از یکدیگر برمیگردد. انواع مورچهها به صورتهای مختلفی مانند زندگی انگلی و بردهداری، همزیستی مسالمت آمیز و … تکامل یافتهاند.