پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
نخستین بار آجر در سرزمین بین‌النهرین مورد استفاده قرار گرفته است، آجرها گروهی از مصالح هستند که به تدریج در گذر زمان جایگزین سنگ‌ها شدند و شاید اولین بار پس از پیدایش آتش در مکان‌هايي که معادن نداشتند فکر ساخت آجر به ذهن بشر خطور کرد. نمونه معماری‌هاي اجری زیبای ایران باستان همچون زیگورات چغازنبیل، ایوان مدائن و… نشان پیشرفت ایرانیان در تولید این مصالح ساختمانی است.
با توجه به اینکه استفاده از سنگ، حمل کردن و خرد کردن و روی هم قرار دادن آن برای ساخت خانه‌ها کار دشواری بوده است و با پیدایش آجر انسان‌ها ترجیح دادند که آجر را جایگزین سنگ کنند، این مصالح اولین تولید صنعتی و انبوه به دست بشر هستند و براساس مواد اولیه، روند تولید و نوع مصرف آن به انواع متنوعی تقسیم مي‌شوند، اما فراوان‌ترین و نخستین نوع آن آجر رسی است که در ابعاد و اشکال متفاوتی به بازار عرضه مي‌شوند.
آجر از گلی که حاصل خاک رس است به‌دست مي‌آید و به راحتی شکل دلخواه را به خود مي‌گیرد و به همین دلیل مي‌توان با قالب‌هاي متفاوتی از انواع آجرهای مناسب برای نما، ساخت بدنه ساختمان یا آجرهای تزئینی ساخت. این آجر‌هاي رسی پس از قالب‌گیری حرارت داده مي‌شوند.
از ویژگی‌هاي مثبت آجر این است که ضمن اینکه استفاده، ساخت آن و حمل‌ونقل آسان‌تری دارد، بسیار سخت و محکم است و در شرایط آب و هوایی و مکان‌هاي جغرافیایی متفاوت کاربرد دارد. همین‌طور مي‌توان از مزایای دیگر آجرهای ساختمانی به مقاومت آنها در برابر آتش اشاره کرد، به طور مثال یک دیوار 22 سانتی‌متری از آجر در حدود شش ساعت در برابر آتش سوزی مقاومت مي‌کند و پس از آن شروع به سوختن مي‌کند.
یکی دیگر از مزایای آجر تناسبات آن است که با گذر زمان همواره متحول شده و بیش از پیش با ساختارهای جدید هماهنگ شده است، ابعاد آجر به گونه‌اي است که کنار هم به راحتی قرارمي‌گيرند و این خاصیت در محل اتصال دیوارها به یکدیگر کیفیت مهندسی ساختمان را بالا مي‌برد. آجرها به وسیله ملات روی هم یا کنار هم قرار مي‌گیرند و یک سطح یکنواخت به وجود مي‌آورند و تناسب ابعاد آجر باعث مي‌شود در زاویه‌هاي مختلفی به صورت قوس، طاق و گنبد کاربرد پیدا کند. زیبایی آجر حاصل از الگوی چینی، آجرهای تزئینی را برای نمای داخلی و خارجی به ما مي‌دهد، امروزه شما حتی کاربرد این آجرهای تزئینی را به عنوان فرش کردن کف، پلکان و… را مي‌بینید. ساختمان‌هاي آجری با گذشت قرن‌ها هنوز هم جذابیت و زیبایی خاصی دارند و هنوز هم با یک طراحی زیبا، مي‌توانند ساختمان شما را مدرن جلوه دهند، چرا که آجر جزئی از طبیعت است و آن را ناهمگون نمي‌کند و هیچ‌گاه کهنه نمي‌شود.
با وجود ذکر تمام مزایا و خصوصیات مثبتی که آجر دارد یکی از عیوب آجر در شهرهای بزرگ و آلوده این است که با توجه به افزایش ذرات معلق در هوا، این ذرات بر روی آجر‌هاي نمای ساختمان جذب مي‌شوند و همین امر سبب مي‌شود تا معماران علاقه کمتری به استفاده از آجر در نما داشته باشند، ضمن اینکه آجر سطح براق هم ندارد و به راحتی قابل تمیز شدن نیست. ایراد دیگر کاربرد آجر برای نما این است که برای آجر امکان بندکشی رنگی وجود ندارد و شما گزینه‌هاي محدودی برای تنوع رنگی آجر نما دارید و برای کسانی که طرفدار تنوع و رنگ‌هاي گوناگون هستند، شاید این موضوع مانع از انتخاب آجر به عنوان نما شود.
آجر نما چه ویژگی‌هايي دارد
آجر نما باید عاری از معایب ظاهری باشد، ترک خوردگی، شوره‌زدگی و نظایر اینها را نداشته باشد، لبه‌هاي آجرها باید صاف و سالم باشد و زاویه‌هاي تلاقی آجرها هنگام کنار هم قرار گرفتن باید قائمه باشد.
در آجرهای سوراخ‌دار باید سوراخ‌ها عمود بر سطح بزرگ آجر و به طور یکسان در سطح آن پراکنده باشد و جمع مساحت آنها باید بین 25 تا 40 درصد سطح آجر باشد، در ضخامت دیواره بین سوراخ و لبه آجر بیش از 15 میلیمتر و فاصله بین دو سوراخ بیش از 10 میلیمتر باشد.
آجرهای مورد استفاده در نما باید پیش از کاربرد تحت آزمایش یخ زدگی قرار گیرند، زیرا آجر مصرفی نما باید در برابر یخبندان مستحکم باشد و اگر در آزمایش دچار ورقه ورقه شدن، ترک خوردن و خوردگی شوند، به درد نما نمي‌خورند. وجود یک ترک عمیق در سطح متوسط آجر حداکثر تا عمق 40 میلیمتر در آجری که روکار نباشد ایرادی ندارد، اما به طور کلی ترک‌هاي آجر نباید بیش از 25 درصد باشد. وجود پیچیدگی، انحنا و فرورفتگی در آجر از دیگر اشکالاتی است که آجر نما نباید داشته باشد که البته پیچیدگی در امتداد سطح بزرگ آجر حداکثر تا 4 میلیمتر و در امتداد سطح متوسط آجر تا 5 میلیمتر مجاز است، انحنا و فرورفتگی هم اگر بیش از 5 میلیمتر باشد، در صورتی مشکل ایجاد نمي‌کند که میزان آن از 20 درصد کل آجرها افزایش پیدا نکند. آجر باید کاملا پخته، یکنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجرهای دیگر صدای زنگ داری ایجاد شود.
نکته‌اي که باید در ساخت با آجر مورد توجه قرار گیرد این است که به علت عدم چسبندگی آجرهای کهنه به ملات تا حد امکان از آنها استفاده نمي‌شود و تنها در صورتی که سطح آن ساییده شود یا با برس‌هاي سیمی سطح آنها صاف شود، ممکن است بتوان آن را استفاده کرد.
به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد