پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
انسان از بدو خلقت نیاز به یک سر پناه به منظور محافظت از خود در برابر عوامل جوی و حیوانات را احساس می کرده است و به همبن دلیل غار نشینی را آغاز کرد. با شروع روستا نشینی انسان سفر را به منظور تهیه نبازمندی های روحی و مادی خود شروع کرد که در همین راستا نیاز به سر پناه در طول سفر احساس شد.
بنیانگذار احداث کاروان سرا در ایران هخامنشیان بوده اند و طبق منابع تاریخی ایران در احداث کاروان سرا و همچنین سیستم ارتباط مبتکر و پیش قدم بوده است . نام کاروان سرا ترکیبی از کاروان (کاربان) به معنای جمعی مسافر که گروهی سفر می کردند و (سرای) به معنای خانه و مکان آسایش که هر دو ماخوذ از زبان پهلوی ساسانی است.
در دوره اسلامی ایجاد اینگونه بناها با ویژگی های گوناگون در شهر و روستا جاده های حاشیه ی کویر و معابر کوهستانی با نام های مختلف چون رباط و کاروان سرا رو به توسعه و گسترش نهاد.
کاروانسرای پاسنگان در عصرصفوی ساخته شد و در دوره‌های بعد از جمله قاجاریه از آن استفاده می‌شده است.
این کاروانسرا در مسیر جاده قم – کاشان و حد فاصل 20 کیلومتری شهر قم قرار دارد.
کاروانسرای پاسنگان هم‌اکنون در شعاع چند صد متری جاده ارتباطی اتوبان قدیم قم به سمت کاشان و در محدوده دشت واقع است.
در مجاورت این کاروانسرا آب انبارهایی واقع شده که در هنگام استراحت کاروانیان از آنها استفاده می‌شده است.
این کاروانسرا به شکل مربع 50 در 50 متر و به صورت چهار ایوان بناشده که چهارگوشه بنا چهار برج نیم دایره و در طرفین ورودی ساختمان ده طاق نمای تزئینی بنا ساخته است.
در کاروانسرای پاسنگان اتاق چهارپاداران کوچک است. تمام کاروانسرا از آجر ساخته شده که روی پایه‌ای مرکب از سنگ‌های بزرگ که از سطوح رودخانه گردآوری شده فرا گرفته است.
کاروانسرای پاسنگان از نظر قدمت به دوره صفوی برمی‌گردد. این کاروانسرا با شماره 357 و در سال 1321 ثبت شد و هم‌اکنون در اختیار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.
حجره‌هایی در داخل شترخانه‌ها وجود دارد که به عنوان حجره‌هایی برای استفاده مراجعه کنندگان در فصول سرما می‌باشد. همه حجره‌ها، چه حجره‌های بیرونی و چه حجره‌های داخلی در ارتفاع cm 120 از کف زمین اصلی بنا شده‌اند.
دو حجره دیگر هم در دو طرف ایوان ورودی کاروانسرا قرار دارد که هم از ایوان و هم از حیاط ورودی دارد، که از آنها احتمالا برای سکونت نگهبانان و سرایداران کاروانسرا استفاده می‌شده است. / منبع: بنیاد فرهنگی کاشان